Microsoft Word mulki huquq doc

yət hüququnun əmələ gəlməsi törəmə üsul kimi yox, ilkin üsul kimi xarakterizə edilir. 

6. Sahibsiz daşınar əşyaya mülkiyyət hüququnun  

ə

ldə edilməsi 

Hər şeydən əvvəl, onu qeyd edək ki, bu üsulla mülkiyyət hüququnun əldə edilməsini neçə-neçə yüz il bun-

dan əvvəl Roma hüququ da nəzərdə tuturdu. Roma hüququ sahibsiz əşyalara mülkiyyət hüququnun əldə olun-

masını «okkupasiya (occupatio)» anlayışı ilə əhatə edirdi. XII Jədvəl Qanunlarında belə bir prinsip ifadə olun-

muşdu:  sahibsiz  əşya  onu  birinci  olaraq  ələ  keçirən  şəxsin  mülkiyyətinə  keçir.  Okkupasiya  dedikdə,  özündə 

saxlamaq məsqədilə şəxsin əşyanı ələ keçirməsi, mənimsəməsi və ona yiyələnməsi başa düşülürdü. 

Sahibsiz daşınar əşyanın anlayışı MM-in 184-cü maddəsinin 2-ci bəndində ifadə edilmişdir. Bu maddəyə gö-

rə,  sahibsiz  daşınar  əşya  dedikdə,  mülkiyyətçisi  olmayan  və  ya  mülkiyyətçisi  bəlli  olmayan,  yaxud  əvvəlki 

mülkiyyətçisinin  sahibliyə  xitam  verməklə  mülkiyyət  hüququnu  itirdiyi  maddi  predmetlər  başa  düşülür.  Şəxs 

mülkiyyətçisi olmayan əmlaka, mülkiyyətçisi naməlum olan əmlaka, yaxud mülkiyyətçinin imtina etdiyi və ya 

mülkiyyət hüququnu itirdiyi əmlaka qanunda nəzərdə tutulmuş digər əsaslarla mülkiyyət hüququ əldə edə bilər 

(MM-in 181-ci maddəsinin 7-ci bəndi). 

Sahibsiz  əmlak  ümumiləşdirilmiş  anlayışdır.  Bu  anlayışa  daxildir:  mülkiyyətçi  tərəfindən  atılmış  əmlak; 

---

 

275

tapıntı; nəzarətsiz heyvanlar (mal-qara); dəfinə. Bunlara uyğun olaraq sahibsiz əmlak dedikdə, atılmış əmlak, 

itirilmiş əmlak (tapıntı), nəzarətsiz əmlak (nəzarətsiz heyvanlar) və qəsdən gizlədilmiş əmlak (dəfinə) başa dü-

ş

ülür. 

Azərbaycan Respublikasının 1964-cü il MM-inin 136-cı maddəsi mülkiyyətçisi olmayan və ya mülkiyyətçisi 

məlum olmayan əmlak (sahibsiz əmlak) barədə məsələyə aid olsa da, qanunvericilik belə əmlakın hüquqi vəziy-

yətini  müəyyən  etmirdi.  Dövlət  mülkiyyəti  prezumpsiyası  müəyyənləşdirilmişdi.  Bu  prezumpsiyaya  görə, 

ə

mlakın başqa şəxsə məxsus olması sübut edilməsə idi, həmin əmlak dövlət mülkiyyətinə keçirdi, yəni əksi sü-

but olunana kimi sahibsiz əmlak dövlət mülkiyyəti sayılırdı. Azərbaycan Respublikasının yeni MM-i sahibsiz 

daşınar  əmlakı  sahibliyə  qəbul  edən  şəxsin  mülkiyyət  hüququ  prezumpsiyası  haqqında  qayda  müəyyən 

edir. Şəxs sahibsiz daşınar əşyanı sahibliyə qəbul etdikdə, həmin əşyaya mülkiyyət hüququ əldə edir (MM-in 

184-cü  maddəsinin  1-ci  bəndi).  Bununla  da  dövlət  mülkiyyəti  prezumpsiyası  haqqında  müddəa  əhəmiyyətini 

itirir. Ona görə ki, bu müddəa mülkiyyətin heç bir növünə üstünlük verilməməsi, bütün mülkiyyət formalarının 

bərabər olması barədə Konstitusiyanın müəyyən etdiyi qayda ilə ziddiyyət təşkil edir.