Mollyaning mohiyati va funksiyalari

Mollyaning mohiyati va funksiyalari

MOLlYANING MOHIYATI VA FUNKSIYALARI

«Moliya» arabcha so'z bo'lib, o'zbek tilida «pul mablag'lari» ma'nosini anglatadi. Bu so'z ona tilimizda quyidagi ko'rinishlarda ishlatiladi: • maqsadli pul fondlarini hosil qilish, jamlash, taqsimlash va ishlatish yuzasidan paydo bo'ladigan iqtisodiy munosabatlar majmui; pul mablag'larini shakllantirish, taqsimlash, ulami sarf qilish tizimi (masalan, moliya yili, moliya kapitali, moliya tizimi); • biror shaxs, oila, jamoa, muassasa, tashkilot yoki davlat tasarrufidagi pul mablag'lari (masalan, korxona moliyasi); • shunday (moliya) ishlar(i) bilan shug'ullanuvchi davlat organi (so'zlashuv tilida)

• 
  1.1. Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati
  

Arab tilidagi «mo!», ya'ni «boylik, mulk; pul jamg'armasi», shuningdek, «moliyat», ya'ni «pul mablag'lari; soliq» so'zlari ham moliyaga daxldordir.

• 
  Arab tilidagi «mo!», ya'ni «boylik, mulk; pul jamg'armasi», shuningdek, «moliyat», ya'ni «pul mablag'lari; soliq» so'zlari ham moliyaga daxldordir.
  
• 
  Lug'aviy ma'nosijihatidan «moliya» so'zi fransuzcha «finance», lotincha «financia» va ruscha «finansi» so'zlarining ekviva1enti yoki ma'lum ma'noda sinonimi3 hisoblanib, eng avvalo, «daromad», «pul mablag'lari» yoki «to'loY» degan ma'nolarda ham ishlatiladi~. Moliya davlatning vujudga kelishi va uning resurslarga bo'lgan ehtiyojining rivojlanishi bilan doimiy (uzluksiz) tovar-put munosabatlari sharoitida paydo bo'ldi. Davlatning mavjudligi yaratilayotgan iqtisodiy (moddiy) ne'matlarni taqsimlash va qayta taqsimlash bo'yicha oliy hokimiyat organi (shaxsi) sifatida davlat va takror ishlab chiqarish munosabatJarining boshqa ishtirokchilari (sub'ektlari) o'rtasida ma'lum bir munosabatlarning o'rnatilishini taqoza etadi. Xususan, ana shu munosabatlar «moliya» tushunchasi orqali ifodalangan.
  

Natural munosabatlar ustunlik qHgan jamiyatlarda taqsimlash va qayta taqsimlash jarayonlari natural soliqlar va turli ko'rinishdagi shaxsiy to'lovlar ko'rinishicha ega bo'igan. Tovar-pul munosabatlarining rivojlanishi taqsimlash va qayta taqsimlash munosabatlari shakllarining o'zgarishiga olib keldi - ular ko'proq ravishda pul xarakteriga ega bo'idi. Biroq bu munosabatlarning mazmun-mohiyati prinsipialjihatdan keskin o'zgarmay qolaverdi.

• 
  Natural munosabatlar ustunlik qHgan jamiyatlarda taqsimlash va qayta taqsimlash jarayonlari natural soliqlar va turli ko'rinishdagi shaxsiy to'lovlar ko'rinishicha ega bo'igan. Tovar-pul munosabatlarining rivojlanishi taqsimlash va qayta taqsimlash munosabatlari shakllarining o'zgarishiga olib keldi - ular ko'proq ravishda pul xarakteriga ega bo'idi. Biroq bu munosabatlarning mazmun-mohiyati prinsipialjihatdan keskin o'zgarmay qolaverdi.
  
• 
  Zamonaviy tasavvurdagi «moliya» tushunchasi davlat xazinasining shakllanishi va davlat byudjetining vujudga kelishi bosqichida paydo bo'idi.
  
• 
  Qayd etish lozimki, moliya va moliyaviy munosabatJarning mohiyati haqidagi tasavvurlar vaqt o'tishi bilan o'z ko'rinishini o'zgartirib borgan.
  

http://fayllar.org