Microsoft Word mulki huquq doc

hərəkətləri də şərt rolunda çıxış edə bilər. Söhbət əqdin tərəfi olmayan üçüncü şəxslərin hərəkətlərindən gedir. 

Ə

qdi  bağlayan  tərəflərin  hərəkətlərinin  şərt  qismində  çıxış  etməsinə  gəldikdə  isə  qeyd  etmək  lazımdır  ki,  bu 

məsələ  mülki  hüquq  elmində  (sivilistika  doktrinasında)  mübahisə  doğurur.  Bir  qrup  müəlliflər  göstərirlər  ki, 

şə

rti əqdlərdə tərəflərin hərəkətlərinə şərt kimi baxmaq olmaz. Yalnız o hallar şərt kimi götürülə bilər ki, həmin 

hallar əqdi bağlayan tərəflərin iradəsindən asılı olmasın. Anjaq hadisə və üçüncü şəxsin hərəkətlərinə şərt kimi 

---

 

318

baxmaq olar. 

kinci qrup müəlliflər bunun əksi olan mövqedə dayanırlar. Onların fikrinjə, əqd iştirakçılarının hərəkəti şərt 

kimi qəbul oluna bilər, çünki qüvvədə olan Rusiya qanunvericiliyi bunu birbaşa qadağan etmir. Onların fikrinjə, 

qanun şərti əqdlərdə şərti yalnız hadisə və ya üçüncü şəxslərin hərəkətləri ilə məhdudlaşdırmır; əqdi bağlayan 

tərəflərin də hərəkətləri baş verməsi və ya verməməsi məlum olmayan hallara səbəb ola bilər.  

nqilabaqədərki rus hüquq ədəbiyyatında şərti bağlanan əqdlərdə şərti üç yerə bölürdülər: hadisə şərti; sər-

bəst şərt; qarışıq şərt. Hadisə şərti dedikdə, elə şərt başa düşülürdü ki, onun həyata keçirilməsi müqavilə bağla-

yan tərəflərin iradəsindən asılı deyildi. Bu cür şərtə hadisə və baş verməsi və ya verməməsi üçüncü şəxsin hərə-

kətindən asılı olan hal aid edilirdi.  

Sərbəst şərt dedikdə, tərəflərdən birinin iradəsindən asılı olan şərt başa düşülürdü. Qarışıq şərt dedikdə isə 

eyni vaxtda həm tərəflərdən birinin, həm də üçüncü şəxsin iradəsindən asılı olan şərt başa düşülürdü. 

Bəzi xarici ölkələrin qanunvericiliyi əqd bağlayan tərəflərin hərəkətlərindən şərt kimi istifadə edilməsini ya-

saqlayır. Məsələn, Yaponiya Mülki Məcəlləsinə görə, borclunun iradəsindən tamamilə, bütünlüklə asılı olan hə-

rəkət şərt hesab edilə bilməz. Almaniya sivilistika doktrinasında şərtlərin üç yerə bölünməsinə rast gəlirik: sər-

bəst şərtlərə (şəxsin iradəsindən asılı olan şərtlərə); hadisə şərtinə; qarışıq şərtlərə (əqd iştirakçılarının iradəsin-

dən və başqa hallardan asıl olan şərtlərə).  

Azərbaycan Respublikasının mülki qanunvericiliyinin bu məsələ barəsində rəsmi mövqeyi belədir ki, o, əqd