Mikrobiologiya va immunologiya

Mustaqil ish topshiriqlari 
1.
Tashqi muhit ob’ektlaridan material olish. 
2.
Gram usulida mikroorganizmlarni identifikatsiyalash
3.
Mikroorganizmlarnig morfologik turlarini ajratish. 
4.
Sterilizatsiya turlari. 
5.
Oziq muhitlar tayyorlash.
Nazorat uchun savollar 
1.
Biotsenoz deb nimaga aytiladi? 
2.
Sanitar-ko‘rsatkichli mikroorganizmlar deb qanday bakteriyalarga aytiladi? 
3.
Mutualizm nima? 
4.
Antogonizm mikroblarning qanday munosabat turi ? 
5.
Kommensalizm nima? 
6.
Tuproqning qaysi qatlamida mikroorganizmlar ko‘plab uchraydi? 
7.
Tuproqning koli-indeksi va koli-titrida nima aniqlanadi? 

---

56 
8.
Suvning saprobligi haqida ma’lumot bering 
9.
Suvning koli-indeksi va koli-titri, mikroorganizmlarning umumiy soni qanday 
aniqlanadi? 
10.
Havoda mikroorganizmlar qay darajada uchraydi? 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

57 
ANTIBIOTIKLAR 
Antibiotiklar - (grekcha “anti” - qarshi, “bios” - hayot) - hayvon, o‘simliklar 
va mikroblardan olingan, mikroorganizmlar hayot faoliyatiga tanlab tasir 
ko‘rsatadigan moddalardir. 
Antibiotik atamasi 1942 yilda S.A.Vaksman tomonidan mikroorganizmlar 
hosil qiladigan va antimikrob tasir ko‘rsatadigan moddalarni belgilash uchun taklif 
qilingan. Keyinchalik juda ko‘p mualliflar o‘zlarining tushunchalarini taklif 
qilishgan. 
Z.V.Ermoleva (1946), M.M.Shemyanin, A,S.Xoxlov (1961), M.Gerold 
(1966) va boshqalar bo‘yicha, antibiotiklar mikroorganizmlarni o‘ldiradigan yoki 
o‘sishini to‘xtatadigan har qanday organizmning almashinuv maxsuloti 
tushuniladi. S.M.Navashin, M.P.Fomina (1970) yildagi tushunchani berishadi: 
Antibiotiklar
deganda, mikroorganizmlar hosil qiladigan yoki boshqa tabiiy 
manbalardan olingan, shuningdek, ularning sintetik analoglari yoki ularning 
hosilalari, bemor organizmida kasallik qo‘zg‘atuvchilarini yo‘q qiladigan yoki 
xavfli 
shishlarni 
rivojlanishini 
to‘xtatadigan, 
ximio-terapevtik 
moddalar 
tushuniladi, 
Tibbiyot antibiotiklarga quyidagi talablarni qo‘yadi: 
1. Preparatning va organizmda uni emirgan mahsulotining zaharliligining yo‘qligi 
yoki past darajasi; 
2.Minimal konsentratsiyada (juda oz miqdorda) ko‘zga ko‘rinadigan antimikrob 
ta’siri; 
3. Qo‘llanish jarayonida chidamlilikning sekin rivojlanishi; 
4. Suvda yaxshn erishi, oddiy sharoitda uzoq muddat saqlaganda doimiyligi; 
5. Organizm to‘qimalarda, xar- xil muhitlarda, fiziologik suyuqliklarda antimikrob 
ta’sirini saqlab qolishi. Ko‘pchilik antibiotiklar bu talablarga javob bermaydi.
Birinchi bor antibiotiklarni ajratib olishda, ko‘k yiring tayoqchadan ajratib 
olgan moddasini piotsianaza deb atashgan. Emmerix (1889) uni olishga harakat 
qilgan. 
Qisman bir vaqtning o‘zida xuddi ana shu tayoqchadan boshqa kam zaharli, 

---

58 
pnoklastin deb atagan moddani K.F.Gamaleya ajratib oldi. 1924 yilda Gratsiya va 
Dat Actinomyces albus dan aktinomitsetni ajratib olishdi. 
 
Antibiotiklar ta’minlashdagi keskin burilish Flemingning penisillinni
(1929) kashf etilishi natijasida yuz berdi. Fleming Penicillium notatum to‘plami 
(kolleksiyasi) atrofida, Petri kosachasidagi stafilokokklar to‘plami erib ketishini, 
bu zamburug‘ning suyuq muhitdagi hosilasining suzgichdan o‘tkazilgani 
grammusbat va ayrim grammanfiy mikroorganizmlarga antibakterial ta’sir etishini 
kuzatdi. 
1940 yilda Flori va Cheinlar Penicillium notatum hosilasidan penitsillin 
ajratib olish usulini ishlab chiqishda va bu preparat yuqori terapevtik aktivlikka ega 
ekanligi aniqlandi. 1944 yilda Shats, Bugi va Vaksman streptomitsinni oldi. 
Rossiyada birinchi pennsillin 1942 yilda Z.V.Ermoleva tomonidan olingan. 
Hozirgi paytda 2000 dan ortiq antibiotiklar yozilgan va juda ko‘p tabiiy 
birikmalar xosilalari olingan.