Mövzu: “Azərbaycan dilində işgüzar və akade

2.MÜHAZİRƏNİN HAZIRLAMA QAYDALARI
Mühazirə  ən  çox  ali  məktəblərdə  müəyyən  fənn  üzrə 
materialın  konkret  faktlara  əsaslanan,  geniş  nəzəri  mühakimə  və  ümumiləşdirmələrdən  ibarət  şərhidir:  Nitqin  bu  formasından  digər  elmi  idarələrdə, kütləvi tədbirlərdə və s. yerlərdə də istifadə olunur. Məsələn; ölkənin iqtisadi və siyasi  vəziyyəti  ilə  bağlı  mühazirə,  sağlamlığın  (və  yaxud  ekologiyanın) qorunmasına  həsr  olunmuş  mühazirə  və  s.  Mühazirənin  məruzədən  bir  fərqi ondadır  ki,  birincidə  dialoqa  yol  verilə  bilər.  Yəni  şərhin  gedişində  dinləyicilər natiqə  sualla  müraciət  edə  bilərlər.  Mühazirəçi  elə  oradaca  suala  müvafiq  cavab 
verib  şərhini  davam  etdirir.  Yaxud  dinləyicilərin  replikalarla  mühazirənin gedişində  onları  maraqlandıran  məsələlərin  daha  ətraflı  izah  olunmasını  xahiş etməsi mümkündür. Bütün hallarda verilən cavablar aydın, məntiqli, qısa, lakonik 
olmalıdır.  “Mühazirə  oxumaq”  ifadəsi  şərti  olaraq  işlədilir.  Burada  mühazirə materialı heç  də  üzündən oxunmur, o  söylənilir. Mühazirəçi  ehtiyac  hiss  etdikdə (məsələn,  sitatlar  vermək,  danışıqda  ardıcıllığı  gözləmək  lazım  gəldikdə  və  s.) 
mətnə müraciət edə, həmin sitatları üzündən oxuya, qeydlərə baxa bilər. 
Monoloji nitqin digər formalarında olduğu kimi, mühazirə o vaxt effektli şərh  üsulu  sayılır  ki,  lektor  ona  yaxşı  hazırlaşsın,  nəyi,  necə,  harada  deməyi bacarsın,  şərhi  auditoriyanın  səviyyəsinə    uyğun  qurulsun.  Nitqi  səlis  və  aydın olsun,  fikrini  əsaslandırmaq  üçün    göstərdiyi  sübutlar,  faktlar, çıxardığı  nəticələr reallığı  əks  etdirsin,  incə  mətləbləri  dinləyiciyə  çatdırmaq,  onların  marağını  ələ almaq,  hisslərinə  təsir  etmək  məqsədilə  müvafiq  nitq  nümunələrindən,  dil vasitələrindən,  şifahi  şərhin  bir  sıra  formalarından  (təsvir,  xarakteristika,  izah, 
mühakimə və s.) daha münasib şəkildə istifadə etməyi  bacarsın və s. Mühazirəçi dinləyicilərin  görmə  qavrayışını  da  nəzərə  almalı,  mümkün  olduqca  eksponatlar, illüstrasiyalar, diaqramlar, onları təsdiq edən şəkillər və s. nümayiş etdirməlidir. 
Mühazirə  idraki  əhəmiyyət  daşımalı,  elmi  dərinliyi  və  məntiqi  şərhi  ilə  fərqlənməlidir.  Orada  elmi  ümumiləşdirmələrə,  faktiki    materialın  təhlilinə  geniş  yer verilməlidir.  Xüsusən,  ali  məktəb  auditoriyasında  edilən  mühazirələrdə  tərbiyə, əxlaq  məsələləri,  milli  ideologiyanın,  elmi  dünyagörüşünün  formalaşdırılması, təfəkkürün inkişafı ön plana çəkilməlidir. 
Mühazirəçi  mövzuya  aid  bütün    məsələləri  əhatə  etməli,  yadda  qalan misallar gətirməli, inandırıcı  sübutlar göstərməli, onu dinləyicilərin işi, həyatının konkret məsələləri ilə bağlamağı bacarmalıdır. 
Mühazirə prosesində elə şərait yaradılmalıdır ki, dinləyici mövcud məsə-
ləyə,  ən kiçik təfərrüata belə münasibətini, həmrəy olduğunu və ya etiraz etdiyini söyləyə  bilsin.  Bu  yolla  natiq  dinləyicilərin  fikri  fəallığını  artıra,  onlara  təsir göstərə bilər. Dinləyici  hiss etməlidir ki, mühazirəçi duyğuları vasitəsilə ona nə isə ötürür, ürəyindəkiləri ona yetirir.