Mövzu №1: ″″″″ darəetmənin, dövlət idar
Yüklə 5,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
daxilində məhkəmələr və prokurorluq orqanları həyata keçirirlər. Daxili işlər orqanları (polis) öz gündəlik fəaliyyətlərini həyata keçirərkən özlərinin hər hansı bir qeyri-qanuni hərəkətləri ilə vətəndaşlara və təşkilatlara hər hansı bir məbləğdə zərər vura bilərlər. Ona görə də qanunvericiliklə daxili işlər oraqnlarının və onların əməkdaşlarının xidməti fəaliyyətləri vasitəsi ilə vətəndaşlara və ya təşkilatlara vurulmuş zərərə görə oların məsuliyyətləri müəyən edilmişdir. Vətəndaşlara və təşkilatlara daxili işlər orqanlarının əməkdaşları tərəfindən vurulmuş zərər Azərbaycan Respublikasının mülki qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş qaydada ödənilməlidir. Ona görə də qanunvericiliklə daxili işlər orqanlarına və onların ə
münasibətlər qadağan edilmişdir. nsan və vətəndaşların hüquq, azadlıq və qanuni maraqlarının hər hansı bir formada məhdudlaşdırılmasına yalnız qanunla müəyyən edilmiş əsaslara və qaydaya müvafiq olaraq icazə verilir. Şə
pozulduqda polis orqanı həmin şəxsin pozulmuş hüquqlarının, azadlıqlarının və qanuni mənafelərinin bərpa olunması üçün zəruri tədbirlər görməyə, vurulmuş ziyanı ödəməyə borcludur. Polis əməkdaşlarının qanunazidd hərəkətləri nəticəsidə vurulmuş ziyan Azərbayan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən olunan qaydada ödənilir. Digər tərəfdən isə dövlət idarəetməsi sahəsində təhqiqat ibtidai istintaq, prokurorluq və məhkəmə orqanlarının qanunsuz hərəkətləri nəticəsində fiziki şəxslərə az ziyan vurulmur. Belə halların qarşısının alınmaı məqsədilə ″″″″Təhqiqat, ibtidai istintaq, prokurorluq və məhkəmə orqanlarının qanunsuz hərəkətləri nəticəsində fiziki şə
dekabr 1998-ci il tarixli Qanunu ilə təhqiqat, ibtidai istintaq, prokurorluq və məhkəmə orqanlarının və ya onların vəzifəli şəxslərinin qanunsuz hərəkətləri nəticəsində fiziki şə
nəzərdə tutulmuşdur. 347
Bu Qanuna əsasən fiziki şəxslərə vurulmuş ziyanın ödənilməsi hüququ, ödənilən ziyanlar, şəxsin əmlakına vurulmuş ziyanın ödənilməsi qaydası, mənəvi ziyanınr ödənilməsi qayası, şəxsin işdən (vəzifədən) azad edilməsi və ya kənarlaşdırılması ilə ə
hərbi qulluqçulara vurulmuş ziyanın ödənilməsi və s. kimi vurulmuş ziyanların ödənilməsi əsasları və qaydaları müəyyən edilmişdir. Dövlət idarəetməsində daxili işlər orqanların əməkdaşları dövlətə vurduqları ziyana görə maddi məsuliyyətləri də müəyyən edilmişdir. D O-nun əməkdaşlarının dövlətə vurduqları ziyana görə maddi məsuliyyəti haqqında″″″″ Əsasnamə ilə müəyyən edilimişdir.Bu Əsasnamə D N-in 31 oktyabr 1995-ci il tarixli 568-ci saylı ″″″″Hərbi qulluqçuların dövlətə vurduqları ziyana görə maddi məsuliyyəti haqqında Ə
fevral 1998-ci il tarili 52 saylı əmri ilə ″″″″D N-in 31 oktyabr 1995-ci tl tarixli 568 saylı ə
N Ə T C Ə Mühazirəni yekunlaşdıraraq qeyd etmək istərdim ki, bu mövzunun təcrübi cəhətdən böyük əhəmiyyəti olacaqdır. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 72-ci maddəsinin 2-ci bəndinə əsasən, hər bir şəxs Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına və qanunlarına əməl etməli, başqa şəxslərin hüquq və azadlıqlarına hörmət etməli, qanunla müəyən edilmiş digər vəzifələri yerinə yetirməlidir Dövlət idarəetməsində Konstitusiyanın bu müddəalarından irəli gələn tələblərin yerinə yetirilməsi zamanı hər bir dövlət qulluqçusu, vəzifəli şəxs və vətəndaş öz hərəkətlərini yanız qanunlara və qanunqüvvəli aktlara əsaslandırmalıdır. Bu məqsədlə də biz, mühazirədə iki növbədə dövlət idarəetməsində qanunçuluğun və intizamın anlayışı, məzmunu və əhəmiyyəti barədə danışdıq. Sonra isə mühazirənin ikinci sualında isə bir dövlət idarəetməsində qanunçuluğun və intizamın təmin edilməsi üsulları və həmin üsulların hər birisi barədə ətraflı nəzəri biliklər əldə etmiş olduq. Nəhayət, hüquq mühafizə orqanların fəaliyyəti bilavasitə insan və vətəndaşların hüquq, azadlıq və qanuni mənafelərinin qorunması ilə bağlı olduğu üçün bu orqanların fəaliyyətində qanunçuluq, intizam və onların təmin edilməsi üsulları barədə nəzəri biliklərin əldə edilməsi sizin hər birinizin gündəlik fəaliyyəti üçün böyük əhəmiyyəti vardır. Bu məqsədlə də mühazirənin üçüncü sualında birinci növbədə qanunçuluq və intizam, ikinci növbədə isə qanunçuluğun və intizamın təmin edilməsi üsulları barədə ə
Ümumilikdə, mühazirənin əhəmiyyəti və mahiyyəti isə ondan ibarətdir ki, siz gələcək fəaliyyətinizdə öz vəzifələrinizi qanun çərçivəsində yerinə yetirməklə dövlət idarəetməsində qanunçuluğun və intizamın təmin edilməsinə nail olmuş olarsınız. Dövlət idarəetməsində qanunçuluğun və intizamın hər bir şəxs tərəfindən dəqiq və dönmədən təmin edilməsi Azərbaycan Respublikasının hər bir vətəndaşının konstitusion vəzifəsidir.
348
MÖVZU № 18 “ DAX L ŞLƏR VƏ ƏDL YYƏ SAHƏLƏR NDƏ DÖVLƏT DARƏETMƏS ”. P L A N: G R Ş 1. Daxili işlər sahəsində dövlət idarəetməsinin anlayışı və təşkilati - hüquqi formaları. D N-in hüquqi vəziyyəti 2. Daxili işlər orqanlarında xidmət keçmənin anlayışı, hüquqi əsasları və şərtləri. 3. Ədliyyə sahəsində dövlət idarəetməsinin anlayışı və təşkilati hüquqi formaları N Ə T C Ə
Ə D Ə B Y Y A T:
1. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası. 2. “Polis haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu, 28 oktyabr 1999-cu il. 3. “Azərbaycan Respublikasının Daxili şlər Nazirliyinin Əsasnamə-sinin və strukturunun təsdiq edilməsi haqqında”. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı. 30 iyun 2001-ci il. 4. Azərbaycan Respublikasının daxili işlər orqanlarında xidmət keçmə haqqında Ə sasnamənin təsdiq edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu. 29 iyun 2001-ci il. 5. Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyinin Əsasnaməsinin təsdiq edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı. 18 aprel 2006-cı il. 6. Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyinin Strukturunun təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı (əlavə №1, 17 avqust 2006- cı il). 7. Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi haqqında Əsasnaməsi. Bakı, 2007. 8. “Məhkəmələr və hakimlər haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu. 10 iyun 1997-ci il. 9. “Məhkəmə qərarlarının icrası haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu. 27 dekabr 2001-ci il. 10.
“Notariat haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu. 26 noyabr 1999-cu il.
10. A.Abdullayev, F.Nağıyev. “ nzibati hüquq”. Dərslik. Bakı, 2008. 11. E.Abdullayev. ″ nzibati hüquq″. Dərslik. Bakı, 2007. 12.Korenev A.P. “Administrativnoe pravo”.Çastğ 2. Dərslik. Moskva, 1999.
G R Ş
Azərbaycan Respublikası öz müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra dövlət idarəetməsinin digər sahələrdə olduğu kimi dövlətin hüquqmühafizə fəaliyyəti sahəsində 349
də hüquqi islahatlar keçirməyə başladı. Belə ki, idarəetmənin xüsusi subyektlərindən olan daxili işlər və ədliyyə sahəsində idarəetmənin həyata keçirilməsi ilə bağlı respublikamızda bir sıra yeni qanun və qanun qüvvəli aktlar qəbul edilmişdir. Daxili işlər sahəsində idarəetmənin həyata keçirilməsi ilə bağlı “Polis haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu, “Azərbaycan Respublikasının daxili işlər orqanlarında xidmət keçmə haqqında Əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu, Daxili şlər Nazirliyinin Əsasnaməsi və strukturu qəbul və təsdiq edilmişdir. Ə dliyyə sahəsində idarəetmə ilə bağlı isə onu göstərmək olar ki, Məhkəmə Qərarları crasının Baş darəsi və Ədliyyə Nazirliyi nəzdində Bələdiyyələrlə iş və bələdiyyələrə metodiki yardım mərkəzi yaradılmışdır. O cümlədən “Məhəkəmələr və hakimlər haqqında”, “Məhkəmə qərarlarının icrası haqqında”, “Notariat haqqında” və digər qanunlar qəbul edilmişdir. Mövzuda daxili işlər sahəsində idarəetməni həyata keçirən orqanların eləcə də Azərbaycan Respublikasında ictimai qaydanın qorunması və ictimai təhlükəsizliyin təmin edilməsi, cinayətlərin qarşısının alınması və açılması sahəsində qanunla müəyyən edilmiş səlahiyyətləri həyata keçirən mərkəzi icra hakimiyyəti orqanı olan Daxili şlər Nazirliyinin (bundan sonra D N) və onun orqanlarının əsas vəzifələri, hüquqi vəziyyətləri və s. açıqlanmışdır. Dövlətin ədliyyə sahəsində siyasətini həyata keçirən mərkəzi icra hakimiyyəti orqanı olan Ədliyyə Nazirliyi, onun tərkibinə daxil olan orqanlar haqqında da mövzunun köməkliyi ilə siz hüquqi biliklər əldə edəcəksiniz. Daxili işlər və ədliyyə sahəsində dövlət idarəetməsi haqqında biliklərin əldə edilməsi sizə öz köməyini gələcək təcrübi fəaliyyətinizdə göstərəcəkdir. ndi isə mövzunun birinci sualının açıqlanmasına keçək. SUAL I “DAXILI IŞLƏR SAHƏSINDƏ DÖVLƏT IDARƏETMƏSININ ANLAYIŞI VƏ TƏŞKILATI-HÜQUQI ƏSASLARI. D N-IN HÜQUQI VƏZIYYƏTI”. Daxili işlər orqanları dövlət idarəetməsinin sosial sistemi kimi çıxış edir. Daxili işlər orqanları dövlət idarəetmə sistemində müstəqil yer tutur və mühüm rol oynayırlar. Daxili işlərin idarəedilməsi digər sahələrdə və bölmələrdə olduğu kimi müəyyən məqsədə yönəldilmiş təşkiletmə fəaliyyətindən ibarətdir. Daxili işlər sahəsində idarəetmənin məzmunu - müəyyən edilmiş formalarda və müvafiq metodlarla həyata keçirilən idarəetmə məqsədlərinin, vəzifələrinin və funksiyalarının realizəsi üzrə fəaliyyət təşkil edir. Daxili işlər sahəsində idarəetmənin əsas məqsədi - ölkədə hüquq qaydasının və qanunçuluğun təmin edilməsindən, vətəndaşların, idarə, müəssisə və təşkilatların hüquq, azadlıq və qanuni mənafelərinin mühafizə edilməsindən ibarətdir. Daxili işlər sahəsində idarəetmənin əsas məqsədi bu sahədə ictimai qaydanın qorunması və ictimai təhlükəsizliyin təmin edilməsi, cinayətkarlıqla və digər hüquqpozmalarla mühafizə, mülkiyyətin mühafizəsi üzrə idarəetmənin vəzifələrində konkretləşdirilir.
350
Daxili işlər sahəsində idarəetmə sosial idarəetmənin növlərindən biri kimi- idarəetmə vəzifələrinin yerinə yetirilməsi üzrə fəaliyyətin müəyyən istiqamətləri kimi başa düşülən bir sıra funksiyalara bölünür. darəetmə funksiyaları aşağıdakı növlərə bölünürlər: - ümumi; - xüsusi (əsas); - təminedici . darəetmənin ümumi funksiyaları - bütövlükdə idarəetmənin bütün sisteminə və onun ayrı-ayrı təbəqələrinə xas olan funksiyalardır. Onlara aiddir: - proqnozlaşdırma; - planlaşdırma; - təşkiletmə; - nizamasalma; - uçot (qeydiyyat); - analiz (təhlil); - yoxlama (nəzarət) və s. darəetmənin xüsusi (əsas) funksiyaları- sosial fəaliyyətin ayrı-ayrı çvhələrinə təşkiletmə təsiri göstərir ki, bu da həmin sahələrdə müxtəlif növ işlərin yerinə yetirilməsinə kömək edir. Xüsusi funksiyaları çox vaxt əsas funksiyalar kimi adlandırırlar, çünki idarəetmə subyektlərinin vəzifə və funksiyaları bilavasitə bu funksiyalar vasitəsi ilə realizə olunurlar. Onlara aşağıdakı funksiyalar aiddir: - vətəndaşların həyatının, hüquqlarının, azadlıqlarının və qanuni mənafelərinin cinayətkar qəsdlərdən mühafizəsi; - ictimai qaydanın qorunması və ictimai təhlükəsizliyin təmin edilməsi; - cinayətlərin və digər hüquqpozmalarının xəbərdar edilməsi və qarşısının alınması; - cinayətlərin tez və tam açılması, cinayətlərin və digər hüquqpozma- larının törədilməsinə kömək edən səbəb və şəraitlərin aradan qaldırılması; - vətəndaşların qanuna tabe olma hərəkət tərzi, qanunların dönmədən yerinə yetirilməsi və sivil cəmiyyətin birgə yaşayış qaydalarına hörmət etmələri ruhunda tərbiyə edilməsi; - müqavilə əsasında mülkiyyətin mühafizə edilməsi və s. darəetmənin təminedici funksiyaları- idarəetmənin ümumi və xüsusi funksiyalarının realizəsi prosesinə xidmət edirlər. Bu funksiyalar qrupunu aşağıdakı funksiyalar təşkil edirlər: - kadr;
- maddi-texniki (təsərrüfat); - maliyyə; - kargüzarlıq və s. Daxili işlər sahəsində idarəetmənin ümumi, xüsusi (əsas) və təminedici funksiyaları bir-biri ilə yanaşı və qarşılıqlı əlaqədə mövcud olurlar. Daxili işlər sahəsində idarəetmə formaları təşkilatdaxili məsələlərin həll edilməsi, Azərbaycan Respublikası Daxili şlər Nazirliyi sisteminin daxilində rəhbərliyin həyata keçirilməsi, tabeçilik üzrə aşağı təbəqəli orqanlarla və ayrı-ayrı 351
ə məkdaşlarla rəhbərliyin həyata keçirilməsi, həmçinin də daxili işlər orqanlarının xarici fəaliyyətinin, yəni idarəetmənin xüsusi (əsas) funksiyalarının realizəsi üçün istifadə olunur.
Daxili işlər sahəsinə dövlət hakimiyyəti orqanlarının rəhbərliyi-onların bu sahədəki səlahiyyətlərinin həcmindən təşəkkül tapır. Qanunvericilik və icra hakimiyyəti orqanları daxili işlər sahəsində ümumi rəhbərliyi həyata keçirirlər. Onlar Azərbaycan Respublikasının daxili işlər sahəsindəki dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərini müəyyən edirlər. Qanunvericilik orqanı (Milli Məclis) - Azərbaycan Respublikasının bütün ə razisində həyat fəaliyyətinin digər sahələrində olduğu kimi, daxili işlər sahəsində də münasibətlərin qanunvericilik tənzimlənməsini təmin
edir; daxili
işlərin idarəedilməsinin təşkilinin qanunvericiliklə tənzimlənməsini həyata keçirir; vətəndaşların konstitusiya hüquqlarının, azadlıqlarının və vəzifələrinin qanunvericiliklə tənzimlənməsini həyata keçirir; daxili işlər sahəsində dövlət hakimiyyəti orqanlarının və yerli özünüidarəetmə orqanlarının fəaliyyətinin əsaslarını, ümumi prinsiplərini müəyyən edir.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti - dövlətin başçısı olmaqla daxili işlər sahəsində münasibətlərin tənzimlənməsinə, ictimai qaydanın və ictimai təhlükəsizliyin təmin edilməsi, cinayətkarlığa qarşı mübarizənin gücləndirilməsinə yönəldilmiş fərman və sərəncamlar qəbul edir; Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 111 və 112-ci maddələrində göstərilən hallarda Konstitusiyanın 119-cu maddəsinin 29-cu bəndinə ə sasən Azərbaycan Respublikasının bütün ərazisində və ya onun ayrı-ayrı yerlərində hərbi vəziyyət və ya fövqəladə vəziyyət tətbiq edir və bu barədə qəbul etdiyi fərmanı 24 saat müddətində Milli Məclisin təsdiqinə verir; Daxili şlər Nazirini vəzifəyə təyin edir və vəzifədən azad edir; həmçinin də hüquq qaydasının və ictimai təhlükəsizliyin möhkəmləndirilməsinə istiqamət-ləndirilmiş tədbirlər görür. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti - dövlətin, cəmiyyətin və şə xsiyyətin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi sahəsində dövlət siyasətinin işlənib hazırlanması və realizəsində iştirak edir. Azərbaycan Respublikası qanunlarının, Prezidentin fərmanlarının, Milli Məclisin və Prezidentin digər aktlarının əsasında və onların icra edilməsi üzrə daxili işlər sahəsində idarəetmə məsələləri üzrə qərar və sərəncamlar qəbul edir və onların icra edilməsini yoxlayır; qanunçuluğun, vətəndaşların hüquqlarının və azadlıqlarının təmin edilməsi, mülkiyyətin mühafizəsi, cinayətkarlıqla və digər hüquqpozmaları ilə mübarizə üzrə tədbirlər həyata keçirir; daxili işlər sahəsində icra hakimiyyəti orqanlarının işlərini birləşdirir və istiqamətləndirir. darəetmənin xüsusi subyektlərindən biri olan daxili işlər orqanları (bundan sonra D O) bütün fəaliyyətində Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasını, qanunlarını, Prezidentin fərman və sərəncamlarını, hökumətin qərarlarını, D N-in normativ aktlarını rəhbər tutur. Daxili işlər orqanlarının bilavasitə idarə olunması Daxili şlər Nazirliyinə həvalə edilmişdir. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 7-ci maddəsinin III hissəsində göstərilmiş hakimiyyətin bölgü prinsipinə əsasən və Azərbaycan Respublikasının D N-i haqqında Əsasnaməyə uyğun olaraq “Azərbaycan Respublikasının Daxili şlər Nazirliyi Azərbaycan Respublikasında ictimai qaydanın və ictimai təhlükəsizliyin təmin edilməsi,
352
cinayətlərin qarşısının alınması və açılması sahəsində Azərbaycan Respublikasının qanunları ilə müəyyən edilmiş səlahiyyətləri həyata keçirən mərkəzi icra hakimiyyəti orqanıdır”. Daxili şlər Nazirliyi də öz fəaliyyətində Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasını, qanunlarını, Prezidentin fərman və sərəncamlarını, Nazirlər Kabinetinin qərarlarını, Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələri D N haqqında Əsasnaməni və D N-in normativ-hüquqi aktlarını rəhbər tutur. D N Azərbaycan Respublikasında bütün daxili işlər orqanları sisteminə rəhbərlik edir və D N-ə həvalə edilmiş vəzifələri bilavasitə və tabeliyində olan bu orqanlar vasitəsilə həyata keçirir. D N-in vahid sistemini Naxçıvan Muxtar Respublikasının Daxili şlər Nazirliyi, Daxili Qoşunlar, yanğın təhlükəsizliyi qurumları, ərazi və ixtisaslaşdırılmış polis orqanları, nizami polis hissələri, tədris, təhsil və tibb müəssisələri, nterpolun Azərbaycan Respublikasında Milli Mərkəzi Bürosu, dman cəmiyyəti, habelə digər qurumlar təşkil edir. Ə razi polis orqanlarına rayon, şəhər və şəhərdəki rayon polis idarələri, şöbələri və bölmələri daxildirlər. xtisaslaşdırılmış polis orqanlarına D N-in Nəqliyyatda Baş Polis darəsi və onun tabeçiliyində olan su, hava və dəmiryolu nəqliyyatlarında polis orqanları qəbuledici-bölüşdürücü məntəqələr və s. aiddirlər. Nizami polis hissələrinə isə post-patrul xidmətinə aid olan Əlahiddə polis hissələri, Dövlət Yol Polisinin yol-patrul xidməti hissələri və s. aiddirlər. D N-in strukturuna Azərbaycan Respublikası Prezidenti tərəfindən təsdiq edilən baş idarələr, şöbələr və digər qurumlar daxildirlər. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 30 iyun 2001-ci il tarixli “Azərbaycan Respublikası Daxili şlər Nazirliyinin Əsasnaməsinin və strukturunun təsdiq edilməsi barədə” Fərmanına əsasən D N-in strukturu aşağıdakı kimidir: 1. Rəhbərlik nazir; nazir müavinləri (3 müavin). 2. Katiblik (baş idarə səlahiyyətli). 3. Baş Təşkilati- nspektor darəsi. 4. Növbətçi hissələri darəetmə Xidməti (idarə səlahiyyətli). 5. Baş Cinayət Axtarış darəsi. 6. Baş stintaq və Təhqiqat darəsi. 7. Mütəşəkkil Cinayətkarlıqla Mübarizə darəsi. 8. Narkotiklərlə Mübarizə darəsi. 9. 7-ci darə. 10. Kriminalistik Tədqiqatlar darəsi. 11. Əməliyyat və Statistik nformasiya darəsi. 12. Baş ctimai Təhlükəsizlik darəsi. 13. Daxili Qoşunların Baş darəsi (Daxili qoşunların komandanı nazir müavini hesab edilir). 14. Baş Dövlət Yol Polisi darəsi. 15. Nəqliyyatda Baş Polis darəsi. 16. Baş Dövlət Yanğın Təhlükəsizliyi darəsi. 353
17. Baş Mühafizə darəsi. 18. Pasport, Qeydiyyat darəsi. 19. Səfərbərlik işləri və mülki müdafiə şöbəsi. 20. Azərbaycan Respublikasında nterpolun Milli Mərkəzi Bürosu (idarə səlahiyyətli). 21. Baş Kadrlar darəsi. 22. Daxili Təhqiqatlar darəsi. 23. Şəxsi Heyətlə ş darəsi. 24. Beynəlxalq Əməkdaşlıq darəsi. 25. Əməliyyat-Rabitə darəsi. 26. Mətbuat xidməti (idarə səlahiyyətli). 27. Maliyyə-Plan darəsi. 28. Təchizat darəsi. 29. Tibb darəsi. 30. Komendant xidməti (şöbə səlahiyyətli). 31. Əsaslı tikinti şöbəsi. 32. dman cəmiyyəti. D N öz işini insan və vətəndaş hüquqlarına və azadlıqlarına, qanunçuluq, humanistlik, habelə təkbaşçılıq prinsiplərinin uzlaşdırılması əsasında qurur. D N daxili işlər sahəsində dövlət idarəçiliyini həyata keçirir və qanunvericiliklə onun funksiyaları aşağıdakılardır: 1. ictimai qaydanın və ictimai təhlükəsizliyin təmin olunması işinin təşkili; 2. cinayətlərin və digər hüquqpozmaların qarşısının alınması, cinayətlərin açılması işinin və istintaqın təşkili; 3. yol hərəkəti təhlükəsizliyinin təmin edilməsi işinin təşkili; 4. daxili qoşunların fəaliyyətinin təşkili. Bu funksiyaların həyata keçirilməsi üçün qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada D N aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirir: 1) ictimai qaydanın və ictimai təhlükəsizliyin təmin edilməsi məqsədilə daxili işlər orqanlarının fəaliyyətinin əsas istiqamətlərini müəyyən edir, cinayətlərin qarşısının alınması və açılması sahəsində profilaktika tədbirlərinin həyata keçirilməsini təmin edir; 2) əməliyyat-axtarış fəaliyyətinin, daxili işlər orqanlarının səlahiyyətlərinə aid olan işlər üzrə təhqiqatın və ibtidai istintaqın, habelə kriminalistik və başqa tədqiqatların aparılmasını təşkil edir; 3) təhqiqat, istintaq və məhkəmə orqanlarından gizlənən və cəzadan yayınanların axtarışını, itkin düşmüş şəxslərin, şəxsiyyətinin tanınması mümkün olmayan meyitlərin müəyyənləşdirilməsi işini, habelə oğurlanmış əmlakın axtarılmasını təşkil edir və həyata keçirir; 4) daxili işlər orqanlarının səlahiyyətinə aid edilmiş inzibati xətalar haqqında işlərə baxılmasını, habelə xüsusi icazələrin (lisenziyaların) verilməsini təşkil edir; 5) müqavilə əsasında mülkiyyətçilərin əmlakının mühafizəsi işini təşkil edir, ölkə ə razisində yerləşən xarici dövlətlərin və beynəlxalq təşkilatların nümayəndəliklərinin təhlükəsizliyinin təmin olunmasında iştirak edir; 354
6)
nterpolun Azərbaycan Respublikasındakı Milli Mərkəzi Bürosunun fəaliyyətini təşkil edir; 7) avtomotonəqliyyatın dövlət texniki baxışının və qeydiyyatının keçirilməsini, sürücülük vəsiqələrinin verilməsini təşkil edir, yol hərəkəti qaydalarının pozulması və yol-nəqliyyat vasitələri üzrə qeydiyyatın, təhqiqatın və istintaqın aparılmasını təşkil edir;
8) daxili təhqiqatların aparılmasını təşkil edir; 9) daxili qoşunların vəzifələrinin icrasını təşkil edir və onların daxili işlər orqanları ilə fəaliyyətini əlaqələndirir; 10) fövqəladə və hərbi recimin təminində, habelə karantin tədbirlərinin həyata keçirilməsində iştirak edir; 11) D N üçün kadrların hazırlanmasını və əməkdaşların peşə hazırlığının təkmilləşdirilməsini təmin edir; 12) D N əməkdaşlarının sağlamlığının mühafizəsini və onların sosial müdafiəsini təmin edir; 13) digər hüquq-mühafizə orqanları, dövlət və bələdiyyə orqanları, kütləvi informasiya vasitələri ilə qarşılıqlı əlaqəni təmin edir; 14) vətəndaşlardan və təşkilatlardan daxil olan müraciətlərin qəbulu, qeydiyyatı və baxılması, vətəndaşların qəbulu işini təşkil edir və s. Öz vəzifə və funksiyalarını yerinə yetirmək üçün D N aşağıdakı hüquqlara malikdir: 1. ictimai qaydanın və ictimai təhlükəsizliyin təmin edilməsi, cinayətlərin qarşısının alınması və açılması sahəsində qanunvericiliklə müəyyən edimiş hüquqları həyata keçirmək; 2. qanunvericilik aktlarının daxili işlər orqanları və Daxili Qoşunlar tərəfindən icrasına nəzarət etmək; 3. xüsusi icazə (lisenziya) verilməsi sahəsində daxili işlər orqanlarının səlahiyyətinə aid edilmiş nəzarəti həyata keçirmək; 4. yaşayış yeri və olduğu yer üzrə qeydiyyat qaydalarına riayət olunmasını təmin etmək;
5. yol hərəkəti təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə nəzarəti həyata keçirmək; 6. xidməti və mülki silahın dövriyyəsinə və döyüş sursatının saxlanması qaydalarına riayət olunmasına nəzarət etmək; 7. D N-in təhsil müəssisələrində qəbul imtahanlarını keçirmək və bu tədris müəssisələrinə rəhbərlik etmək və s. D N-ə daxili işlər naziri rəhbərlik edir, o Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən vəzifəyə təyin edilir və vəzifədən azad olunur. Nazirin müavinləri onun təqdimatına əsasən Prezident tərəfindən vəzifəyə təyin olunur və azad edilirlər. Daxili işlər nazirinə bir çox səlahiyyətlər verilmişdir. O cümlədən daxili işlər naziri:
1. D N-in işini təşkil edir və D N-ə həvalə olunmuş vəzifələrin yerinə yetirilməsinə görə məsuliyyət daşıyır, təkbaşçılıq prinsipi əsasında daxili işlər orqanlarının və Daxili Qoşunların fəaliyyətinə rəhbərlik edir;
355
2. müavinləri arasında vəzifə bölgüsü aparır, onların məsuliyyət dərəcəsini və səlahiyyətlərini müəyyən edir, D N sisteminin digər vəzifəli şəxslərinin müstəqil qərar qəbul etmək səlahiyyətlərini müəyyən edir; 3. D N sistemində icrası məcburi olan əmrlər verir; baş idarə, idarə, şöbə və ayrı- ayrı xidmət sahələrini nizamlayan əsasnamələri, nizamnamələri, təlimatları və s. normativ-hüquqi aktları təsdiq edir, onların icrasına nəzarəti təşkil edir; 4. D N-in strukturu, D N sistemində geyim formasının və digər rəmzlərin təsis edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təkliflər verir; 5. D N-in şəxsi heyətini vəzifəyə təyin və vəzifədən azad edir, xüsusi və hərbi rütbələr verir və onlardan məhrum edir; 6. vəzifəyə təyin və vəzifədən azad etmə ilə bağlı D N-in vəzifəli şəxslərinin səlahiyyətlərini müəyyən edir; 7. D N-in əməkdaşlarını mükafatlandırır və intizam tənbehi tədbirləri tətbiq edir və s. Daxili şlər Nazirliyində D N-in rəhbər işçilərindən ibarət məşvərətçi orqan- Yüklə 5,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|