Microsoft Word monoqrafiya docx
Yüklə 7,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Onun dəfn olunduğu yer. Nizaminin dəfn olunduğu yer Gəncədir ki, buna heç
şəkk-şübhə yoxdur. Indiki Gəncə şəhərinin 7 verstliyində şairin çox da böyük olmayan məzarı mövcud olmuş və onu da rus hökümətinin icazəsi ilə inşa etmişlər. Bura tez bir zamanda ziyarətgaha çevrilmişdir. Nizami məzarının fotosunu çəkmək mümkün olmuşdur. Bu qəbir şairə layiq olmasa da, xalq tərəfindən bir ziyarətgah kimi inanc yerinə çevrilmişdir. 49 Mərhum Hacı Fərhad Mirzeyi özünün “Səfərnamə” kitabında Nizami qəbri və onun üzərindəki kiçik kümbəzdən bəhs edir. O, yazır ki, kiçik kümbəz və qəbr şəhərin 7 verstliyində çox dağnıq şəkildədir. Əsərin 20-ci səhifəsində müəllif yazır ki, rus qarovullar ora atlara verilmək üçün saman tökmüşdülər və heç kəsi də yaxına buraxmırdılar. Lakin buna dözə bilməyən Gəncəlilər yığışıb şairin məzarının yerini dəyişməyə və adına layiq bir məzar tikmək istəmişlər. Mərhum ağaye Seyyid Əbdülrəhim Xalxali “Yeni fikir” qəzetindəki Tiflisdə dərc edilirdi. 1304-cü il hicri-şəmsi tarixində bir tərcümə edib onu “Ərməğan” jurnalında dərc etdirmişdir. Bu tərcümə miladi tarixi 25 noyabr 1923-cü ilə təsadüf edir. “Ərməğan” jurnalı 256-257-ci nömrələrdə çap edilmişdir. Bu barədə aşağıdakı bilgiləri əldə etmək olar: Əgər siz Bakıdan Gəncəyə müsafirlik etsəniz, görərsiniz ki, Gəncə çayı bu şəhəri iki hissəyə bölür. Körpünün sol tərəfində dəmiryol xəttinin sol tərəfində xərabəlikdə böyük şair Nizaminin məqbərəsi mövcuddur. Həmən şeyx Nizaminin ki, İranın ən böyük şairi və Azərbaycanın iftixarıdır. “Qafqaz”. Bu, o Nizamidir ki, 800 il bundan əvvəl hikmət və əxlaqı öz xəmsəsində yazmış, İslam qadını haqqında, onun hüququ barədə, həyat tərzi haqqında qələm işə salıb, onu məharətlə açmağa müvəffəq olmuşdur. Şərq ədəbiyyatında Nizamidən əvvəl və sonra qadın azadlığı, onun analıq qayğısı və məğrurluğunu heç kəs göstərə bilməmişdir. Tarixi sənədlər onu göstərir ki, Gəncə XI əsrdə artıq abad bir şəhər olmuşdur. Indiki Gəncə şəhərinin əsasını 1015-ci ildə Şah Abbas Səfəvi qoymuşdur. Nizami məqbərəsi şəhər kənarındakı xarabalıqda qalmışdır. Əlbətdə Gəncənin qeyrətli oğulları bununla barışa bilməzdilər ki, dünyalarca tanınmış şair, həkim, şeyx Nizaminin məzarı bərbad halda qalsın. 50 Gəncə ziyalıları, o cümlədən Adıgözəl adlı bir Gəncə sakini Nizami məqbərəsi və kümbəzi təmir edir. Onun övladlarından biri Əsgər Adıgözəlov Gəncənin sabiq bələdiyyəsi bu işi davam etdirir. Nəhayət 1922-ci ildə Mirzə Məhəmməd Axundzadə tərəfindən Nizami məqbərəsini təmir etmək üçün xüsusi bir komissiya yaradılır. Buraya Gəncə ziyalılarından Cavadbəy Rəfibəyov, Mir Kazım Mir Süleymanzadə kimi adlı-sanlı adamlar daxil idi. Onlar Şah Abbas məscidi ətrafında məqbərəni hazırlayandan sonra Nizaminin sümükləri köhnə qəbirdən müəmmalı şəkildə yoxa çıxır. Sonralar məlum olur ki, guya ruslar onu ekspertizaya aparmışlar. Beləcə şairin məqbərəsi başı bəlalı qalır. Nizaminin özünün dediyi kimi: Sərxoşluq edən dövlət huşyar olacaq bir gün, İllərcə yatan bəxtin bidar olacaq bir gün. (87-326) Doğrudan da bir gün gəldi ki, o da şairin 800 illiyinə təsadüf etdi onun sovet dönəmində olsa belə məzarı yenidən qurulub mücəssəməsi ucaldı. Sevindirici haldır ki, Nizaminin dünya şöhrəti nəzərə alınaraq Azərbaycan xalqının müstəqillik əldə etdikdən sonra dahi şairin məzarı yenidən bərpa olundu. Lakin hələ bizim fikrimizcə Nizami barədə çox işlər görülməlidir. Onun məktəbi yaradılmalı ensklopediyası hazırlanmalıdır. Böyük İran alimi V.Dəstgerdinin yazdıqları ilə razılaşmamaq olmur. Həqiqətən də Nizaminin həyatı haqqında bilgilər çox azdır. Ümumiyyətlə klassik şairlərin hamısı barədə bunu demək olar. Ancaq doğruluq bundan ibarətdir ki, Nizami Gəncədə doğulub, burada yaşayıb-aradıb, oradan kənara çıxmayıb və orada da dəfn edilmişdir. |