Kartof gövdə nematodu (Ditylenchus destructor Th.) – Əsil yumru qurdlar və ya nematodlar sinfinin (Nematoda), müxtəlif dərili nematodlar (Heteroderidae) fəsiləsinə mənsubdur.
Kartof gövdə nematodunun yetkin fərdinin uzunluğu 1-1,3 mm-dir. Bədəni möhkəm kutikula ilə örtülmüşdür ki, bu da onları xarici mühitin təsirindən qoruyur.
Yumurtası 0,5 mm böyüklükdədir.
Sürfəsi ağımtıldır, xarici görünüşünə görə yetkin fərdə oxşayır, lakin onlardan iki dəfə kiçikdir.
Zərərvericinin yayılma arealı və bioloji xüsusiyyətləri kifayət qədər öyrənilməmişdir.
Kartof gövdə nematodu kartof əkinlərini, əsasən əkin materialını torpaq vasitəsilə yoluxdurur. Gövdə nematodu torpaqda və kartof yumrularında bir neçə il yaşaya bilir.
Nematod əkilmiş yumurtalardan cücərmiş bitkilərin gövdəsinin içərisinə keçərək, gövdənin yoğunlaşmasına və əlavə budaqlanmasına səbəb olur. Bunun nəticəsində buğum araları qısalır, yarpaqlar saralır və nəhayət quruyaraq məhv olur.
Nematodun zərəri bununla bitmir. Onun əsas zərəri kök yumrularını zədələməsidir. Zərər nəticəsində qabıq üzərində gümüşü-boz ləkələr əmələ gəlir və qabıq bir çox yerdən çatlayır. Sonra zərərverici yumrunun daha dərin qatlarına hərəkət edib qidalanmasını davam etdirir.
Gövdə nematodu bütün vegetasiya ərzində çoxalır və inkişaf edir. Bir dişi fərd 250-yə qədər yumurta qoya bilir. Qoyulmuş yumurtalardan 2-6 həftə sonra sürfələr çıxmağa başlayır.
Tarladan məhsulla birlikdə anbara gətirilən nematodlar orada inkişaf edib gələcək üçün böyük ehtiyat yaradır.
Nematodun kütləvi çoxalması üçün havanın çox rütubətli omlasıdır. Zədələnmiş yumruların içərisinə daxil olan zərərli mikroorqanizmlər onların çürüyüb sıradan çıxmasına səbəb olur.
Nematod il ərzində bir neçə nəsil verir.
Mübarizə tədbirləri. 1. Daxili karantin tədbirlərinə əməl edilməlidir.
2. Növbəli əkin sisteminə əməl edilməli və nematodla yoluxmuş sahələrə 3-4 il kartof əkilməməlidir.
3. Nematoda davamlı sortlar əkilməlidir.
4. Məhsul yığıldıqdan sonra yoluxmuş bitkilər sahədən kənara çıxarılmalı və yandırılmalıdır.
5. Kimyəvi mübarizədə torpaq əkindən qabaq karbation preparatı ilə dərmanlanmalıdır. Bunun üçün hər 1 m2-ə 10 l suda həll edilmiş 150-200 ml preparat sərf edilməlidir.
