Mövzu 1: Büdcənin sosial- iqtisadi mahiyyəti və funksiyaları

KitabYurdu.az 
123

---

-
valideynlərini itirmiş uşaqlar- hər iki valideyni vəfat etmiş 18 yaşınadək 
olan şəxslər; 
-
valideyn himayəsindən məhrum olmuş uşaqlar – hər iki valideyni məlum 
olmayan; 
-
valideynlik hüquqlarından məhrum edilən və ya valideynlik hüquqları 
məhdudlaşdırılanlar; 
-
xəbərsiz itkin düşmüş , fəaliyyət qabiliyyəti olmayan hesab edilən, ölmüş 
elan edilən; 
-
azadlıqdan məhrum edilmə yerlərində cəzasını çəkən; 
-
uşaqların tərbiyə edilməsindən və ya onların hüquq və mənafelərinin 
müdafiəsindən imtina edilən. 
Sosial sığorta vətəndaşların itirilmiş əmək haqlarının, gəlirlərinin və ya əlavə 
xərclərinin kompensasiya edilməsinə, habelə itirilməsinin qarşısının alınmasına 
yönəldilmiş təminat formasıdır. 
Sosial sığorta məcburi dövlət sığorta və könüllü( əlavə) sığorta formasında olur. 
Məcburi dövlət sosial sığorta işə götürənlər tərəfindən bütün fərdi əmək 
müqaviləsi( kontraktı) üzrə işləyənlər barəsində həyata keçirilir. 
Sosial sığorta hadisəsi baş verdikdə aşağıdakı sığorta ödənişləri verilir: 
- “Əmək pensiyaları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun 
olaraq dövlət pensiyaları; 
- könüllü( əlavə) sosial sığorta əsasında dövlət pensiyalarına əlavələr; 
- əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət; 
- hamiləliyə və doğuma görə müavinət; 
- uşağın anadan olmasına görə birdəfəlik müavinət; 
- qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş yaş həddinə çatan qədər uşağa qulluqla 
əlaqədar müavinət; 
- sığorta olunanların sanatoriya – kurort müalicəsi üzrə xərclərin tam və ya qismən 
ödənişi; 
- Azərbaycan Respublikasının Qanunvericiliyi ilə sosial sığorta üzrə təminatın 
növləri də müəyyən edilə bilər. 
Sığorta üzrə təminatın növləri də müəyyən edilə bilər. Ikinci növ təminat 
vətəndaşların əvvəlki ödənclərindən asılı olmayaraq , müvəqqəti və ya həmişəlik
əhalinin ehtiyacı olan aztəminatlı təbəqəsinə kömək olunmasını nəzərdə tutur.