Internet marketingni asosiy tushunchalari. Internet-marketing ta'rifi, uning maqsadlari va afzalliklari Internet-marketing paydo bo‘lgandan beri iqtisodchilar, olimlar, amaliyotdagi marketologlar Internet-marketingga ko‘plab ta'riflar berdilar. Ulardan bir nechtasini ko‘rib chiqamiz. Internet-marketing – mahsulotni sotish yoki xaridorlarga xizmat ko‘rsatish va ular bilan o‘zaro munosabatlarni boshqarish maqsadida Internetda an'anaviy marketingning barcha jihatlaridan foydalanishdir [62, 75]. Internet-marketing (veb-marketing) – internet tarmog‘idagi marketing majmuasining barcha elementlariga dahldor bo‘lgan marketing va tijorat faoliyatidir [62]. Onlayn yoki internet-marketing – kompaniya mijozlariga brend, mahsulot yoki kompaniya xizmatlari haqidagi ma'lumotni tarqatish uchun internet-kanallardan foydalanish amaliyotidir [90]. Internet-marketing – Internet tarmoq bozori singari muayyan bozorni o‘rganish, zamonaviy Internet-texnologiyalar yordamida tovar (xizmat) larni samarali reklama qilish va sotish bo‘yicha zarur choratadbirlar majmuidir [81]. Internet-marketing – bu Internetning gipermedia muhitida marketing tashkil etishning nazariyasi va metodologiyasidir, deb aytish mumkin. Internet noyob tavsiflarga ega bo‘lib, ular marketingning an'anaviy vositalari tavsifidan ancha farq qiladi. Internet-marketingning an'anaviy marketingdan farq qiladigan ba'zi asosiy tafovutlarda to‘xtalib o‘tamiz. Birinchidan, marketing Internetda yuksak shaxsiylashtirish darajasiga ega. An'anaviy marketing ommaviy iste'molchiga yo‘naltirilgan bo‘lsa, Internetda har kimning (ma'lum miqdorda) fikri hisobga olinadi va har bir kishi bilan o‘zaro ta'sir sodir bo‘ladi. Boshqacha qilib aytganda, Internetdagi reklama alohida bir mijozni qo‘lga kiritishga qaratilgan. Shuningdek, shaxsiy ma'lumot mavjudligi reklama kampaniyalarida aniq tarketing (butun auditoriyadan berilgan mezonlarni qoniqtiradigan qismini ajratish) o‘tkazishga imkon beradi. Ikkinchidan, Internet-marketing interfaoldir: mijozlar ko‘pgina biznes-jarayonlarga faol jalb etiladi. Bularga so‘rovnomalarda ishtirok etish, firma obro‘sini shakllantirish, yangi mijozlarni jalb etish va shu kabilarni kiritsa bo‘ladi. Bundan tashqari, mijozlar kompaniya yaratgan internet-servis orqali buyurtmalarni shakllantirish, qo‘ng‘iroqlar buyurtmasi, onlayn-maslahatchilarga murojaat qilish kabi muhim vazifalarning bir qismini bajarishi mumkin. Internet-marketing off–line da yo‘q bo‘lgan ulkan miqdordagi axborotni ajratadi. Misol uchun, Internetda yuqori darajadagi aniqlik bilan reklama samaradorligini, tashrif buyuruvchilar sonini, ularni saytga keltirgan qiziqishni baholash, keng mulohaza olish, raqobat razvedkasini muvaffaqiyatli o‘tkazish va hokazolar qilish mumkin. Xususan, Internetda marketing tajribalari (masalan, yangi reklama kampaniyasi yoki mahsulotlar aprobatsiyasi) offlaynega qaraganda kamroq xarajat, mablag‘ va vaqt talab etadi. Internet-marketing – bu Internetda an'anaviy marketingning barcha jihatlaridan foydalanish amaliyoti bo‘lib, u marketingning barcha asosiy elementlari – narx, mahsulot, sotish joyi va reklamaga dahldordir.
Internet-marketingning asosiy maqsadlari Internet-marketingning asosiy maqsadlariga quyidagilar kiradi: Kompaniyalarning internet-resurs (sayt)iga kirishni oshirish, potensial mijozlarni ko‘proq miqdorini jalb etish; Kompaniyalar internet-resurs (sayt)i orqali yangi mahsulot va xizmatlarni reklama qilish; Kompaniyalar internet-resurs (sayt)i orqali yangi mahsulot va xizmatlarni sotuvini ko‘paytirish; Kompaniyalar internet-resurs (sayt)i orqali kompaniya imidjini yaxshilash;Kompaniyalar internet-resurs (sayt)i orqali kompaniya brendining tanilishini oshirish Maqsadli auditoriya ehtiyojlarini o‘rganish maqsadida analitik tadqiqotlar o‘tkazish; Internet-resurs (sayt) tashrif buyuruvchilarini doimiy obunachilarga aylantirish ishlari; Kompaniyalarning marketing xarajatlarini qisqartirish. Ma'lumki, an'anaviy marketingning bazaviy modellaridan biri – 4R marketing majmui bo‘lib, u yerda bozor maqsadlariga erishishning asosiy vositalari Price (Narx), Product (Produkt), Promotion (Reklama) va Place (Joy)lardir:
Price (Narx) – narxning belgilanishi yoki kompaniyaning narx siyosati. Kompaniyaning bozorga chiqish strategiyasi narxga bog‘liq. Product (Produkt) – kompaniyaning bozorda taklif qila oladigan mahsuloti yoki xizmati. Promotion (Reklama) – marketolog mahsulot obrazini yaratgan vositalar, uning bozordagi o‘zlashtirilishi. Ularga reklama, PR (public relation), marketing kommunikasiyalari kiradi. Place (Joy) – mahsulotni sotish joyi. Bunda sotish punktlari, logistika va hisob-kitob hisobga olinadi. Internet-marketing bozor maqsadlariga erishish uchun boshqa vositalar to‘plamiga ega bo‘lib, ularning asosiylari quyidagilardir (3.2.1.- rasm): Kontent - marketing; Trafik; Qidiruv reklamasi (SEO)
Kontekstli reklama;
Targeting;
Konversiya;
Yuzabiliti (usability).
Kontent-marketing – bu maqsadli auditoriyani jalb etishga qaratilgan uzoq muddatli marketing strategiyasidir. Trafik – Internet-marketing holatida kompaniya internet-resursi (sayti)ga kirganlar soni. Qidiruv reklamasi (SEO) – foydalanuvchilar talabnomasiga ko‘ra qidiruv natijalari bo‘yicha yanada yuqori pozisiyalarga ega bo‘lish maqsadida kompaniya internet-resurs (sayt)ini yaxshilash tadbirlari. Kontekstli reklama – bu kompaniyaning Internetdagi matn yoki banner ko‘rinishidagi reklamasi