Microsoft Word Sosial inkisaf?n t?min edilm?sinin regional aspektl?ri docx
Yüklə 0,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1.3 Muasir dövrdə sosial inkişafın tədqiqindəki bəzi keyfiyyət fərqləri
Hər bir dövlətin qarşıya qoyduğu mühüm vəzifələrdən biri də ölkə əhalisinin yüksək heyat səviyyəsini təmin etməkdən ibarətdir. Yüksək həyat səviyyəsi isə öz növbəsində əhalinin maddi və mənəvi tələbatlarının ödənilməsi ilə xarakterizə edilir. Bu tələbatların ödənilməsi dövlətin sosial siyasətinin strateji məqsədi kimi qarşıya qoyulur. Həyat səviyyəsi insanların fiziki, mənəvi və sosial tələbatının təmin edilməsi səviyyəsini xarakterizə edən sosial-iqtisadi kateqoriya kimi, bir tərəfdən insanların tələbatının inkişaf dərəcəsi ilə, digər tərəfdən də, onların tələbatının təmin edilməsi üçün istifadə olunan mühüm nemətlərin və xidmətlərin kəmiyyət və keyfiyyəti ilə müəyyən edilir.[33] stehlak olunan maddi nemətlərin və xidmətlərin həcmi, məşğulluq səviyyəsi, əhalinin gəlirləri, ərzaq və qeyri-ərzaq məhsullarının, xidmətlərin istehlak səviyyəsi, əmək və mənzil şəraiti, təhsilin, səhiyyənin, mədəniyyətin inkişafı həyat səviyyəsini xarakterizə edən mühüm göstəricilər hesab olunur. Ümumiyyətlə, əhalinin həyat səviyyəsini müəyyən etmək üçün bu göstəricilərin hər birinin ayrı-ayrılıqda təhlil olunması və ümumiləşdirilməsi vacibdir. Əvvəldə qeyd olunduğu kimi, həyat səviyyəsini xarakterizə edən ən mühüm göstərcilərdən biri məşğulluqdur. Məşğulluğun təmin edilməsi hər bir dövlətin sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasının başlıca şərtlərindən biri hesab olunur. Bu baxımdan inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələrdə məşğulluq probleminin 37 həllinə, yoxsulluğun azaldılmasına və həyat səviyyəsinin yüksəldilməsinə daha çevik təsir göstərən amil kimi baxılır və bu sahədə xüsusi proqramlar hazırlanıb həyata keçirilir. Məşğulluq əhalinin pul gəlirlərinin əsas mənbəyi hesab olunur. Məşğulluğun (tam və səmərəli) təmin edilməsi, həmçinin əhalinin gəlir əldə etmək imkanlarını genişləndirir. Bu da son nəticədə digər problemlərin həllini asanlaşdırır. Məşğulluq həmçinin insanın bilik və təcrübəsinin artması, cəmiyyətə inteqrasiyası və s. bu kimi bir sıra üstünlükləri ilə də xarakterizə olunur. Məşğulluq əmək bazarı və işsizlik problemlərinin həllində və ölkədə məşğulluq səviyyəsinin yüksəldilməsində mühüm rol oynayan amillərdən olduğundan ölkədə səmərəli məşğulluq səviyyəsinin aşağı olması yoxsulluğun yüksəlməsinə, cəmiyyətdə bir çox xoşagəlməz hadisələrin (aclıq, xəstəlik, oğurluq, quldurluq və s.) meydana çıxmasına təsir göstərir. 2012-ci ildə ülkədə baş verən yüksək artım məşğulluq göstəricilərinin yaxşılaşmasında da özünü biruzə vermişdir. DSK-nın məlumatına görə 2012-ci ildə ölkədə iqtisadi fəal əhalinin sayı 4688,4 min nəfər təşkil etmişdir ki, onların 95%-ə yaxın iqtisadiyyatın və sosial bölmənin müxtəlif sahələrində məşğul olan əhalidir.ilin sonuna olan məlumata görə muzdla çalışan işçilərin 1440,5 min nəfəri qeyri-neft sektorunda, 37,2 min nəfəri neft sektorunda çalışır.[14] Hesabat ilində 120,4 min yeni iş yeri açılmışdır ki,bunun 80%-ə yaxını daimi iş yerləri təşkil etmişdir.Daimi iş yerlərinin 69,2%-i fiziki şəxslər tərəfindən, 21,3%-i mövcud, 9,5%-i isə yeni yaradılmış və fəaliyyətini bərpa etmiş müəssisə və təşkilatlarda yaradılmışdır. Qeyd etmək lazımdır ki, 2013-cü ildə məşğul olan əhalinin iqtisadi fəaliyyət növləri üzrə sayi kənd təsərrüfatı, ovçuluq və meşəçilik üzrə 39,5%, emal sənayesi üzrə 4,8%, nəqliyyat, anbar təsərrüfatı və rabitə üzrə 5,0%, təhsil üzrə 8,7%, səhiyyə və sosial xidmətlər üzrə 4,6% məşğul olmuşdur. 1995-ci illə müqayyisədə 2004-cü ildə sənayedə məşğul olanların xüsusi çəkisi 9,8%-dən 4,8%-ə, təhsil 38 sahəsində 10,3%-dən 8,7%-ə qədər azaldığı halda, müvafiq dövrdə kənd və meşə tesərrüfatında 30,0%-dən 39,5%-ə qədər yüksəlmişdir (Cədvəl 1.1 ). Yüklə 0,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|