Nizamidə azərbaycançılıq
içində təsvir edirdi? Əvvəla, ona görə də ki, Azərbaycan
torpağından Böyük Yaradan bolluğu və zənginliyi Əsirgəmə
mişdir. Bu zənginlik hər vaxt bu yerin insanlarına qismət
olmalıdır. Buna onların haqqı var. Çünki bu bərəkətli torpaq
zəhmət çəkən insanların əlləri ilə becərilir.
İkincisi, Nizami qeyrətli bir Azərbaycan övladı kimi öz
həmvətənlərinin firavan yaşamasını istəyirdi. Öz vətənində,
öz torpağında onlara çatası nemətin öz sahibi olmalı idilər.
Nizami dövründə də, ondan sonrakı zamanlarda da!
Nizaminin əsərlərində adı çəkilən vətən torpağına
vətəndaş rəğbəti ilk baxışdan aydın görünür. Nizaminin
rəğbəti, ilk növbədə doğma vətəni Azərbaycana həsr etdiyi
lövhələrdə aydın görünür. «Xosrov və Şirin»də «Xosrovun
Bəhramdan qaçıb Ərmənə getməsi» əhvalatı təsvir edilir.
Xosrov əmin-amanlıq yeri kimi, sakitlik, dinclik məkanı kimi
Nizaminin vətəni Azərbaycanda özünə sığınacaq axtarır:
Düşündü ki, tacdan baş qiymətlidir
Çıxdı aralıqdan düşmədi əsir.
Kəyan təxtü tacı sahibsiz qaldı
Başqa bir cahangir dünyanı aldı.
Zəmanə Xosrova olmadı pənah
Bəhram qarşısında məğlub oldu şah
Yüz hiyləylə qaçıb oyan-bu yana
Yetirdi özünü Azərbaycana
Sızlayan könlündə Şirinin dərdi
Birbaş «Muğan» deyib atı döndərdi.
X-Ş, 2004, 115.
«İskəndəmamə»də «İskəndərin İran atəşgədələrini
dağıtması» əhvalatında İskəndər atəşpərəstliyin əlaməti olan
ibadətgahlan dağıdır. Dünya görmüş adamlar İskəndərə
m əsləhət görürlər ki, indi Azərbaycana üz tutsun. Görünür,
Azərbaycanda əmin-amanlıq olduğu üçün, əhali dinc, doğru
yolun yolçusu olduğu üçün, daim haqqa qulluq etməyə meylli
olduğu üçün dünyagörmüş tədbirli insanlar İskəndərin ədalət
93
|