Mövzu-1 “AZƏrbaycan multikulturaliZMİ” FƏNNİNİn predmeti, metodlari, funksiyalari və


Multikulturalizm etnik-mədəni müxtəlifliklərin



Yüklə 41,96 Kb.
səhifə4/24
tarix02.01.2022
ölçüsü41,96 Kb.
#39079
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24
Mövzu-1

1.2. Multikulturalizm etnik-mədəni müxtəlifliklərin

tənzimlənməsinin siyasət modeli kimi

uxarıda qeyd olundu ki, müasir dövrdə dünya dövlətlərinin əksəriyyətində

tarixi prosesin inkişafının nəticəsi olan və buna görə də obyektiv

xarakter daşıyan etnik, irqi, dini və mədəni müxtəlifliklər mövcuddur.

Bu müxtəlifliklərin tənzimlənməsinin mümkün vasitələrindən

biri multikulturalizmdir. Artıq qeyd etdiyimiz kimi, sözün dar mənasında

multikulturalizm cəmiyyətdə mövcud olan etnik, irqi, dini və

mədəni müxtəlifliklərə münasibətdə dövlətin apardığı konkret siyasəti,



siyasət modelini əks edir. Lakin multikulturalizmin cəmiyyətdəki etnik-

mədəni müxtəlifliklərin tənzimlənməsindəki rolunu, ümumiyyətlə

onun mahiyyətini və əhəmiyyətini müəyyən edərkən ilk növbədə multikulturalizmin

bir sosial hadisə olduğunu qeyd etmək lazımdır. Belə

ki, multikulturalizm cəmiyyətin inkişafının məhsuludur. O, cəmiyyətdə

cərəyan edən hadisələrin təsiri ilə meydana gəlməlidir.

Sosial hadisə kimi formalaşan multikulturalizm digər sosial

hadisələrə (siyasətə, iqtisadiyyata, mədəniyyətə, mənəviyyata, ictimai

şüurun müxtəlif formalarına və s.) təsir göstərir, onlarla qarşılıqlı münasibətdə

olur. Bundan başqa, multikulturalizm bir sosial hadisə kimi

öz əhəmiyyətinə görə sosial ədalət, imkanların bərabərliyi, demokratiya

kimi anlayışların sırasına daxildir. Belə ki, hər bir etnik, irqi, dini

və mədəni qrupun hüquq və azadlıqlarının qorunması, onların qanun

qarşısında bərabər olmalarının təmin edilməsi həm sosial ədalətin

tələblərinə, həm də demokratik cəmiyyətin normalarına uyğun gəlir.

Multikulturalizmin bir sosial hadisə kimi formalaşmasına aşağıdakı

faktorlar təsir göstərir:

1. Eyni ərazidə uzun illərdən bəri müxtəlif xalqların birgə yaşamaları.

Məsələn, Azərbaycanda müşahidə olunan çoxmədəniyyətlilik

üçün bu səbəb səciyyəvidir. Məlum olduğu kimi,

ölkəmizin ərazisində qədim dövrlərdən bəri müxtəlif xalqların

nümayəndələri əmin-amanlıq şəraitində birgə yaşayırlar;



2. Ölkənin coğrafi mövqeyi. Söhbət müxtəlif mədəniyyətlərin

və sivilizasiyaların qovuşduğu ərazilərdən gedir. Belə ərazilərdə

yerləşən ölkələrin xalqları müxtəlif etnik, irqi, dini və

mədəni qrupların nümayəndələri ilə qarşılaşaraq onlarla iqtisadi-

ticarət və mədəni əlaqələrini inkişaf etdirmişlər. Bu isə

öz növbəsində belə ərazilərdə multikultural mühitin formalaşması

üçün əlverişli şərait yaratmışdır. Coğrafi faktor da

Azərbaycanda müşahidə olunan çoxmədəniyyətlilik üçün

səciyyəvidir. Məlum olduğu kimi, Azərbaycanın ərazisi

müxtəlif sivilizasiyaların, mədəniyyətlərin və dinlərin kəsişməsində

yerləşir. Buradan qədim İpək Yolu keçmiş, ölkəmizin

bu əlverişli coğrafi mövqeyi onun etnik-mədəni müxtəlifliyə

malik olan bir cəmiyyət kimi formalaşmasında və inkişafında

müsbət rol oynamışdır;

3. Sosial və iqtisadi səbəblərdən iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş

ölkələrə xalqların axını. Müasir dövrdə Qərb dövlətlərində

müşahidə olunan çoxmədəniyyətliliyin əsas səbəbi iqtisadi



miqrasiya hesab olunur. Lakin son dövrdə bu axının xarakteri

əhəmiyyətli dərəcədə dəyişmişdir. Belə ki, Suriya, İraq,

Əfqanıstan və digər Yaxın Şərq və Afrika ölkələrini bürümüş

hərbi münaqişələr bu ölkələrdən inkişaf etmiş Avropa ölkələrinə

insan axınını kütləvi və idarəolunmaz edərək, onu siyasi

miqrasiyaya çevirmişdir;

4. İmperiyalar tərəfindən həyata keçirilən xalqların köçürülməsi



siyasəti. Ermənilərin rus imperiyası tərəfindən Yaxın Şərqdən

Cənubi Qafqaza köçürülməsi bu siyasətin bariz nümunəsidir;

5. Hərbi münaqişələr nəticəsində xalqların yaşadıqları ölkələri

tərk edərək başqa ölkələrə köçmələri. Müasir dövrdə bir sıra

Yaxın və Orta Şərq ölkələrində (Suriya, İraq, Əfqanıstan) davam

edən hərbi münaqişələr burada yaşayan müxtəlif etnik

və dini qrupların nümayəndələrinin Avropanın bir sıra ölkələrində

sığınacaq axtarmalarına səbəb olmuşdur. Bu isə öznövbəsində qaçqınların pənah gətirdikləri dövlətlərdə etnikmədəni

müxtəlifliyin artması ilə müşayiət olunur.




Yüklə 41,96 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin