Mövzu: 2Təhsil müddətində dəyərləndirilməli olan karyera inkişaf fəaliyyətləri. Unec karyera Mərkəzinin xidmətləri

Təcrübə proqramlarını seçmə meyarları,Təcrübə proqramlarından gözləntilər və nəticələr, Təcrübə proqramlarından maksimum faydalanma

Təcrübə proqramlarının işəgötürənlər üçün əhəmiyyəti onların hansı namizədləri işə qəbul edəcəyində həlledici rol oynayır. Tələbələr və məzunlar təcrübə proqramlarına qoşulmaqla gələcəkdə işəqəbul zamanı rəqabət üstünlüyünə malik olacaqlar. Tələbələrin gələcəkdə iş tapmasını asanlaşdırmaq üçün bir müddət iş təcrübəsi keçmə fürsətindən istifadə etmələri tövsiyə olunur.

Təcrübə proqramı, işəgötürən tərəfindən tələbə və məzunlara iş sahəsi ilə əlaqəli olan müəyyən bir sənaye sahəsindəki iş mühiti ilə tanış olmaq üçün təklif olunan bir iş təcrübəsi dövrüdür.Stajlar bir həftə və ya 12 ay ola bilər. Onlar ödənişli və ya könüllü ola bilər; lakin staj başlamazdan əvvəl əmək haqqı ilə bağlı hüquqlarınızı bilmək vacibdir.

Təcrübələr satış, marketinq, mühəndislik, qrafik dizayn, idarəetmə, I.T. daxil olmaqla bir çox sektorda edilə bilər. Təcrübə boyunca ünsiyyət bacarıqları, fərdi effektivlik, təqdimat bacarıqları, yaradıcı problem həll etmə və təsir etmə bacarıqları da daxil olmaqla müxtəlif yumşaq bacarıqları inkişaf etdirəcəksiniz.

İşdə təcrübə, təhsilinizdə öyrənilən hər şey qədər dəyərli ola bilər. Nə də olsa, o mühitdə çalışmayana qədər bir işin nə olduğunu başa düşə bilməzsən. Stajlar, arzuladığınız rolda təcrübəsi olan insanlarla birbaşa ünsiyyətdə olmaq üçün əla fürsətlərdir. Təcrübə proqramları iş və iş mühiti barədə bilikləri sizə hər şeyin nə olduğunu və irəliləməyiniz üçün nə etməli olduğunuzu daha yaxşı başa düşməyə kömək edəcəkdir.

Bir rolun gerçəkliyi ilə qarşılaşdığınız zaman karyera istəkləriniz dəyişə bilər. Bu səbəbdən stajlar, bir karyeraya başlamazdan və bunun uzunmüddətli perspektivdə etmək istədiyinizi təsdiqləmədən əvvəl, ‘satın almadan əvvəl sınayın’ seçimi kimi istifadə edilə bilər. Təcrübə sənə iş dünyası haqqında real bir fikir verə bilər, bu da universitetdə öyrəndiyin nəzəriyyəni əsas götürməyə imkan verir və CV-lərini gücləndirməyə və daha çox işə düzəltməyə kömək edəcək praktiki bacarıqlara yiyələnməyə kömək edir. Stajlar sizə real həyatda bacarıqlarınızı sınamaq, karyera seçimlərinizi araşdırmaq və bir təşkilat və ya karyera yolu haqqında fikir əldə etmək şansı verir.

Uğurlu stajdan sonra işəgötürənlərin təcrübəçisinə tam iş təklifi etməsi qeyri-adi deyil. Bir çox işəgötürən təcrübə müddətini sınaq müddəti kimi istifadə edir və onsuz da daimi əsaslarla işə düzəltmək üçün onların planları olacaqdır. Buna görə yaxşı bir təəssürat yaratmağınız vacibdir ki, vaxtında gəlin, həvəsli olun və çevikliyinizi, uyğunlaşma və sadiqliyinizi göstərin. Graduate Advantage tərəfindən aparılan bir anketin nəticələri göstərir ki, təcrübələr məzunlar üçün iş fürsəti yaradır. Həmçinin təcrübəçilərin 81% -inin hazırda işlədiyini və 74% -inin ya daimi işlə təmin olunduğunu və ya uzun müddətli bir müqavilə bağladığını göstərir.

Tələbələr müasir standartlara uyğun gələn biliklərə və dünyagörüşünə, yüksək intellektual səviyyəyə və praktik iş qabiliyyətinə, yeni texnologiyaya yiyələnməlidirlər. Tələbələr ali məktəbi bitirdikdən sonra işlə təmin olunmaqda müəyyən çətinliklərlə üzləşirlər. Əsas səbəb kimi onların təcrübəsizliyi göstərilir, işəgötürənlər tərəfindən müxtəlif təlimlərə cəlb olunmaları, əlavə kursları bitirmələri tələb olunur. Bu mənada tələbələrin təcrübəsi müvafiq təhsil proqramlarının mühüm tərkib hissəsidir. Təcrübənin təşkili, həcmi, məqsədi və keçirilmə müddəti mütəxəssis hazırlığı aparılan müvafiq ixtisaslar üzrə dövlət təhsil standartları ilə müəyyənləşdirilir. Təcrübənin əsas vəzifələri tələbənin aldığı nəzəri bilikləri möhkəmləndirmək, dərinləşdirmək və sonrakı əmək fəaliyyətində istifadəsini təmin etmək, tələbələri ixtisasın profilindən və xüsusiyyətindən asılı olaraq, yeni texnologiyalarla, iş üsulları ilə, elmi-tədqiqatlarla və digər məsələlərlə tanış etmək, onların aldıqları nəzəri biliklərin əmək fəaliyyətində istifadəsini təmin etmək, ixtisasın xüsusiyyətlərindən asılı olaraq tələbələrdə işgüzarlıq, təşkilatçılıq və peşə vərdişləri aşılamaqdır.

Təcrübə proqramları təkcə iş tapmaq üçün yox, bir çox məqamlarda müsbət rol oynayır. Təcrübə proqramları tədris proqramlarının təkmilləşdirilməsi, metodik və araşdırma fəaliyyətinin keyfiyyətinin artırılması, nəzəriyyədə əldə olunan biliklərin təcrübədə qavranılmasına kömək edir, ali təhsil sisteminin beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması, strateji əhəmiyyət kəsb edən ixtisaslar üzrə savadlı və təcrübəli kadrların yetişdirilməsi baxımından da faydalı olur.

Semestr ərzində tələbələr qazandıqları nəzəri bilik, metodik məlumatlar, praktik fəaliyyət meydanına qədəm basırlar. Nəticədə də təcrübə bütövlükdə təhsil müəssisəsinin professor-müəllim (orta ixtisas məktəblərində pedaqoji kollektiv) heyətinin müəyyən mərhələ üzrə elmi-pedaqoji əməyinin nəticələrini aşkarlayacaq bir vasitədir. Hər bir peşə üzrə təcrübənin olması labüddür. Təcrübə müddətində izləninlənlərin müəyyən qismi gələcək iş həyatında təkrarlanır. Bu isə yarana biləcək hər cür çətinliklərdən çıxmaqda mühüm rol oynayır. Təcrübə sabahın kadrlarının bu peşəyə layiqlilik dərəcəsi və səviyyəsini üzə çıxaracaq bir fəaliyyət sahəsidir, hazırlıq formalarından biridir. Tələbələr qazandıqları nəzəri bilik, bacarıq və vərdişləri tətbiq etməklə özlərini bu prosesdə sınayır, uğurlu sınaq və imtahan dərsləri ilə bir sinif məkanında, kiçik qrup miqyasında həmin sosial sərvətin zənginləşməsinə öz töhfələrini verirlər. Təcrübə çox genişmiqyaslı təlim və təhsil prosesinin imtahan yoxlamaq və qiymətləndirmək mümkün olmayan tərəf və məqamlarının nəticələrini öyrənməkdə, müşahidə etməkdə, həyat-məktəb meydanında aşkara çıxarıb qiymətləndirmədə, təhsilin qalan sonrakı mərhələlərində boşluqları doldurub problemləri korrektə etməkdə çox faydalı, etibarlı, sınanmış bir forma, vasitə və amil kimi əhəmiyyət daşıyır.

Tələbələr gələcəkdə uğurlu və sağlam karyera üçün dövrün son yeniliklərindən, texnoloji inqilabından xəbərdar olmalıdırlar. Bəzi biliklər və məlumatlar təkcə nəzəri deyil, praktiki bilgi də tələb edir. Məhz bu baxımdan tələbələr mövcud təcrübə proqramlarında aktiv iştirak etsələr, bunun mənimsəmə prosesində mühüm təsiri olar. Təcrübə keçirən müəssisələr tələbələr üçün müxtəlif həvəsləndirici tədbirlər reallaşdırmalıdır. Belə ki, həmin müəssisələr proqramın sonunda fəal tələbələri işə cəlb edərlərsə, bu addım tələbələr üçün önəmli stimul rolunu oynayar. Həm də gənclərin işlə təmin olunma prosesini də sadələşdirər. Bu da təcrübə proqramlarının faydalı olmasını göstərən səbəblərdən biridir.