www.ziyouz.com kutubxonasi
51
o‘rtalarda kechalab qolar ekanmiz, o‘zimiz va ot ulovimiz uchun qattiq qiyinchiliklar
tug‘ilishini o‘ylab, safarda orqaga yurish yaxshi bo‘lmasa ham, boshqa iloji topilmagach,
nochor keri (orqaga)
qaytishga majbur bo‘ldik. Bosgan izimizga qaytib, qorbo‘ron ichida
olti soat chamasi yurganimiz so‘nggida ko‘z qorayib, gugum tushgandan keyin horib-
charchab, zo‘rg‘a ertalabki ko‘chgan qalin qarag‘ay ostiga kirib omon qoldik.
Bu kabi ko‘rilmagan ulug‘ dovon yo‘llarini oshib o‘tishga yetuk yo‘lboshchi lozim ekan.
Shunday odamni topib keltirish uchun shu yerlik elga aloqalik bir kishini ularga kechalab
yubordik. Ertasi kuni havo ochiq bo‘lib, ko‘zgudek ko‘ringan bulutga tiralgan buyuk qor
tog‘larini yaltiratgan holda quyosh ko‘tarilmish edi. Shu chog‘da qolovuz ham yetib
kelgani uchun barimiz suyunganimizcha unga ergashib yo‘lga tushdik. Kechagi adashgan
joylarimizdan olib o‘tib, ot tizzasiga kelgan qor ichida ko‘ram toshlar oralagan holda
sinchiklab yurib, yo‘l topgan yo‘lboshchimiz qirg‘iz cholga ofarinlar aytib, uni bek
olqishlar edik. Shunday qilib, Jilaqarag‘ay dovonidagi qor tog‘larini omonlik bilan oshib, u
tomoni Chelak, Tolg‘or yaylovlariga tushib, ikki kun eruv qildik.
Shu yerga kelganimizda otaqli qolovuzlardan qirg‘iz Qo‘ychi botir qochoqlarga yordam
yetkazish uchun G’uljadan chiqib, oldimizda ikki kunlik Qudurg‘u degan yerga kelgan
xabarini angladik. Bu kishi esa besh-o‘n qurollik yigitlari bilan yo‘l topolmay yurgan
qochqunlarni G’ulja tomoniga o‘tkazib, shu kasb orqalik foydalanib yurgan qora
botirlardan ekan. «Qorako‘l shahar soqchilari xabar topmay turib, chegaradan o‘tishimiz
kerak, kechikkanning xatari ko‘p, tezlik bilan yetkazib kelinglar», deb qurollik ikki yigitni
bizga yubormish edi. Yo‘lda qo‘shilgan qirg‘iz yo‘ldoshlarimizning orqada kelayotganlarini
kutishga to‘g‘ri kelganlikdan shu yerda ikki kun turishga majbur bo‘ldik. Shunga ko‘ra
Qo‘ychi botirdan biz borgunimizcha kutib turishni o‘tinib so‘rab, tortuq yo‘sinida unga bir
semiz biya yubordik. Qudurg‘u tog‘i betida to‘p qarag‘ay tagida bizni kutib olishga qattiq
va’da berishib, biya yetaklagan holda bu ikki yigit bizga xo‘sh aytib qaytdi. Shu bilan ikki
tun o‘tkazib ular ortidan biz ham yo‘lga tushdik.
Rahmsiz, kuchlik dushmanlar changaliga tushishdan qo‘rqib, ulug‘ tog‘larga sig‘ingan
yig‘indi bir to‘da mazlum ojizlar qatorida o‘zimning ketayotganimni ko‘rib, bu xunuk
manzaradan qattiq ta’sirlanmish edim. Bir davrlarda butun dunyoni nayzasi uchida
o‘ynatgan turk o‘g‘lonlari, bugunki kunda burgutdan qochgan tulkiga o‘xshab qoldilar.
Qochar joyini, kirar teshigini topolmaydilar. Burun nega unday ekanmiz? Endi nega
bunday bo‘ldik? Mana buning sabablarini tekshirib, aniqlab bilganimizdan keyin, uning
chorasiga kirishmog‘imiz kerak. Bizning ishonchimiz 6u dunyo, u dunyo bo‘lib, oxirat
kuniga iymon keltiramiz.
Endi shuni bilmoq lozimdirkim, bu dunyo ishlarini Alloh taolo butunlay sababga boglamishdir. U dunyo ishlari bo‘lsa, Qur’onning aytishicha, sababsiz, xudo qudrati bilangina paydo bo‘lur. Hayot olamidagi dunyo ishlari zarradan Quyoshgacha, barcha narsalarning bo‘lishi va bo‘lmasligi bari sababga bogliqir. Tavakkal qilish, ya’ni, Allohga topshirishni ersa, inson toqatidan tashqari, qo‘lidan kelmaydigan ishlardagina shariat buyuradi. Shundoqki, dehqon yerni tanlab haydaydi, butun sharoitlarini bajargan so‘nggida tuproqqa urug ko‘madi. Ammo tuproq ichidan uni undirib chiqarish uning ishi emas. Bu to‘grida tavakkal qilib turishdan boshqa chorasi yo‘qdir. Bizning bu so‘zimiz hammaga tushunarlik bo‘lganlikdan, dunyo ishlarini musulmonlar, albatta, shunga taqqos qilishlari lozimdir. Payg‘ambarimiz aytdilar: «Musulmonlar dunyoda yaxshilik ko‘rsalar Allohga hamd aytsin. Agar yomonlik ko‘rar ekanlar, o‘zlaridan ko‘rsin, qilmishlari ularga qaytarilmishdir». Oyat, hadis, xudo, payg‘ambar so‘zi mazmunicha to‘xtalgan hukm shulki, islomiyat sharoitlarini 6utun bajarish sharti bilan dunyo ishlarida moddiy, ma’naviy tomondan zamonaviy asboblarini to‘liqlab qo‘lga keltirish musulmonlar uchun farzdir. Agar bu ishni