Microsoft Word Норматова Шоира darslik 11. 02 2015. doc

 
2 D 
AMIR TEMUR MAQBARASI 
Markaziy Osiyo me’morchiligining noyob asari sifatida e’tirof etilgan 
Amir Temur maqbarasining qurilishi 1403–yilda boshlanib, 1424–yilda 
tugatilgan.
Maqbara Amir Temurning taxt vorisi deb e’lon qilingan nabirasi 
Muhammad Sulton uchun qurdirilgan. Muhammad Sulton 1403-yilda Kichik 
Osiyoga qilgan safari vaqtida, 29 yoshida bevaqt vafot etadi. Shahzoda 
Samarqandga keltirilib, dastlab masjidning xonaqosida dafn qilinadi.
Sakkiz burchakli gumbaz asosida barpo etilgan maqbara hozirgi zamon 
mutaxassislarini ham birmuncha o‘ychanlik bilan fikrlashga undaydi.
Binoning mo‘tadil haroratini saqlash, sharqona qurilish uslublari orqali 
el ardog‘ida bo‘lgan shaxslarni o‘ziga xos hurmat bilan ulug‘lash, ularning 
buyukligini bejirim bezaklar orqali ifodalash kabi xususiyatlari har qanday 
kishini lol qoldiradi.
Sohibqiron Amir Temur ham ushbu maqbarada (1405-yil) abadiy qo‘nim 
topgan.
1409-yilda Amir Temurning kenja o‘g‘li, Xuroson hukmdori Shohruh 
Mirzo otasi – Amir Temurning vasiyatini bajarish uchun otasining ma’naviy 
piri Mirsaid Barakaning jasadi (turbati)ni Andxoydan olib keltirib, shu 
maqbaraga, Sohibqironning bosh tomoniga dafn ettiradi. 
1424-yilda Mirzo Ulug‘bek tomonidan maqbara sahniga qabrtoshlar 
qo‘yilib, atrofi nafis marmar toshdan qilingan panjara bilan o‘raldi va ko‘k 
gumbazli galereya qurilib, ziyoratxonaga Sharq tomondan kirilishi 
ta’minlandi.
Maqbaraning ichki tomoni tilla suvi yugurtirilgan bo‘rtma qog‘oz naqshi 
bilan bezatilgan.
Bezaklarda ishlatilgan kompozitsiyada Qur’oni karim oyatlari islomiy, 
handasaviy naqshlar hamda arabiy xattotlik san’atining kalligrafik naqshlari 
bilan bitilgan.
Maqbaraga, shuningdek, Mironshoh Mirzo va Shohruh Mirzo ham dafn 
etilib, shu tariqa mazkur inshoot temuriylar xilxonasiga aylangan.

---

171
1449-yilda Mirzo Ulug‘bek ham shu maqbaraga, bobosining poyiga dafn 
etilgan.
Mustaqillik yillarida, Sohibqiron Amir Temur tavalludining 660 yilligi 
va Mirzo Ulug‘bek tavalludining 600 yilligi munosabati bilan maqbarada 
katta hajmda ta’mirlash ishlari olib borildi. XIX asrning oxirida qulab 
tushgan minora va gumbazning zar qubbasi qayta tiklandi.
Bugungi kunda ushbu ziyoratgohni ko‘rish uchun dunyoning turli 
burchaklaridan sayohatchilar Samarqandga tashrif buyurmoqdalar.