MÜƏLLİF: seyyid kamal təRCÜMƏ edəN: VÜsal hüseynzadə

KEÇİD

Həzrət Musanın əhvalatı

Əzizlər, indi birlikdə Misir torpaqlarına yola düşürük; qədim Misrə, min illər bundan qabaqkı Nil torpaqlarına, minlərlə əldən düşmüş qul öz ömürlərini fir’onlara qəbir düzəltmək üçün Cizəyə-Misir ehramlarının yerləşdiyi yerə nəhəng daşlar daşımaqla keçirdikləri torpaqlara.

O binalar həmişə dünyanın ən qədim əsərlərindən sayılan piramidalardır. Amma, eyni zamanda Misir padşahlarının qəbirlərindən savayı bir şey də deyillər.

Onlar yenə də həyata qayıdacaqlarına inanırdılar. Ona görə də bütün qüdrət və hökumət vasitələrini özləri üçün hazırlayırdılar. Bir gün dirilib, həyata qayıtsalar hər şeyləri hazır olsun.

Ayaqyalın fəhlələr işi qurtardıqdan sonra piramidanın başından diqqətlə ətrafa baxırdılar. Onlar Nil çayının sahilində dalğalar üzərində üzən qayıqları görür, Aralıq dənizinə tərəf üzən çayların qırağında ara-sıra bitən xurma ağaclarına diqqətlə nəzər salırdılar. Fəhlələr gecə-gündüz işləməyə məcbur idilər. Qamçılar onların kürəklərini və çılpaq bədənlərini qana bulaşdırmışdı.

Nİlİn hədİyyəsİ

Yunan tarixçisi Herodot Misiri «Nil çayının» hədiyyəsi adlandırmışdır. Çünki, əgər Nil çayı olmasaydı, Misir də olmazdı. Hər il buzların əriməsi ilə səviyyəsi qalxan Nil çayının suyu Misiri xeyir və bərəkətli ölkə etmişdi.

Məhz buna görə də orada əkinçilik geniş yayılmışdı. Buğda o torpağın əsas məhsulu sayılırdı. Misirlilər o dövrlərdə bizim bu günkü çörəklərimizə oxşar çörəklər hazırlayırdılar. Nil deltasında üzüm əkini yayılmışdı. Orada böyük üzüm bağları var idi. Misirlilər o zaman paxla və noxud kimi dənli bitkilərə, habelə soğan, tərəvəz, sarımsaq, xiyar və kahu kimi tərəvəzlərə çox meyl göstərirdilər. Bə’zi yeməkləri şirinləşdirməkdə baldan istifadə edir, bayramlarda bəzəkli güllər əkməyi çox sevirdilər.

Əlaqələr

Nil çayı Misirin cənubu ilə şimalının əsas əlaqə yoludur. Ona görə də hər il onun suyunun artdığı vaxt bə’zi ağacların gövdəsindən qayıqlar düzəldirdilər. Bunlar bir sükanlı qayıqlar idilər. Onların yelkəni parçadan düzəlirdi. Nil çayının səviyyəsinin qalxması ilə Misir şəhərləri geniş su səthinin arasında kiçik adalar kimi görünürdülər.

Heyvanlar

Misirlilər o zaman bir çox heyvanları tanıyırdılar. Onlar pişik və itlərdən ov üçün, inəklərdən yeri şumlamaq üçün, ulaqlardan isə yük daşımaq üçün istifadə edirdilər. Quzu və çəpişləri çöllərdə otarırdılar. Donuzu isə murdar heyvan hesab edirdilər. Çünki, onun əti tez xarab olurdu. Misirlilər Nil çayında olan balıq ətini yeməyi də xoşlayırdılar. Misir tarixinin bə’zi hissəsində mavi timsah və atı onların şöhrət və əhəmiyyətlərinə görə pərəstiş edirdilər. Onlar şirləri eləcə də qəbirlərin ətrafında dolaşan çaqqallara da pərəstiş edirdilər.

Yazmaq

Misirlilər yazıb-oxumağı öyrəndilər. Onların dili rəsm çəkmək və ya rəmzlər dili adlanırdı. Yə’ni qazılmış müqəddəs əlamət, məsələn sıfır əlaməti günəş mə’nasını ifadə edir və gündüz sözünü bildirir. Başqa adət və ən’ənələr də vardı. Onlar da başqa mə’naları göstərirdi.

Mİsİrİn tarİxİ

Misirin tarixi üç hissəyə bölünür: Birinci hissə qədim zamanlar adlanan bizim e’radan əvvəlki 2280-2600-cü illər.

İkinci hissə bizim e’radan əvvəlki 1800-2100-cü illər. Bu illər «Orta zaman» adlanır.

Üçüncü hissə «Yeni Misir» adlanan miladdan əvvəl 1000-1500-cü illər. Bu zaman fasiləsində İmran oğlu Musa dünyaya göz açmışdır.

Miladdan əvvəl 1200-1500-cü illərdə misirlilərin çox güclü dövləti olmuşdur. Bu imperiyanın əhatəsi Sudan və Fələstinə qədər uzanmışdır.

Misir ordusu düşmənlərinin atdan istifadə etdiyini bildikdə at və faytondan istifadə etməyə başladılar. Bu zaman Misir hakimləri olan fir’onlar tüğyan və fəsadla məşğul olurdular. Onlar özlərini Allah və insanların mə’budu adlandırırdılar; xüsusilə Tuhtəmis və ikinci Ramsis. Ramsiz öldükdən sonra isə oğlu Minfitah hakimiyyətə gəldi və o, Musa peyğəmbərin dövründə olan fir’ondur.

Bənİ İsraİl

Əzizlər, yəqin ki, Yusifin əhvalatını xatırlayırsınız. Yadınızdadır ki, Yə’qub və övladları Yusifin quyuya düşməsindən iyirmi il sonra Misrə köçdülər. Yə’qubun övladları, yə’ni Bəni İsrail o torpaqlarda yaşadılar və on illər keçdikdən sonra böyük bir tayfaya çevrildilər. Yusif vəfat etdikdən və o hadisədən yüzlərlə il keçdikdən sonra insanlar Yusifin Misirdəki xeyir və faydalarını unutdular. Fir’onlar yenidən Misirdə hakim oldular və insanları alçaldıb, xarlığa sövq etdirdilər.

Bəni İsrail tayfası başqalarından daha çox işgəncə və zülmlərə mə’ruz qalırdılar. Bəni İsrailin kişiləri gecə-gündüz işləməli, alçaq və xar vəziyyətindəki qul həyatlarını davam etdirməli idilər.

Onlar fir’ona ibadət etməli idilər, çünki, o, öz fikrinə əsasən insanların Rəbbi idi. Ona görə də bu tayfa onları bu vəziyyətdən xilas edəcək bir xilaskar insan gözləyirdilər. Bəni İsrail Yusif və Yə’qubdan bu müjdəni öyrənmişdilər. Onları işgəncə və zülmdən xilas edəcək bir kişinin doğulmasını gözləyirdilər. Zülm və işgəncələr artdıqca həmin xilaskar insanın təvəllüdü haqda söhbət də çoxalırdı.

Camaatın sözü fir’onun qulağına çatdı: işgəncə, əzab və zülm altında inləyən insanların sözü, münəccim və kahinlərin də təsdiq etdikləri söz.

Kahinlər fir’ona dedilər ki, Bəni İsrail arasında bir uşaq doğulacaq və o uşaq fir’onu həlak edəcəkdir. Fir’on bu xəbərdən qorxub, Bəni İsraili məhv etmək fikrinə düşdü. O, əmr etdi ki, Bəni İsraildə doğulan bütün oğlan uşaqlarını öldürsünlər. Onların hamilə qadınları üçün gizli mə’murlar ayırdı və qibtlilərdən, yə’ni yerli misirlilərdən onların yanında mamalar tə’yin etdi. Bunun vasitəsi ilə fir’on və onun casusları uşaqların cinsiyyətini müəyyən edirdilər.

Qurani-Kərim o qara günləri belə yad edir:

«O zaman ki, sizi fir’onun əlindən xilas etdik. Onlar sizə ən ağır işgəncələrlə əzab-əziyyət verdilər. Oğlanlarınızın başlarını kəsib, qadınlarınızı saxlayırdılar».

Fir’on Şeytan insan idi. O, camaata hakim olmaq yollarını yaxşı bilirdi. O, onların arasında təfriqə və ayrılıq toxumu səpməklə tayfaları bir-birinin canına saldı. Onların hamısı fir’onun razılığını qazanmaqla özlərini ona yaxınlaşdırıb, nüfuzlarını möhkəmlətməyə çalışırdılar.

Əsil misirlilər olan Qibtlilər Bəni İsrailə qərib və qul gözü ilə baxırdılar. Ona görə də Bəni İsrail tayfası çox aşağı səviyyədə yaşayırdı. Onlar Bəni İsraildən bir nəfərin fir’onu həlak edəcəyini bildikdə isə, onlarla yad ölkənin əsirləri kimi davranmağa başladılar.

Bu minvalla Bəni İsrail özlərinin ən çətin həyat dövrlərini yaşayırdılar. Fir’onun mə’murları onların bütün oğlan uşaqlarını götürüb, ya başlarını kəsir, ya da Nil çayına atırdılar. Analar öz övladları üçün ağlayırdılar. Fir’on körpə həyat qönçələrini torpağın altında basdırırdı. O, rəhimsizcəsinə onları məhv edirdi. O, çox zalım, öz güc və qüdrəti ilə öyünən bir insan idi.

Və’d olunmuş uşaq

Allahın istəyi bu idi ki, Musa doğulsun. Saleh qadın olan Yukabed çox qəmli görünürdü. Onun azad olmaq vaxtı yaxınlaşırdı. Qibti mama onun yanına gəlirdi ki, olacağı körpəsinin cinsiyyətini öyrənib, xəbər versin.

O ağır şəraitdə Musa adlı sevməli bir körpə doğuldu. Musa şirin və çox cazibəli bir uşaq idi. Körpəni görənlər istər-istəməz ona bağlanırdılar.

Musadakı bu cazibəni Allah-təala yaratmışdı. Ona görə də mama onu sevdi və anasına dedi:

-Yukabed, qorxma! Mən bu məsələ barəsində heç kəsə bir söz demərəm.

Allah-təala Yukabedin ürəyinə ilham etdi ki, Musaya süd versin. Anasının ürəyi bu nurani və günahsız uşağa məhəbbətlə dolu idi. Öz-özünə deyirdi: «Görəsən, doğrudanmı bu, və’d olunmuş uşaqdır?!»

Günlər ötürdü və casuslar o evdə doğulan bir oğlan uşağını axtarırdılar.

Fir’onun başında pis fikir var idi. O istəyirdi fəhlələri muzdsuz işlətsin. Ona görə də Bəni İsraili qul kimi işə vadar etmişdi. O fərman vermişdi ki, körpələri bir il öldürsünlər, bir il isə saxlasınlar. Musa anadan olandan bir il qabaq Yukabeddən Harun adlı bir oğlan doğulmuşdu. Musa dünyaya gələndə Harun kiçik bir uşaq idi. Bu iki nəfərin bir neçə il onlardan böyük olan bir bacıları da var idi. O, pak və ağıllı bir qız idi. Qardaşlarını sevirdi. Onlara mehribanlıq göstərir və onları qoruyurdu. Günlər keçdi. Yukabedin əziz övladı doğuldu. Amma, Yukabed qorxur və nigaranlıq keçirirdi Çünki, casuslar onun övladı olmasından xəbər tuta bilərdilər. Bu vaxt nə edəcəkdi?. Musanı Fir’onun təhlükəsindən necə qoruya bilər? Necə onu ölümdən xilas edə bilər? Onlarla günahsız körpənin başını kəsmiş, onlarla ananı gözü yaşlı qoymuş qılınclardan onu necə qoruya bilərdi?

Allah anasına ilham etdi ki, Musa üçün kiçik bir sandıq düzəltsin və təhlükə hiss etdiyi vaxt onu Nil çayına atsın. Şücaətli anası bu vəzifəyə əməl etdi. Bu işdə qızı ona kömək edirdi.

Bir gecə hiss etdi ki, təhlükə yaxınlaşmışdır. Casuslar südəmər körpələri toplamaq üçün evləri gəzirlər. Yukabed qızı ilə gecənin qaranlığında Nil çayına tərəf getdi. Qəmgin ana Nil çayının dalğalarına nəzər saldı və uşağına baxdı. Musa yuxuda idi. Anası evə qayıtmaq istəyirdi. Amma, daxilində olan bir qüvvə sandığı Nil dalğaları üzərinə atmağa məcbur etdi. Yukabed ulduzlu səmaya nəzər saldı. Onun ürəyində tam arxayınlıq yarandı. O, imanlı qadın idi və əmin idi ki, Allah onun uşağını qorxulu timsahlardan, mavi atların dişlərindən və bu günahsız körpəni gözləyən bütün təhlükələrdən qoruyub, xilas edəcəkdir. O arxayın idi ki, Allah onu anasına qaytaracaqdır.

İman və məhəbbətlə qarışmış qorxulu bir anda Yukabed kiçik sandığı Nil sularının üzərinə qoydu. Su dalğaları ayın nurunda parlayır, günahsız və yalqız uşağa qarşı mehribanlıq göstərirdi. Ona görə də onu uzaq bir yerə apardılar. Yukabed eləcə sandığa baxırdı. Nəhayət qaranlığın tə’sirində gözdən itdi. Qışqırmaq istəyirdi. Ulduzlara, aya, geniş səmaya, Allaha nəzər saldı. Ürəyində arxayınlıq və rahatlıq bulağı qaynadı. Qızı ilə birgə evə qayıtdı. O hiss edirdi ki, yenə də uşağı Musanı qucağına alacaqdır.

Fİr’onun sarayı

O gecə Yukabedin gözünə yuxu getmədi. Ürəyi Musa ilə idi; dalğaların Nil çayına tapşırdığı sandıqla.

Günəş doğdu. Təbiət öz gecə yuxusundan oyandı. Balıqçılar ruzi dalınca Nil çayına yollandılar. Əkinçilər öz əkin sahələrinə, çobanlar isə otlaqlara getdilər. Sandıq sakitcə dalğaların arasında hərəkət edirdi. Ondan bir körpə səsi ucalırdı: isti ağuş arayan günahsız uşağın səsi.

Fir’onun arvadı Asiya pak təbiətli bir qadın idi. Ərinin əksinə olaraq o, təvazökar idi. İnsanların dostu, xeyirxahı, zülmün isə düşməni idi. O, ərinin etdiyi pis işlərdən və zülümlərdən əziyyət çəkirdi.

Həmin aydın səhər vaxtı Asiya sarayda oturmuşdu. O, diqqətlə axan Nil sularına baxır və çayda hərəkət edən qayıqları müşahidə edirdi. Birdən gözü kiçik bir sandığa düşdü. Su dalğaları onu yaşıl sahilə gətirdilər. O kiçik sandıq gözəl bir gəmi kimi lövbər saldı. Asiya bir körpə səsi eşitdi. Ayağa qalxdı və gözətçiyə əmr etdi ki, o sandığı gətirsin. Asiyanını yanında ona xidmət göstərən kiçik qızlar vardı. Sarayın gözətçisi sandığı gətirib, fir’onun həyat yoldaşının qarşısına qoydu. Hörmət göstərib, geri çəkildi. Bu zaman fir’on daxil oldu. O, qüdrəti ilə lovğalanaraq təkəbbürlə addım atırdı. Əlində abnus ağacından düzəldilmiş qısa və lə’l-cəvahiratlı əsa vardı. O, əsası ilə işarə etdikdə mə’nası bu idi ki, gərək hamı onun fərmanına qulaq assınlar.

Fir’on daxil oldu və sandıqdakı körpəni görərək qəzəbləndi. Kinli nəzərlərlə onu süzdü. Ürəyində bir hiss yarandı. İstəyirdi onu öz əlləri ilə öldürsün. Fikirləşdi ki, bəlkə barəsində xəbər verilən, onun taxt-tacını viran edəcək uşaq budur. Fir’on qara əsası ilə işarə etdi. Əsgərlər tabe olaraq, əmri gözlədilər. Fir’on günahsız uşağın boynuna işarə etdikdə bildilər ki, onun başını kəsdirmək istəyir. O anda pak qəlbli qadın olan Asiya cəld ayağa qalxdı. Onun uşağı yox idi. Gözü Musaya düşdükdə qəlbində analıq məhəbbəti cuşa gəlmişdi. Fir’ona dedi:

-O, mənim və sənin gözünün nurudur, onu öldürməyin. O, bizim üçün faydalı ola bilər. Ya da onu övladlığa götürərik.

Fir’on sakit qaldı. O, yoldaşının gözlərində dəyişilməz və qətiyyətli bir iradə görürdü. Öz-özünə fikirləşdi ki, yoldaşının övladı yoxdur. Bu uşaqla onun qəm-qüssəsi aradan gedər. Niyə uşaqdan əl çəkməsin? Niyə onu öldürsün? Öz-özünə fikirləşirdi ki, o, onlarla uşağın başını kəsmişdir. Bəlkə də deyilən uşağın artıq başı kəsilmişdir və artıq təhlükə sovuşmuşdur. Ona görə fir’on qayıdıb getdi.

Asiya günahsız uşağı ağuşuna basmaq istədi. Musanın nurani çöhrəsi ürəklərdə eşq və məhəbbət yaradırdı. Onun nurlu gözləri tanış bir üz axtarırdı. Ürək bağladığı çöhrəni axtarırdı. Amma, tapa bilmirdi.

İsti bir sinə axtarırdı. Onunla rahatlaşan, ondan süd əmən bir sinə. Amma, bir şey yox idi. Musa ağlamağa başladı. Körpə səsi ucaldı. Asiya cəld onun üçün süd verən qadınlar topladı. Onların biri gəldi və Musanı qucağına götürdü. Amma, uşaq eləcə ağlayırdı. O ac idi. Amma, təəccüblüsü burrası idi ki, Musa süd verən qadınların heç birindən süd qəbul etmirdi. Həmişə ağlayırdı. Çox qəribə bir qüdrət həddən artıq ac olmasına baxmayaraq, Musanı süd yeməyə qoymurdu.

Allahın və’dəsİ

Yukabed imanlı bir qadın idi. Ürəyi ona ilham edirdi ki, Musa ona qayıdacaqdır.

O yazıq ana nə etdi?! Qızına dedi:

-Musanın ardınca get ki, qardaşının başına nə gəldiyini bilək.

Musanın bacısı yola düşdü. O, uzaqdan Nil çayındakı kiçik sandığa baxırdı. Orada Allahdan, ondan və anasından başqa heç kəs sandığın sirrindən xəbərdar deyildi. Musanın bacısı hər şeyi gördü. O, həmin həyəcanlı səhnəyə baxırdı ki, Fir’onun sarayının qarşısındakı sıx ağaclarla əhatə olunmuş sahildə nə baş verdiyini görsün. O, xurma ağacının arxasından vəziyyəti izləyirdi və ana döşlərini axtaran qardaşının ağlamaq və nalə səslərinə əzabla qulaq asırdı.

Musaya süd vermək üçün çoxlu qadınlar gəldikdə Musanın bacısı özünü onların arasına saldı. Elə bil o qadınların biri ilə gəlmiş qərib bir qızdır. O, Musanı gördükdə ürəyi döyünməyə başladı. Amma, özünü saxladı. O, özünü elə göstərdi ki, guya uşağı tanımır və öncə onu görməmişdir. Asiya bu sevimli uşağa süd vermək üçün bir qadın axtarırdı. Ona görə də Musanın bacısı dedi:

-Mən sizə bir xeyirxah xanım göstərərəm. O, bu uşağın dayəliyini öhdəsinə götürə bilər.

Asiya sevinərək dedi:

-Hə! Hə! Get indi onu çağır! Elə indi. Bu uşaq ağlamaqdan can verəcəkdir. Qız çox sür’ətlə qaçdı və olan hadisələri xəbər vermək üçün anasının yanına gəldi.

Yukabed fir’onun sarayına gəldi. Özünü elə göstərirdi ki, elə bil yad bir qadındır və uşağı tanımır. O, bir az da gecikdi ki, ətrafdakı şəkk-şübhələr aradan getsin. Yukabed Asiyanı görmək üçün içəri daxil oldu. O. Asiyanı görməyə tələsirdi.

Yukabed Musanı götürdü. Çalışdı ki, öz hisslərini cilovlasın və uşağın anası olduğunu büruzə verən heç bir əlamət və nişanə görünməsin. Gözlənilmədən Musa anasının qucağında sakitləşdi. Asiya gördü ki, Musa süd əmir. Sevindi. Asiya fikirləşdi ki, Yukabedi uşağa süd vermək üçün dayəliyə qəbul etsin. Yukabed isə bütün şəkk-şübhələri özündən uzaqlaşdırmaq üçün dedi:

-Mən oğlum Haruna süd verirəm.

Asiya dedi:

-Sən güclü qadınsan və hər ikisinə süd verə bilərsən. Sənə dəyərli bir mükafat verərəm. Yukabed zahirdə özünü belə göstərdi ki, guya mükafata görə bu işə razılıq vermişdir və beləliklə, Musa bir daha öz anasına qayıtdı. Allahın və’dəsi həyata keçdi və Musanın anasının imanı artdı. O, bir daha əmin oldu ki, Allah-təala hər şeyə qadirdir və heç kəs onun iradəsini qəbul etməyə bilməz.

Mumfİs

Bu şəhər o zaman fir’onların paytaxtı idi. Fir’on öz böyük sarayını bu şəhərin kənarında, onun şimal hissəsində, Nil çayının sahilində tikdirmişdi. Fir’onun sarayı Nil çayının sol sahilində yerləşirdi və fir’onlar Mumfis şəhərinin qərbində, çöllük və biyabanlıqda özlərinə məqbərə olaraq ehramlar tikdirmişdilər. Həmin ehramlar bu günə qədər də Cizə məntəqəsində yerləşir.

Musa öz südəmərlik dövrünü anasının qucağında keçirdi və sonra yaşamaq üçün fir’onun şəhərdən çöldə, şimal hissədə olan sarayına köçürüldü.

Musa böyüdü və cavanlıq yaşına çatdı. O, qibtlilərin böyüklərinin paltarına oxşar paltar geyinirdi və hamının diqqət mərkəzində idi. Elə bilirdilər ki, o, fir’onun oğludur. Amma, həqiqət belə deyildi. O, fitrətən pak bir cavan idi. Zəifləri sevir, onlara mehribanlıq göstərirdi. Səmimi qəlbdən yazıq və yoxsul insanlara görə əziyyət çəkir və fir’onun işlərini qəbul etmirdi.

O böyüdü, ağlı kamilləşdi, güclü və əzələli qolları olan bir cavan oldu. Hamı ondan qorxurdu. Amma, Musa heç vaxt öz qüdrəti ilə öyünmürdü. O, həmişə təvazökar idi və fir’onun iddiasına diqqət edirdi. Bilirdi ki, o, həqiqətin əksinə olaraq, özünü insanların Allahı adlandırır. Çünki, insan Allah ola bilməz, o ki, qala fir’on kimi məğrur və ağılsız bir insan.

On səkkiz ilə qədər uzanan həmin uzun zaman fasiləsində Musa çox şeylər gördü və çox həqiqətlər onun üçün aşkar oldu. Aydın oldu ki, o, fir’onun oğlu deyil və heç qibti də deyildir. O, İmranın oğlu və Bəni İsraildəndir.

Musa bilirdi ki, Yə’qubun övladları Fələstindən gəlmişlər. Yə’qubun oğlu Yusif Misrin böyük hakimi olduqdan sonra onlar bu torpaqlara gəlmişdilər. Həmin Yusif ki, yüz illər bundan öncə Misri aclıq təhlükəsindən xilas etmişdi. Amma, indi isə Bəni İsrail və Yə’qubun övladları fir’onun əsirinə çevrilmişdilər. Onlar həmişə işgəncə altında idilər. Uşaqlarının başlarını kəsib, kişilərini qul kimi işlədir və hamısını fir’ona ibadət etməyə məcbur edirdilər.

Musa neçə gündən bir şəhərə get-gəl edir və günlərlə fir’onun sarayında olmurdu. O, öz kətan və incə paltarına nifrət edirdi və yundan hazırlanmış qalın və möhkəm paltar geyinirdi. Musa Yə’qubun övladlarının taleyini düşünürdü. Çünki, onlar böyük bir millətə çevrilmişdilər. Amma, qorxaq, xar və zəlil idilər. Yə’qubun övladları fir’ondan qorxurdular. Onlar xilaskar bir insanı gözləyirdilər. Yalnız gözləyirdilər.

Zülmlə mübarİzə

Musa sakit qalmadı. O, məzlumlar üçün bir iş görməyə çalışırdı. Ona görə də sakitcə saraydan çıxıb şəhərə gedir və fasidlərin qarşısında müqavimət göstərirdi. Hər dəfə şəhərə gedəndə əlində qamçı tutmuş qibtlilərdən birinin hər hansı bir bəhanə ilə və ya səbəbsiz olaraq Bəni İsraildən hansısa məzlum bir kişinin canına düşdüyünü müşahidə edirdi. Ona görə də məzlumun köməyinə tələsir və öz möhkəm zərbələrini zalıma endirirdi. Onlar Musanın möhkəm zərbələrinə tab gətirməyib, qaçmağa məcbur olurdular.

Bir gün Musa saraydan çıxdı. Saray Mumfis şəhərinin şimalında yerləşirdi. O, günorta vaxtı şəhərə daxil oldu. Camaat evlərinə qayıtmışdılar və şəhər sakit vəziyyətdə idi. Küçələrdə demək olar ki, get-gəl yox idi. Musa gördü ki, biri qibti və biri isə Bəni İsraildən olan iki kişi biri-biriləri ilə dalaşırlar. Qibti kişi əlində qamçı ilə Bəni İsrailli kişinin canına düşüb. Bəni İsrailli isə kömək istəyir. Musa məzlumun köməyinə tələsdi. O, çox güclü bir cavan idi. Allah-təala ona yüksək cismi güc əta etmişdi. Musa qibti kişiyə e’tiraz edib, onu ayırdı. Amma, qibti kişi hələ də onu döymək istəyirdi. Musa ona möhkəm bir zərbə vurmağa məcbur oldu. Zərbədən sonra kişi yerə yıxılıb, dünyadan getdi.

Musa anladı ki, böyük səhvə yol verib. Çünki, onun etdiyi iş düzgün deyildi.

Musanın ilahi fikirlərinə görə fir’onun ona acığı tutmuşdu. Ona görə də onun hərəkətlərinə nəzarət etmək üçün casuslar ayırmışdı. Qibti kişinin öldürülməsi fir’onun Bəni İsraildən intiqam alması üçün yaxşı bəhanə idi. Çünki, fir’on qibtlilərin kin və düşmənçiliklərini dərk edir, onları Bəni İsrailə qarşı qaldırırdı.

Orada nə baş verdiyini heç kim bilmirdi. Ona görə də Musa insanların gözündən gizləndi. Fir’onun mə’murları isə qatili axtarırdılar.

Musa saraya qayıtdı. O, fir’onun qəzəbindən qorxurdu. Ona görə də həmin gecəni şəhərdə keçirdi və heç fikirləşmədiyi bir hadisə baş verdi. Musa gördü ki, həmin Bəni İsrailli kişi başqa bir qibti kişi ilə dalaşır. Bəni İsrailli kişi yenidən Musadan kömək istədi. Musa qabaqkı gün baş verən hadisədən nigaran idi. Bütün bunlarla belə o məzlumun köməyinə tələsdi. Onların yanına gəldi və Bəni İsrailliyə üzünü tutub dedi:

-Həqiqətən də sən macəra axtaran, qalmaqallı və yolunu azmış bir insansan. Sən hər gün biri ilə dalaşırsan. Bu iş düzgün deyil.

Bəni İsrailli kişi elə bildi ki, Musa ona hücum etmək istəyir. Ona görə də qışqırdı:

-Ey Musa! Dünən birini öldürdüyün kimi indi məni də öldürmək istəyirsən? Sən yalnız zalım bir insan olmaq istəyirsən. Sənin xeyir niyyətin yoxdur.

Camaat bu sözü eşidəndə bildilər ki, qatil Musa olmuşdur və casuslar qaça-qaça özlərini fir’ona çatdırıb, onu məsələdən xəbərdar etdilər.

Hİylə

Fir’on öz sarayında dövlət üzvləri ilə plan qururdu. O fikirləşirdi ki, Musa həmin və’d olunmuş insandır. Ona görə də öz təhlükəli fikir və düşüncələrini yaymaqdan əl çəkmir.

Hələ casuslar ona xəbər verməmişdən qabaq fir’on bilirdi ki, qibti kişini Musa öldürmüşdür. Ona görə də nəyin bahasına olursa olsun Musanı öldürmək qərarına gəldi. Saraylardan birındə fitrətən pak olan qibti bir kişi var idi. O, yaxşı sifətlərinə, əxlaqi keyfiyyətlərinə, zəiflərə qarşı xeyirxahlığına və igidliyinə görə Musanı çox sevirdi. O kişi tez Musanı axtarmağa başladı. Şəhərə girdi və Musanın barəsində sorğu-sual etdi. Nəhayət onu tapdı. Onu məsələdən xəbərdar edərək dedi:

-Ey Musa! Bunlar səni öldürmək üçün məşvərət edirlər. Tez şəhərdən çıx. Mən sənin xeyrini istəyirəm. Bura fikirləşmək və yubanmaq yeri deyildir.

Zalım fir’on Musanı öldürməkdən qorxmurdu. Ona görə də cəld qərara gəldi ki, nə qədər ki, gec deyil, tez Misirdən mühacirət etsin. Musa Nil çayını keçmək və sağ sahilə çatmaq üçün qayığa mindi. Oradan şərqə tərəf yollandı və Süveyş körfəzinə getdi.

Musa Mədyən torpaqlarına getmək istəyirdi. O, göyə bir nəzər saldı və hörmətlə dedi: «Ümidvaram ki, Allahım məni doğru yola hidayət edəcəkdir».

Fir’onun mə’murları hər yerdə Musanı axtarırdılar. Musa Qırmızı dənizin kənarındakı və Nil deltasındakı səhralardan və dağların cığırları ilə gedirdi.

Mədyənə doğru

Sinay düzənliyində göz işlədikcə qumluqlar uzanırdı. Musa Qırmızı dənizin kənarındakı dağların cığırında yalqız qalmışdı.

Otuz gün keçdi. Musa eləcə Sinay səhrasında quru ot, susuz və dəhşətli yolları keçirdi. Onlarla kilometr piyada yol getdiyi üçün ayaqları şişmişdi. Bu yol boyunda onun yeməyi yalnız yolun üsündə bitən çöl otları idi.

Musa Mədyən torpaqlarına çatdıqda günün batmasına az qalırdı. Mədyən torpaqları fir’onların nüfuzundan kənar idi. Ora Şərq tərəfdən yolun ortasında, Hicaz və Misrin arasında, Əqəbə (Akaba) körfəzi sahillərinin yaxınlığında yerləşirdi.

Musa geniş torpaqlara çatdı. Kiçik bir tikanlı ağacın kölgə saldığı daş parçasının yanında oturdu. O, ağır səfərdən sonra çox yorulmuşdu.

Günəşin batmasına az qalırdı. Musa çobanların suya tərəf sürdükləri qoyun sürülərini gördü. Bənövşəyi və narıncı rəngli dalğalar qərb üfüqlərini rəngə boyamışdı. Musa əsrarəngiz təbiət haqqında düşünür və ürəyində qəribə bir tə’zim halının yarandığını hiss edirdi. Bütün əzab-əziyyətlərini unutmuşdu. Ruhu sonsuz varlığın bütün zərrələri ilə birgə əriyirdi. Bir aylıq səfər onu başqa bir insana çevirmişdi. Ürəyi böyük həqiqətlər üçün çiçəklənirdi.

Musa oranın yeganə su çalasına tərəf enən qoyunların səsinə qulaq asırdı. Su götürmək üçün bir-birlərini geriyə itələyən çobanların səsi fəzada yayılırdı. Musa orada məzlumların yeni bir mənzərəsini müşahidə etdi. O gördü ki, həmin səhnədə, suyu əlinə birinci götürən qüdrətli şəxsdir. Zəif isə gərək gözləsin, gözləməyin çətinliyinə və səbir etməyin acılığına tab gətirsin.

Çobanlar gəlib, öz qoyunları üçün su ilə dolu hovuzlar düzəltdilər. Bu zaman qoyunlarını gözləyən iki qız da peyda oldu. Onlar çobanların öz qoyunları üçün su verib, qurtarmalarını gözləyirdilər.

Musa adəti üzrə o iki nəfərin köməyinə tələsdi. Öz şişmiş ayaqlarının ağrısını unutdu. Musa o iki qıza tərəf getdi və hörmətlə onlara dedi:

-Niyə qoyunlarınıza su vermirsiniz?

Onlar dedilər:

-Çobanlar oradan çıxmayınca biz qoyunlarımıza su vermərik. Bizim bir qoca atamız var. O, bu işləri görməyi bacarmır.

Bütün yorğunluğu, əzab-əziyyətləri və güclü aclığı ilə belə, qeyrət və igidliyi Musanın ürəyində böyük qüdrət yaratdı. Vedrəni əlinə götürdü. Onu quyunun dərinliklərinə atdı. Çobanlar durub ona tamaşa edirdilər. Onlar güclü qolları olan bu qərib kişiyə baxırdılar. Musa hovuzu su ilə doldurdu. O iki qız öz qoyun sürülərini hovuza yaxınlaşdırdılar. Musa ona su tökür, qoyunlarsa içirdilər. Qızlar sevindilər və o gün evə tez qayıtdılar.

Onların qoca və yaşlaşmış ataları Şüeyb peyğəmbər idi. Şüeyb peyğəmbər gündəlik adətlərinin əksinə olaraq onların evə tez gəldiklərini gördükdə təəccüblə soruşdu:

-Nə hadisə baş verib?

Qızlarının biri ona dedi:

-Çox pak və qərib bir cavan bizim yanımıza gəldi. Onun bizə yazığı gəldi və çaladan bizim üçün su çəkdi.

O birisi dedi:

-Atacan! O, yorğun və ac görünürdü.

Atası dedi:

-Qızım, ona deyin ki, bura gəlsin. Mən onun muzd və mükafatını verərəm.

İlahİ rəhmət

Musa öz yerinə qayıtmışdı. O, aclıq hiss edirdi. Qarnı boş idi. Göyə baxır və Allaha ərz edirdi:

-İlahi! Mənə göndərəcəyin xeyir və yaxşılığa ehtiyacım vardır.

Musa aclıq əziyyətindən xilas olmaq üçün bir xurma dənəsi istəmişdi. Allah-təala onun duasını qəbul etdi.

Şüeybin həyalı və iffətli qızı onun yanına gəldi. Yaxınlaşdı və ədəblə dedi:

-Atam səni çağırır. O, qoyunlarımız üçün su çəkməyinin mükafatını vermək istəyir. Musa qalxdı və o böyük insanın də’vətinə müsbət cavab verdi.

Musa yemək süfrəsində oturan zaman Allahın ne’mətlərinə və duasının qəbul olmağından ötrü şükr etdi. O, Misirdə baş verən zülmün sərgüzəştini, məzlumların fir’on hökuməti tərəfindən çəkdikləri əzab-əziyyət barəsində onun üçün söhbət etdi. Şüeyb qonağına təskinlik verərək dedi:

-Əsla qorxma! Artıq zalımların caynağından qurtarmısan. Bu torpaqlar fir’onların hökuməti altında deyil.

Əmanətdar və qüvvətlİ İnsan

Şüeyb qonağını sevdi. Musa hər bir işdə həmişə Allahı yad edirdi. Şüeyb Allahı çox sevirdi. Ona görə də Allaha iman gətirənləri də sevirdi. O, Musanın Yə’qubun övladlarından, İbrahim (ə) Xəlilin nəvələrindən olduğunu bildikdə ona məhəbbəti daha da artdı. O, Musanı əmanətdarlığına görə sevirdi və ailəsində belə bir söhbət ortalığa çıxanda bu mətləb onun üçün aydın oldu. Qızı dedi:

-Atacan! Onu işə götür. Çünki, işə götürəcəyin ən yaxşı insan odur ki, qüvvətli və əmanətdar olsun.

Şüeyb ondan soruşdu:

-Biz onun qüvvəsinə bələdik. Amma, əmanətdarlığını haradan bildin?

Qızı dedi:

-Mən onu evimizə də’vət edəndə başını aşağı salmışdı və mənə baxmırdı. Mənə dedi: «Mənim arxamca gəl və mənə yol göstər».

Musa oturub, söhbət edən vaxt Şüeyb qızının yanında ona dedi:

-Ey Musa! Mən qızlarımın birinin səninlə ailə qurmasını istəyirəm.

Musa utandığından dinmədi. Çünki, o, çox kasıb idi və heç bir şeyi yox idi. Şüeyb ona dedi:

-Bu şərtlə ki, səkkiz il bizim qoyunlarımızı otarasan və əgər onu on il qədər artırsan, mənə məhəbbət etmisən. Mən sənə əziyyət vermək istəmirəm. Amma, görəcəksən ki, sənin haqqını ödəyərəm.

Musa ədəblə dedi:

-Eybi yoxdur. Bu müqavilə bizim aramızda qalsın. Bu iki müddətin hansını yerinə yetirsəm, mənə bir zülm gəlməyəcək və Allah bizim dediklərimizə şahiddir.

Vətənə qayıdış

Musa Mədyən torpaqlarında evləndi və orada yaşadı. Amma, Misri və oranın məzlum insanlarını unutmurdu. Hər halda o, sə’y və ixlasla öz işinə məşğul idi. Qoyunları otlamaq üçün yaşıllıqlara, təpələrə və dərələrə aparır, axşam isə geri qaytarırdı. Musa heç vaxt başqa çobanlara əziyyət vermirdi. O, qoyunlarını otarmaq üçün yaxşı otlaqlar seçir və sonra fikrə qərq olurdu. Fikirləşirdi. O, çox şeylər öyrəndi. Bildi ki, necə ağaclardan qoyunlar üçün yarpaq tökmək və onları otlaqlara aparmaq olar. O, qoyunlarını canavarların təhlükəsindən qoruyurdu. Qoyunlar nə etmək lazım olduğunu bilmirdi. Onlar yalnız çobanın çomağına tabe idilər. Onlar əsaya baxdıqda təhlükəsizlik hiss edir və sakitcə otlamaqla məşğul olurdular.

Otlaqlarda və çəmənliklərdə yaşamaq nə qədər gözəldir! Musanın vücudu Sübhan Allahın əzəmət və cəlalı ilə dolmuşdu. Hər gün günəş doğurdu. O, səmadan keçərək üfüqdə gözəl rənglər çəkir və sonra qərbə doğru gedirdi. Musanın qəlbi Allah məhəbbəti ilə dolmuşdu. Ona görə də fir’onu kiçik və dəyərsiz sayırdı. Öz-özünə deyirdi: «Zəif bir insan necə Allahlıq iddiası edə bilər?!»

Zəif camaat Misirdə fir’onun qüdrətindən qorxurdular və ona görə də ona ibadət edirdilər.

Beləliklə, illər keçdi. Musa on il Mədyəndə yaşadı. O, qırx yaşına çatdı. Həyat təcrübəsi artmışdı. Heç kəs bilmirdi ki, Musa bu illər ərzində Məkkəyə, yoxsa başqa bir yerə getmişdir.

Şüeyb peyğəmbər onu qoyunlarını otarmaq üçün qəbul etdikdə demişdi: «Bu şərtlə ki, səkkiz həcc mənim üçün işləyəsən». Bu sözün mə’nası odur ki, o zaman həcc məşhur olmuşdur və Şüeyb Allah evinin ziyarətini yerinə yetirirmiş. Musa qırx yaşına çatdıqda Şüeybə verdiyi və’dinə əməl etdi və ikinci müddəti də sona çatdırdı. Yə’ni qoyunları on il otardı. Musa Misrə qayıtmaq istəyirdi. O, hiss edirdi ki, yerinə yetirməsi vacib olan bir vəzifəsi vardır.

Bir qış gecəsində Mədyən şəhərinin əhalisi qızışmaq üçün öz ocaqlarının ətrafında oturduqları zaman Musa Şüeybə dedi:

-Bizim aramızdakı müqavilənin müddəti sona çatmışdır. Mən gərək Misrə qayıdam.

-Allahdan istəyirəm ki, səni fir’onun təhlükəsindən qorusun. Allah sənə kömək edəcəkdir. Çünki, sən haqq yoldasan və nə qədər ki, haqq yoldasan haqq sənə yardımçı olacaqdır.

Hava işıqlananda Musa Mədyən torpaqlarını tərk edib, Misrə getmək üçün qoyunlarını bayıra çıxardı.

Bütün bu illərdə Musa Misri və onun məzlum insanlarını yaddan çıxarmamışdı. O, onların zülm, cəhalət və nadanlıqdan xilas olmaları barədə fikirləşirdi. Çünki, onlar İbrahimin (ə), Yə’qubun və Yusifin dinini unutmuşdular. Onlar yaddan çıxarmışlar ki, aləmlərin Rəbbi yalnız Allahdır və fir’on zəif insandan başqa bir şey deyildir. İnsan Allahı unutduqda hər şeydən qorxur. Amma, Allaha iman gətirdikdə ondan başqa heç kəsdən qorxmur. Bu vaxt şücaətli, igid və azad bir insana çevrilir və zalımlar ondan qorxurlar.

Səma nİdası

Səhra və çöllüklər göz işlədikcə uzanırdı. Şərafətli ömründən qırx il keçən İmran oğlu Musa Mədyəni tərk edib, Misrə yola düşürdü. O, tənha və qorxulu vəziyyətdə Misirdən qaçmış və on il Mədyən torpaqlarında yaşamışdı. O, orada evlənmiş, özü üçün ailə qurmuş, qoyun sürülərinə sahib olmuşdu; indi isə qoyun sürülərini vətən torpaqlarına sarı sürərək geri dönürdü.

Musa səhraları qət edir və uzaqdan çox da hündür olmayan dağları müşahidə edirdi. Soyuqdan insanın üzünü yandıran qış küləkləri əsirdi. Musa öz əsası ilə qoyunları üçün ağacların artıq qalmış yarpaqlarını tökür və öz yoluna davam edirdi. Onun əynində yun paltar var idi. Çünki, o, zatən təvazökar olub, sadə həyat tərzini sevirdi. Ona görə də fir’onla düşmən idi. Minfitah əyninə nazik kətandan paltar geyirdi. Həmin paltar qızıl və cəvahiratla bəzədilirdi.

Musa yolun ortasında Sinay yarımadasında Tur dağının yaxınlığında dayandı. Soyuq qış küləkləri əsirdi. Hər yeri qaranlıq bürümüşdü. Musa heyran və sərgərdan durmuş, yolu itirmişdi. Yoldaşı soyuqdan titrəyirdi. Musa hər yana baxır, getməli olduğu yolu axtarırdı.

Qəflətən Tur dağı tərəfdən bir nur parladı. Musa uzaqdan şö’lələnmiş alov gördü. Ona görə də yoldaşına dedi:

-Mən bir alov görürəm; səbir edin, bir az ondan gətirim. Onun vasitəsilə qızışaq və yolu tapaq.

Musa bu sözləri dedi və qaranlıqların arasında şö’lələnən alova tərəf getdi. Get-gedə ora yaxınlaşırdı. Amma, o, ağacın yaxınlığında heç kəsi görmədi. Orada ondan alov şö’lələnən bir ağac var idi. Amma, yolu soruşmaq üçün heç kəsi görmədi.

Maraqlı bir hadisə idi. Musa hiss etdi ki, bu yer olduqca sakit və aramdır. Küləkdən və soyuqdan heç bir xəbər yoxdur. O hətta yerə dəyən əsasının səsini də eşidirdi.

Birdən onu səsləyən bir nida eşitdi:

-Ayaqqabılarını çıxart! Çünki, sən Müqəddəs Tuva torpaqlarındasan.

Musa qorxdu. Ayaqqabılarını çıxartdı. O, səs sahibini axtarırdı. Qəflətən eşitdi:

-Ey Musa! Həqiqətən mən Allaham, aləmlərin Rəbbiyəm!

Bu səs Musanın ürəyini ovsunladı. Musa Allaha səcdə üçün özünü yerə atdı. O sözlər saf suların dərinliklərinə gedən nur və işıq kimi Musanın ürəyinə oturdu.

-Ey Musa! Əsanı at!

Musa sözə baxdı və əsasını yerə atdı. O an qorxulu bir hadisə baş verdi. Birdən əsa sür’ətlə hərəkət edən bir əjdahaya çevrildi. Musa onun qorxusundan arxaya çəkildi. Qorxulu, dəhşətli bir əjdaha idi. Musa müqəddəs torpağın sağ tərəfindən bir səs eşitdi. O səs deyirdi:

-Ey Musa! Qabağa gəl və qorxma! Çünki, sən qorunursan. Ey Musa! Əsla özündə qorxuya yol vermə! Çünki, peyğəmbərlər heç nədən qorxmazlar.

Musanın ürəyi qəribə bir nura boyandı. Təhlükəsizlik və rahatlıq hiss etdi. O, Allahın elçisi idi.

-Ey Musa! Əlini cibinə sal. Çıxardanda görəcəksən ki, ağ və parlaqdır.

Musa əlini öz cibinə qoydu. Sonra çıxartdı. Birdən işıqlı bir rənglə parladı. Musa öz əlini yoxladı. Gördü ki, onda heç bir eyib və çatışmazlıq yoxdur. O sağlamdır.

Yenə də Allaha səcdə etdi. Çünki, Allah hər şeyə qadirdir. Onun qüdrəti tükənməzdir. Yeganə Allahın qüdrətinə iman gətirmələri üçün camaata bu əlamətlər kifayət idi. Musa çalışırdı ki, öz qorxusunu azaltsın. Amma, yenə də həmin səsi eşitdi:

-Əllərini sinənə qoy!

Musa bu işi də yerinə yetirdi və əllərini sinəsinə qoydu. Hiss etdi ki, ürəyi tamamilə rahatlaşmışdır.

Allah Musaya peyğəmbərlik verdiyi halda buyurdu:

-Fir’onun yanına get! O, tüğyan edib, yolunu azmışdır.

Musa zülm və sitəmlə mübarizə aparmalı və fir’ona nəsihət etməli idi ki, düşmənçilikdən və qürurdan əl çəkib, özünü aləmlərin Rəbbinə təslim etsin. Musa bu əmri yerinə yetirməkdə özünə həmkar və yoldaş istəyərək dedi:

-İlahi! Mən onlardan bir nəfərini öldürmüşəm. Onlar məni qətlə yetirərlər. Musa xatırlatdı ki, fir’on on il bundan qabaq baş verən hadisəni heç vaxt unutmayacaq. O, Musaya kin bəsləyir və onu öldürmək üçün fürsət gözləyir.

-İlahi! Qardaşım Harunun danışıq qabiliyyəti məndən daha yaxşıdır. Onu bu işdə mənə köməkçi və şərik et! Əgər oraya təkcə getsəm, məni yalançı adlandırarlar. Mənim yanımda olacaq, məni himayə edəcək və mənim peyğəmbərliyimin düzgünlüyünə şahid duracaq bir köməkçi istəyirəm.

Sübhan Allah onun duasını qəbul edərək buyurdu:

-Tezliklə sənin qollarını qardaşın vasitəsilə möhkəm edib qüvvətləndirərik, sizin üçün qüdrət və üstünlük verərik. Mö’cüzə və nişanələrə görə düşmənlər sizə toxuna bilməzlər. Siz və davamçılarınız qalibsiniz. Ey Musa! Əsla heç nədən qorxma! Mən hər yerdə sizinləyəm, eşidirəm və görürəm. Fir’ona tərəf gedin. Çünki, o, tüğyan etmişdir. Onunla yavaş danışın. Ümid var ki, nəsihət alıb qorxa. Yenə də sükut müqəddəs torpağı bürüdü və alov itdi. Musa onu gözləyən ailəsinin yanına qayıtdı. O, bu dəfə qayıtdıqda artıq böyük ilahi vəzifənin məs’uliyyəti də onun öhdəsində idi. Musa yolu tapdı. Ona görə də sür’ətlə addımlayır və əsasını səhranın qumlarına batırırdı.

Qarşılaşma

Musa fir’onların paytaxtı olan Mumfis şəhərinin cənubuna doğru getdi. Yə’qubun övladları orada yaşayırdılar. Bəni İsrailə qarşı zülm və işgəncələr artmışdı. Musa onlara tərəf qayıtdı, ilahi risalətini və onların zülmdən xilas olacaqlarını müjdə verdi. Onlar qorxurdular. Amma, həm də ümidvar idilər.

Harun qardaşının yanında idi. Musa daha artıq arxayınlıq hiss edirdi. Çünki, onun yanında onu himayə və kömək edəcək bir insan var idi.

Harunun gözəl nitqi var idi. Söz danışanda haqq və ədalətlə danışardı, Allahdan başqa heç kəsdən qorxmazdı. Ona görə də Musa Allahdan istədi ki, öz vəzifələrində onu şərik etsin. Onlar bir-birlərinin həmkarlığı ilə zülmü aradan qaldırmaq, fəsadı məhv etmək, xeyir, yaxşılıq və ədaləti yaymaq üçün çalışmalı idilər. Musa və Harun fir’onun şəhərin kənarında olan sarayına tərəf getmək qərarına gəldilər. Onlar Nil çayının sahili ilə şimala tərəf yola düşdülər. Musa əsasının köməyi ilə hərəkət edirdi və hər ikisinin əyinlərində yun köynəklər var idi.

Fir’onun sarayı uzaqdan göründü. Saray böyük idi. Onun daş-divarları saf və zərif taxtalarla örtülmüşdü. Yeri mərmər daşla döşənmişdi. Əsası mərmərdən, fil dişindən və qızıldan bina olunmuşdu. Musa və Harun saraya girdilər. Onlar şah otağına, fir’onun dörd dizi üstə Abnus ağacından düzəldilmiş və cəvahirlərlə bəzədilmiş taxtı üstündə oturduğu yerə girdilər. Onun əlində Abnus ağacından düzəldilmiş, cəvahir və qiymətli daşlarla bəzədilmiş qısa bir əsa var idi.

Musa öz ilahi ədəbi ilə fir’ona ehtiram göstərdi. Fir’on da onun qarşısında məşhur qüruru ilə cavab verdi. O, parlayan nuru görməsin deyə Musanın gözlərinə baxmırdı.

Fir’on Musanın zahidliyinə və sadə yaşayışına baxmadı. İgidliklə onun qarşısında durmuş güclü şəxsiyyətinə baxmadı. Yalnız onun yun paltarına baxdı. O paltara və özünün geyindiyi kətandan tikilmiş zərli paltarına baxdı və özünün qızıl qolbağılarla dolu əlini müqayisə etdi.

Fir’on təkcə deyildi. Vəziri Haman və dövlətin mühüm şəxsiyyətləri də onunla birgə idilər. Fir’on gözlərini on il qabaq Misirdən qaçmış və indi daha artıq qüdrət və əzəmətlə qayıtmış Musaya zilləmişdi. Fir’on dedi:

-Musa! Yenimi qayıtmısan?

-Hə! Dünya və axirətin xeyrini sənin üçün ərməğan gətirmişəm.

Fir’on dedi:

-Məqsədin nədir?

Musa dedi:

-Allah məni sənin tərəfinə göndərib ki, sən ona ibadət edəsən.

-Allah?!

-Bəli! Aləmlərin Rəbbi olan Allah. Sənin və ata-babalarının yaradanı olan Allah.

Fir’on təəccüblə ətrafına baxdı və dedi:

-Eşidirsinizmi bu kişi nə deyir?!

Musa dedi:

-Bəli, bilin ki, yerin, asimanların və onların arasında olanların Rəbbi Allahdır.

Fir’on öz dövlət işçilərinə baxdı və məsxərə ilə qışqırdı:

-Sizə doğru göndərilmiş elçi dəlidir.

Haman fir’onun qarşısında baş əyərək Musaya dedi:

-Sən böyük sözlər danışırsan. Bütün xalq fir’ona ibadət və səcdə edirlər. Bəni İsrail də ona pərəstiş edir. O, Misrin Allahı və mə’bududur.

Harun sakitcə dedi:

-O, Allah deyil.

Musa dedi:

-İbadətə layiq olan yeganə Allah və Rəbb, varlığı yaradan Allahdır. Allah o kəsdir ki, buludları yaratmış, yağış göndərmiş və ağacları xəlq etmişdir.

Fir’on Musanı sıxışdırmağa çalışaraq dedi:

-Ey Musa! Çox şeyləri unutmusan. Unutmusan ki, südəmər körpə olduğun vaxt səni biz böyütdük.

Musa dedi:

-Sən Bəni İsrail körpələrinin başını kəsirdin. Onların kişilərinə işgəncə verib, qadınlarını xar edirdin. Ona görə də Bəni İsraili qul kimi işlədəndən sonra mənə qoyduğun bu minnət düzgün deyil.

-Bəs cinayət işlədib, Misirdən qaçmağın barəsində nə deyirsən?

-O işi səhvən etmişdim. Mən o kişini öldürmək istəmirdim və siz mənim qətl planımı çəkdiyiniz üçün Misirdən qaçdım. İndi Allah məni peyğəmbərliyə seçib, sənin tərəfinə göndərmişdir. İndi Bəni İsraili mənimlə göndər! Onlara əziyyət və işgəncə etmə!

Fir’on qəzəblə qışqırdı:

-Ey Musa! Ayağını yorğanından çox uzadırsan. Sən mühüm şeylər barəsində danışırsan. Heç bir ağıllı sənin sözlərinə inanmaz. Heç kəs belə bir yeganə Allahın olmasına və onun bütün işləri yerinə yetirməsinə inanmaz. Görəsən başqa allahlarından üz çevirəcək bir kəs tanıyırsanmı?! Özün barəsində nə fikirləşirsən? Köhnə paltarlarına bax. Elə paltarlar geyinmisən ki, heç baxmalı deyil. Ey Musa! Eşit! Sən əgər məndən başqa bir Allah seçsən səni qaranlıq zindanlara atacağam.

Musa dedi:

-Bəs əgər öz peyğəmərliyimin və sözlərimin düzgünlüyünə sübut gətirsəm necə?

Fir’on qürurla cavab verdi:

-Sübut?! Sübut nədir? Əgər doğru deyirsənsə gətir.

Musa heç bir iş görmədi. Yalnız əsasını fir’onun qarşısında yerə atdı. Birdən qəribə bir hadisə baş verdi. Fir’on çox qorxdu. Hamı qorxdu. Əsa qorxulu bir əjdahaya çevrildi. Əjdaha mərmər daşların üstündə hərəkət edirdi. Fir’on qorxusudan yerində qurudu. Rəngi limon kimi saralmışdı. Hər yeri qorxulu sükut bürümüşdü. Qorxulu əjdahanın fış-fış səsindən başqa bir şey eşidilmirdi. İlk dəfə olaraq hamısı gördü ki, məğrur fir’on qorxusundan qaçmağa üz qoydu. Amma, gördü ki, Musa əjdahanı tutmaq üçün qabağa gəlir. Musanın əli ona çatdıqda əsa qabaqkı halına qayıtdı.

Fir’onun kini daha da artdı. Öz taxt-tacına təhlükə hiss etdi. Çünki, Musanın qorxulu bir silahı var idi. O nə edə bilərdi?!

Burada fir’on hadisəni elə qabartdı ki, guya baş verən hadisə sehr və cadudan başqa bir şey deyildir. Musa bu məsələni anladı və öz əlini cibinə saldı. Sonra onu çıxartdı. Əli parladı və oranı işıqlandırdı. O, böyük bir nişanə idi.

Fir’on nadan idi. Baş verənləri müşahidə edirdi. Amma, məğrur idi. Öz taxt-tacından və mənafeyindən başqa bir şey fikirləşmirdi. Ona görə də Musaya tərəf getdi və dedi:

-Musa, nə istəyirsən? Musa peyğəmbərlərin ədəbi ilə dedi:

-İstəyirəm ki, Bəni İsraili mənimlə göndərəsən. Bütün işgəncə, zillət və çəkdikləri əziyətlər onlar üçün bəsdir. Fir’on fikirləşdi ki, tezliklə əsir kimi pulsuz işlətdikləri fəhlələrin çoxunu əldən verəcəkdir. Bəlkə Musa onlardan böyük bir qoşun düzəltmək, onun hökumətini və taxt-tacını dağıtmaq istəyir?! Yaxşısı budur ki, onları əsir kimi saxlasın. Çətin və ağır işləri yerinə yetirmək üçün onlardan istifadə etsin.

Fir’on öz dövlət işçilərinin qorxu və həyəcanlarını aradan qaldırmaq istədi və onları Musanın əleyhinə təhrik edərək qışqırdı:

-Musa cadugardır. Öz sehri ilə sizi şəhər və diyarınızdan qovmaq istəyir. Dövlət işçiləri təəccüblə bir-birləri ilə məşvərət edirdilər və Haman sözə gələrək belə dedi:

-Bu torpaqda mahir və məşhur sehrkarlar çoxdur. Onlar maraqlı işlər görürlər. Sən qibtlilərin əleyhinə plan çəkir və onları Misir torpaqlarından qovmaq istəyirsən. Tezliklə sənin sehrin kimi bir sehr gətirəcəyik. İndi biz bu iş üçün vaxt tə’yin edib, və’də qoymalıyıq.

Musa rahatcasına və imanla dedi:

-Bizim və’dəmiz bayram günü günortadır. Qoy, bütün Misir camaatı bu səhnəni müşahidə etsinlər.

Cadugərlərİn məğlubiyyətİ

Fir’on Musanı məğlub etmək üçün plan fikirləşirdi. Orada çox qəribə işlər görən cadugərlər var idi. O fasilədə fir’on Misir camaatının arasında e’lan etdi ki, zinət günü, misirlilərin milli bayramları olan gün cadugərlər arasında olan bənzərsiz bir müsabiqəyə tamaşa etmək üçün gəlsinlər.

Fir’on öz mə’murlarını Misrin müxtəlif bölgələrinə göndərdi ki, hər yerdən böyük cadugərlər gətirsinlər. Fir’on uzaq və yaxından gəlmiş cadugərlərlə məclis qurdu. Sehrkarlar öz uzun saçları ilə və özlərinə doladıqları iplərlə, əllərində tutduqları əsalarla qorxulu bir mənzərə yaratmışdılar. Fir’on güman edirdi ki, bunlar onun taxt-tacını təhlükədən qoruyacaqlar. Ona görə də onlara dedi:

-Musa məndən başqa bir Allahın olmasını iddia edir və öz cadugərliyi ilə mənimlə mübarizə aparmaq istəyir. Əgər siz onu məğlub etsəniz hökumətdə sizə böyük məqamlar verəcəyəm. Siz Misirdə əmirlik məqamına yüksələcəksiniz.

Sevincindən gözləri oynayan bir sehrbaz fir’ondan soruşdu:

-Əgər biz qələbə çalsaq bizə mükafat verəcəksənmi?

-Hə! Tezliklə sizi lə’l-cəvahiratda qərq edəcəyəm. Sabah günəş doğan vaxtı camaat toplaşacaq. Zinət günü və bayramdır. Sizdən istəyirik ki, səhnəyə çox maraqlı bir sehr gətirin.

Sehrbazların böyüyü dedi:

-Sənin əzəmətinə and olsun, ey böyük fir’on! Biz ona qalib gələcəyik.

Fir’on güman edirdi ki, Musanı cadugərliklə məğlub edə biləcəkdir. Günəş doğdu və öz işığı ilə Nil çayını nura boyadı. Çayın şimala doğru hərəkət edən suları günəş nurunda parlayırdı. O gün şadlıq və sevinc günü idi. Çünki, bayram idi. Zinət günü idi. O gün camaat özlərinin ən gözəl paltarlarını geyinir və gəzmək üçün evdən çıxırdılar.

O gün həm də həyəcanlı bir gün idi. Çünki, cadugərlərin arasında yarış günü idi. Fir’on Misrin böyük cadugərlərini toplamışdı ki, Musa və Harunla mübarizə aparsınlar. Bə’ziləri də güman edirdilər ki, sehrbazların qələbəsi qibtlilərin Bəni İsrailə qələbəsi deməkdir. Zülm görmüş məzlum Bəni İsrail camaatı isə fir’ondan və onun etdiyi zülmlərdən intiqam almaq üçün Musanın qələbəsini istəyirdilər.

Amma, Musa və Harun imanın küfrə qələbəsi barədə fikirləşirdilər; mö’cüzənin cadugərliyə, haqqın batilə qələbəsini.

Misirin paytaxtından və digər şəhərlərdən gəlmiş minlərlə insan toplaşıb bu həyəcanlı yarışa tamaşa edirdilər. Əsgər və mə’murlar sıra ilə düzülmüş və hər biri öz yerində yerləşmişdi. Bu vaxt cadugərlər daxil oldular. Əsgər və mə’murlar sehrbazlara hörmət göstərdilər və camaat onların əzəməti qarşısında tə’zim etdi. Camaat o zaman cadugərliyə e’tiqad bağlamışdılar və sehrbazlar millətə görə ruhanilik qüdrətinə malik idilər.

Musa və qardaşı Harun daxil oldular. Onlar yun paltarlar geyinmişdilər və Musa öz qəribə əsasını özü ilə gətirmişdi. Onlar özləri ilə əsa və çoxlu iplər gətirmiş sehrbazlar dəstəsinin qarşısında durdular. Sükut hər yeri bürümüşdü. Cadugərlər mə’nalı nəzərlərlə bir-biri ilə fikir mübadiləsi aparırdılar. Tezliklə Musa və qardaşını məğlub edəcəklər, lə’l-cəvahirata, məqam-mənsəbə nail olacaqlar.

Bu vaxt şeypur səsi sükutu pozdu. Fir’onun xüsusi karvanı çatdı. Minfitah əsgərlərin gətirdiyi və mühafizəçilərin mühasirəyə aldığı zərli taxtın üstündə oturmuşdu. Əsgərlər, camaat, sərkərdələr və cadugərlər hamısı Fir’onun qarşısında səcdə etdilər. Hamı səcdə etdi, iki nəfərdən başqa. O iki nəfər Musa və Harun idi. Onlar Allahdan başqasına heç vaxt səcdə etməmişdilər. Fir’on güman edirdi ki, haqladır və ürəyi o hisslə dolu idi. Fikirləşirdi ki, tezliklə Musadan intiqam alacaqdır və ona başa salacaqdır ki, necə fir’on üçün, Misir padşahı üçün səcdə etməlidir.

Yenidən sükut hər yeri bürüdü. Hamı Musa ilə cadugərlər arasında yarışın başlamasını gözləyirdilər. Sehrkarların gözləri məkr və hiylə saçırdı. Cadugərlərin rəisi Musaya dedi:

-Ey Musa! Sən əsanı atırsan, yoxsa biz öz alətlərimizi yerə ataq?

Musa cavab verdi:

-Mən sehrbaz deyiləm və sizi etdiyiniz işlərdən çəkindirirəm. Allah sizi küfr etdiyiniz üçün əzaba düçar edər.

Sehrbazlar dedilər:

-İndi hansımız birinci başlayaq?

Musa əsasını əlində sıxdığı halda dedi:

-Birinci siz atın.

Cadugərlər özləri ilə gətirdikləri çoxlu ip və əsaları yerə atdılar. Sehrli sözlər dedilər və qorxulu hərəkətlər etdilər. Qorxu və dəhşət hər yeri bürümüşdü. Hamı fikirləşdi ki, doğrudan da meydan ilan və əf’i ilə dolmuşdur. Fir’on sehrbazların etdiyi böyük iş üçün gülümsünürdü. Musa qorxu hiss etdi, Amma, ilan və xəyali əf’ilərdən yox. Qorxurdu ki, olmaya camaat qabaqkından da artıq cadugərliyə və xürafata əqidə bağlayalar. Haman sehrbazlara ehtiram göstərdi və bu ordunun böyük fir’onun sehrbazlarına öz ehtiramını göstərməsinə işarə idi.

Qüdrətli Allah öz elçisini yalqız buraxmadı və bəndəsinin qəlbinə ilham etdi ki, qorxma, qələbə səninlədir, əlindəkini yerə at. Musa şəffaf mavi səmaya baxdı və əsasını atdı. Heç kəsin fikirləşmədiyi bir hadisə baş verdi. Qəflətən əsa qorxulu bir əjdahaya çevrildi. Əjdaha hərəkətə gələrək bütün ipləri, əsaları və bütün xəyali ilanları uddu.

Fir’onun topladığı sehrbazlar Misrin ən böyük cadugərləri idilər. Sehr və hoqqabazlıqda heç kəs onlardan üstün deyildi. Ona görə də sehr və caduya başqalarından daha varid idilər. İp və əsalar həqiqətən ilanlara çevrilməmişdilər. Görənlər belə güman edirdilər. Çünki, sehrbazlar yalnız insanların gözlərini sehr və cadu edirdilər.

Sehrbazlar Musanın etdiyi işi müşahidə etdikdə və gördükdə ki, əsa necə həqiqi əjdahaya çevrilir və nəinki hərəkət edir, həm də onların əsa və iplərini udur, Allah dərgahına tövbə etdilər və bildilər ki, Musa fir’onun onlara dediyi kimi deyil. Fir’on onları aldatmışdı. Musa sehrbaz deyildi. O, Allahın elçisi idi; aləmlərin Rəbbinin elçisi. Ona görə də bütün sehrbazlar Allaha səcdə edib, ürəkdən fəryad edirdilər:

-Biz Allaha, aləmlərin Rəbbinə iman gətirdik; Musanın və Harunun Rəbbinə. Fir’on az qalırdı ki, düşmənçilikdən, kin və qəzəbdən partlasın. Sehrbazların Allaha, ondan qeyrisinə səcdə etmələri onun Musaya məğlub olması demək idi. Bu, sehrin Musanın etdiyi qeyri-təbii iş qarşısında məğlubiyyəti idi.

Fir’onun taxt-tacı təhlükədə idi. Ona görə də qışqıraraq qorxulu səslə dedi:

-Ey sehrbazlar! Mən sizə icazə verməzdən qabaq Musaya iman gətirdinizmi? Mən sizin məkr və hiylənizi bilirəm. Musa böyük cadugərdir. Sizə sehr və cadunu o öyrətmişdir. Tezliklə sizdən intiqam alacağam. Sizi öldürəcəyəm. Xurma ağaclarının üstündə dardan asacağam və sizinlə başqalarına ibrət dərsi verəcəyəm.

Bir anın içində sehrbazların qəlbində Allaha qarşı çox dərin iman yerləşdi və hamısı bir nəfər kimi dedilər:

-Ey Fir’on! Biz sənin hədələrindən qorxmuruq. Sən bizi sehr etməyə məcbur etdin və indi biz öz gözlərimizlə Musanın mö’cüzəsini gördük. Anladıq ki, həqiqi Rəbb həmin Allahdır. Amma, sən bizim kimi bir insansan və bundan sonra sənə səcdə etməyəcəyik.

Fir’on qəzəbli və əsəbi halda dedi:

-Tezliklə biləcəksiniz ki, hamıdan güclü kimdir. Sizin hamınızı öldürəcəyəm.

Onlar qorxmadan dedilər:

-Biz yeganə Allaha imandan başqa bir şey istəmirik. Yerlərin və göylərin Rəbbi olan o Allah bizim günahlarımızı bağışlayacaqdır və sən bu ötəri dünyada heç bir iş görə bilməyəcəksən. Axirət bizim üçündür; imanlı insanlar üçün. Onların biri üzünü camaata tutaraq dedi:

-Musanın etdiyi iş cadugərlik deyildir. O, Allahın nişanələrindən biridir.

Fir’on öz mə’murlarına fərman verdi ki, onu tutsunlar.

Beləliklə, imanlı insanlar e’dam meydanına aparıldılar. O mö’cüzəni müşahidə edən insanların bə’ziləri Allaha iman gətirdilər. Amma, öz imanlarını gizlətdilər. Musanın peyğəmbərliyinə iman gətirən şəxslərin biri də fir’on sülaləsindən olan Hizqil adlı bir kişi idi. Fir’onun həyat yoldaşı Asiya da iman gətirmişdi. O gün insanlar dağılışıb, öz evlərinə getdilər. Onlar gördükləri qəribə iş barəsində bir-birləri ilə söhbət edirdilər.

Misir və Bəni İsrail camaatı bildilər ki, Musa və Harun fir’onu mübarizəyə çağırmışlar və onu yeganə Allaha pərəstiş etməyə də’vət edirlər. Camaat onların şücaətinə və fir’onun onların qarşısında bir iş görməyə aciz qalmasına təəccüb edirdilər. Musanın istəyi bu idi ki, Bəni İsrail zillət, xarlıq və nökərçilikdən xilas olsunlar. Musa onları Misirdən çıxarıb, fir’onların zülm və sitəmindən uzaq bir yerə, Allaha pərəstiş etmək üçün münasib bir məkana aparmaq istəyirdi. Amma, bu məsələ ortaya çıxanda Minfitah onu qəbul etmirdi. Çünki, o, səhərdən axşama qədər onun üçün pulsuz-parasız işləyən minlərlə qulu əldən vermək istəmirdi.

O dövrdə Musa Bəni İsrailin rəhbərliyinə seçildi. Məzlum insanlar inanırdılar ki, o, tezliklə onları zülmdən, zillətdən və nökərçilikdən xilas edəcəkdir.

Musa öz qövmü ilə birgə paytaxt olan Mumfis şəhərinin cənubunda kasıblar yaşayan məhəllələrdə yaşayırdı və elə oradan insanların fir’on qarşısında müqavimət hərəkatına rəhbərlik edirdi.

O zamanlar çoxlu hadisələr baş verdi; çox həyəcanlı hadisələr. Amma, onların içində bənzərsiz bir hadisə var. O, Qarunun sərgüzəştini bəyan edən hadisədir; Musanın qarşısında tüğyan edən Qarunun. O Qarun ki, öz xəzinələri və qızılları ilə öyünürdü. Onun sərgüzəşti necə oldu və aqibəti nə ilə qurtardı?

Qarşıdurma

Sehr və cadugərliyin peyğəmbər mö’cüzəsi qarşısındakı məğlubiyyəti iman ruhunun yayılmasında dərin tə’sirə malik idi. Bu işin nəticəsi bütün Misri sarsıtdı və söhbətlərin əsas mövzusuna çevrildi.

Tədbirli və kinli fir’on, Musanın tövhid dinini yaymaqda çəkdiyi sə’ylərini puça çıxarmaq üçün plan hazırlayırdı. Sarayın içində, fir’onun öz sülaləsinin arasında da Musanın tərəfdarları var idi. Hətta onun həyat yoldaşı Asiya şücaətlə öz imanını aşkar etdi. Minfitah özünübəyənən və özündən razı olan bir insan idi. Ona görə də yoldaşına-Misirin xanımına ehtiram qoymur və ona rəhm etmirdi. Fir’on yoldaşını çağırıb, onu hədələdi. Amma, o, öz əqidəsindən əl çəkmədi. Ona görə də cəlladlara tapşırdı ki, ona ən ağır formada işgəncə versinlər. Amma, imanın şirinliyini dadan Asiya öz əqidəsindən qayıtmadı və məğlub olmadı. Göyə nəzər salaraq dedi:

-İlahi! Mənim üçün cənnətdə bir ev tik və məni fir’onun şərindən xilas et.

Asiya eləcə işgəncə və əzabların qarşısında müqavimət göstərirdi. Nəhayət o, dünyadan köçdü və «Mələkut» aləminə qovuşdu. Musa bu xəbəri eşidəndə çox narahat oldu. Həqiqətən Asiya Allaha iman yolunun şəhidi idi.

Fir’on Bəni İsrailə əzab edib, işgəncə verməyə başladı. O, imanlı insanları qətlə yetirirdi. Yoxsul və məzlumlar ağlaya-ağlaya Musanın yanına gəlib deyirdilər:

-Uzun illərdir ki, biz işgəncə altındayıq; sən bizim yanımıza gəlməzdən qabaq və gələndən sonra da.

Musa onları səbirli olub, dözməyə də’vət edərək deyirdi:

-Allahdan kömək istəyin və səbiriniz olsun. Yer Allahındır və bəndələrinin hansı birini istəsə ona varis edəcəkdir. Arxayın olun ki, son dövr və aqibət imanlı insanlarındır.

Fir’on Musanı qətlə yetirmək üçün plan hazırlayaraq də fikirləşirdi ki, əgər Musa öldürülsə, onun taxt-tacı təhlükədən xilas olacaqdır.

Orada, fir’onun ailəsində imanlı bir kişi vardı. O, imanını gizlətmişdi; fir’onun hökumətində böyük məqama sahib olan həmin qibtli kişinin Musaya iman gətirdiyini heç kim bilmirdi. Bu kişi zahirdə mə’bədlərin ziyarətinə gedirdi və fir’onların əleyhinə heç bir söz danışmırdı. Amma, bununla belə Musaya və Allahın dininə kömək etmək istəyirdi.

O, ilahi dinin və peyğəmbərin əleyhinə hiylə qurulduğunu gördükdə çox ağıllı bir üsulla onunla mübarizəyə başladı.

Fir`on dövlət işçiləri ilə məclis qurdu. İmanlı kişi də o məclisdə idi. Fi`ron Musanın qətli barədə öz təklifini ortaya atdı. Onların bə`ziləri bu təklifi qəbul etdilər. Bə`ziləri isə hələ də düşünürdülər. Amma, imanlı kişi bu işin acı nəticələri barədə xəbərdarlıq edərək dedi:

-Siz Allaha imandan savayı bir günahı olmayan insanı necə öldürmək istəyirsiniz?! O, peyğəmbərlik vəzifəsində yalançı iddialar irəli sürməmişdir. O sizin üçün dəlil-sübut gətirmişdir. Siz əsanı unutmusunuzmu? Sehirbazların onun qarşısında məğlub olmalarını yaddan çıxartmısınızmı?! Sizin yadınızda deyil, ki, necə sizi xəndəklərdən, qurbağalardan və çəyirtkələrdən xilas etdi? Hər dəfə yalvararaq ondan istəyirdiniz ki, sizi xilas etsin və onun peyğəmbərliyinə iman gətirəsiniz. Bəla və müsibəti sizdən uzaqlaşdırdıqda isə yenə düşmənçiliyə və öz inadkarlığınıza qayıdırsınız? Mən sizin üçün Allahın intiqamından qorxuram. Qorxuram ki, sizin taleyiniz Nuh, Ad, Səmud və onlardan sonra gələn bə`zi qövmlərin taleyi kimi olsun. Mən sizin üçün Qiyamət gününün əzabından və qayıdış günündən qorxuram. Bilmirəm Allahın dininə etdiyiniz bu şəkk-şübhələr nə üçündür? Siz Yusifin peyğəmbərliyinə də şəkk və tərəddüd etdiniz. O həzrət dünyadan köçdüyü zaman dediniz: “Allah daha heç vaxt peyğəmbər göndərməyəcəkdir”. Siz hidayət olmaq və düzgün yola gəlmək istəmirsiniz. Çünki, Allah zəlalət və azğınlıq ardınca düşən insanları heç vaxt hidayət etməz.

Hizqilin sözləri çox tə`sirli oldu. Bə`ziləri sükut etdilər. Bə`ziləri isə fir`ona baxırdılar. Fir`on istehzalı etdiyi halda öz vəziri Hamana nəzər salıb dedi:

-Mənim üçün uca bir bina tikdir. İstəyirəm göyə baxım. Bəlkə Musanın Allahından bir xəbər əldə edə bildim. Amma, mən onu öz iddiasında yalançı bilirəm.

Haman Fir`onun əmrini icra etmək üçün oradan ayrıldı. Beləliklə toplantı dağıldı. Bütün dövlət işçiləri heyrət və sərgərdanlığa qərq olmuşdular. Fir`on isə başqa bir plan fikirləşirdi.

QARUN

Qarun Bəni-İsraildən idi. Allah ona çoxlu sərvət və mal-dövlət əta etmişdi. O, Allaha ibadət etmək və məzlumlara kömək əlini uzatmaq əvəzinə qürur və təkəbbürə düçar olmuşdu.

Qarun çoxlu xəzinələrə malik olan bir mülkədar idi. Qızıl və gümüşləri onu qururlandırmış və başqalarına qarşı təkəbbürlü etmişdi. O, lə`l-cəvahiratın qüdrət mənbəyi olduğunu düşünürdü. O, paltar geyinməkdə fir`ona oxşayırdı.

İmanlı insanlar Qaruna nəsihət edirdilər ki, təkəbbür etməsin, qızıl, gümüş və xəzinələri ilə öyünməsin. Ona deyirdilər: «Qiyamət gününü unutma! Axirət dünyasını yaddan çıxartma! Axirətin üçün iş gör! Mallarının bə`zisini kasıblara ver və verdiyi ne`mətlərə görə Allaha şükr et».

Ona deyirdilər: «Allah sənə yaxşılıq və ehsan etdiyi kimi, sən də insanlara yaxşılıq et. Yerdə fəsad törədib, pis işlərlə məşğul olma!»

Amma, Qarun təkəbbürlü halda cavab verirdi: «Mən sərvəti öz əlimlə toplamışam. Bilirəm ki, necə mal və sərvətə sahib olmaq olar. Mənim çoxlu ağıl və dərrakəm, mənim sərvətimin əsasıdır».

Bə`zi insanlar Qarunun hiyləsinə aldanıb, onun sözlərini təsdiq edirdilər. Onlar öz peyğəmbərləri Musanın əleyhinə qiyama qalxdılar. Onlar mal-dövlətə sahib olmaq tamahı ilə baş qaldırmışdılar.

Bir gün Qarun zərli paltar geyinərək fəxr və təkəbbürlə camaatın qarşısında peyda oldu. Bə`zi yoxsullar dedilər:

«Qarun həyatda nə qədər xoşbəxt və bəxtəvərdir. Kaş Qarunun sərvətlərindən bizdə də olaydı! Çünki, o çox xoşbəxt bir insandır».

Amma, imanlı insanlar onlara deyirdilər:

«İman gətirib, saleh işlər görənlər üçün Allahın verdiyi savab Qarunun mallarından daha yaxşıdır».

Musa Qaruna öyüd-nəsihət vermək məqsədilə ona dedi:

-Yerdə fəsada əl uzatma! Öz sərvət və malınla öyünmə!

Amma, Qarun eləcə məğrur idi və Musaya kin bəsləyirdi. Ona görə də Allahın peyğəmbəri üçün plan cızırdı. Bir dəfə onu pis və çirkin işlər görməkdə ittiham etdi. Bəni-İsraili toplayaraq onların arasında Musaya çoxlu töhmətlər vurdu. Allah təkəbbürlü Qaruna qəzəbləndi və bu hal Allahdan Qarunu cəzalandırmasını istəyən Musanın simasında aydın oldu.

Dəhşətli bir hadisə baş verdi. Yer Qarunun sarayının altında titrəməyə başladı. Qarun titrəyən sarayına baxıb, qorxdu. Qaçmaq istədi. Amma, yer onu udub, öz dərinliklərinə apardı. Bir neçə anın içində Qarun, onun saray və xəzinələri gözlərdən itdi.

Bu, ayrıları üçün də ibrət dərsi oldu. Qarun kimi olmalarını arzulayanlar öz sözlərinə peşiman oldular. Onlar anladılar ki, yaxşı iş və saleh əməl, qızıl xəzinələrindən daha yaxşıdır. Çünki, yaxşı iş dünya və axirətdə insan üçün faydalıdır. Amma, qızıl, təkəbbür, qürur və xəzinə, sahibi üçün bədbəxtçilik və ziyandan başqa bir nəticə verməyəcəkdir.

AZADLıQ

Təkəbbürlü Fir`on Musanın qətl planını çəkirdi. O öz dövlət işçilərinin və qibtlilərin Musanın peyğəmbərlik də`vəti və onun etdiyi mö`cüzələr barəsində fikirləşdiyini gördükdə bir plan hazırladı. O, bunun vasitəsi ilə Misir camaatının himayəsini əldə edə biləcəkdi.

Fir`on fərman verdi ki, Nil çayının sahilində, altından su axan böyük bir yer düzəltsinlər. Sonra e`lan etdi ki, tezliklə orada əhəmiyyətli bir çıxış olacaqdır.

Tə`yin olunmuş vaxtda ordu və mə`murlar həmin yerə bitişən yolun iki tərəfində sıra ilə düzüldülər. Yuxarı tərəfdə zərli taxt düzəltmişdilər. Keşikçilər onun yuxarı tərəfində durmuşdular. Camaat həmin yerin qarşısında toplaşlıb, təəccüblə Fir`onun zərli taxtına baxırdılar.

Bir neçə andan sonra Fir`on və onunla birgə olanlar daxil oldular. Bu dəfə Fir`on güclü əsgərlərin gətirdikləri faytonunun üstündə durmuşdu. Qiymətli daşlarla bəzədilmiş ləl-cəvahiratlı kətan paltar geyinmişdi. Başına iki yanlı tacını qoymuşdu. Bu tac o demək idi ki, o, bütün ölkənin hakimidir. Fir`on və onunla birgə olanlar yavaş-yavaş və təkəbbürcəsinə, səs-küysüz hərəkət edirdilər. Çünki, Fir`on və başqa faytona minənlər belə istəmişdilər. Fir`on ən hündür yerə aparıldı və zərli taxtın üstündə əyləşdi.

İnsanlar Fir`onun yerinin mənzərəsinə cəzb olunmuşdular. Fir`on öz əhəmiyyətli söhbətini belə başladı.

-Mən Misrin böyük Allahıyam. Misir torpaqları mənimdir. Mənim yerimin altından çaylar axır. Mən bu torpağa və onun millətinə izzət və başucalıq yolunda rəhbərlik edirəm. Biz düşmənləri qovub, camaatın rahat və təhlükəsiz yaşaması üçün şərq tərəfdə bir neçə sədd yaratdıq. Tezliklə, Misrin daxili düşmənlərini də məhv edəcəyəm. İsrail millətini məhv edəcəyəm. Onların sayı azdır, amma buna baxmayaraq sizi Misir torpaqlarından çıxarmaq istəyirlər. Mənə icazə verin Musanı öldürüm. Görək o, öz Allahından necə kömək alır?!

Bütün camaat cuşa gələrək səs-küy saldılar. Onlar fir`ona Misrin böyük Allahı kimi hörmət göstərdilər. Sonrakı gün paytaxtın əsgərləri Bəni-İsraili məhv etmək üçün fir`onun çəkdiyi planı icra etməyə hazırlaşdılar.

Nizə ilə silahlanmış mə`murlar körpələri analarının qucağından ayırıb, Nil çayına atırdılar. Timsahlar özlərinin üçbucaq başları ilə günahsız körpələri udurdular. Analar nalə edib, ağlayır və Musadan kömək istəyirdilər. Kişi və cavanlar yeni şəhərlər tikmək üçün ən çətin işlərə məcbur edilirdilər. İşgəncə və çətinlik son həddinə çatdıqda Bəni-İsrail üzünü göyə tutaraq, Allahdan qələbə istədi və Allah öz elçisi Musaya vəhy etdi ki, Bəni-İsrailə rəhbərlik edib, gecə ilə onları Misirdən qaçırsın.

Gecə yarısı Bəni-İsrail Misirdən qaçmaq üçün hazır oldu. Musa ən çətin insan xilası əməliyyatında bütöv bir millətə rəhbərlik etməli idi. O, inanırdı ki, Allah imanlı insanları xilas edəcəkdir. Ona görə də öz ümmətini şərqə doğru apardı.

İnsanlar Nil çayını keçib, öz mühüm səfərlərini Süveyş körfəzinə doğru başladılar. Musa onları, özü otuz yaşlı cavan olarkən Mədainə qaçdığı yolla apardı. O zaman, yə`ni onlar şimal-şərqə doğru hərəkət edən vaxt paytaxt sakinləri bu qəfil hadisədən xəbərdar oldular. Bəni-İsrail Misirdən qaçmışdı.

Hərbi hücum fərmanı vermiş fir`onun gözlərindən qəzəb qığılcımı saçırdı. Onun planı belə idi: O, Bəni-İsraili səhrada mühasirəyə alıb, Musa və Harunu qətlə yetirmək istəyirdi. O, insanları yenidən əsir olaraq şəhərə qaytarmaq və öz ölkələrində qul kimi işlətmək istəyirdi.

Beləliklə, fir`onun atlar vasitəsi ilə çəkilən onlarla arabası Allaha və onun peyğəmbərinə iman gətirmiş milləti ən təhlükəli vəziyyətdə tə`qib etmək üçün hərəkətə gəldilər. Yer atların dırnağı və əsgərlərin addımları altında lərzəyə gəlmişdi. Fir`on Minfitah şəxsən öz arabasını sürür və minlərlə güclü əsgərdən təşkil olunmuş ordusunun önündə hərəkət edirdi.

Atların çəkdiyi arabalar uzaqdan göründü. Onlar sür`ətlə hərəkətdə idilər. Bəni-İsrail camaatı qışqırdı: «Vay, məhv olduq. Tezliklə, bu torpaqda həlak olacağıq. Xilas olmaq üçün heç bir ümid yoxdur».

Uşaqlar ağlamağa başladılar. Qadınların nalə və fəryadları ucaldı. Qorxu hər yeri bürüdü.

Döyüş arabaları yaxınlaşırdı. Bəni-İsraildən bir nəfər qışqırdı:

-Fir`onun adamları bizi tutacaqlar.

Musa mavi səmaya baxaraq dedi:

-Yox, heç vaxt! Rəbbim mənimlədir və tezliklə mənə yol göstərəcəkdir.

O həlledici anlarda Cəbrayıl enib, Alahın əmrini Musaya çatdırdı:

-Əsanı dənizə vur!

Musa dənizə doğru getdi. O, suya batmış bir daş parçasının üstündə durub, əsasını mavi sulara vurdu. Gözlənilmədən çox qəribə bir hadisə baş verdi: Dəniz iki yerə bölündü. Onun hər tərəfi bir hündür dağ kimi ucaldı. Onların arasında uzun bir dərə yarandı və ilk dəfə olaraq günəş həmin dərinliklərdə olan qumlara saçdı. Həqiqətən də baş verən hadisə böyük bir mö`cüzə idi. İnsan belə bir iş görə bilərmi? Bu, Allahın tükənməz qüdrətinin nümunəsi idi: heç bir hədd və hüdudu olmayan qüdrətin.

Sular dağ ətəkləri kimi dayanıb, durmuşdular. Musa, dənizi iki yerə bölən uzun dərəylə yola düşdü. Bəni-İsrail də onun ardınca gəldilər. Musa və onun yanında olan qardaşı Harun iki su dağının arasından keçdilər. Bəni-İsrail zalım fir`onun əlindən xilas olmalarına ümidvar oldular. Onlar anladılar ki, Allah, Musaya və`d verdiyi kimi onları xilas edəcəkdir.

İşİn sonu

Fir`on əsgərləri ilə sahilə çatdı. O, böyük mö`cüzəni öz gözləri ilə müşahidə etdi. Əsgərlər də onu gördülər. Amma, onların heç biri azca da olsa özlərinə gəlməyib, Allahın risaləti barədə fikirləşmədilər. Onlardan heç kim Musaya Allahın elçisi olaraq iman gətirmək fikrinə düşmədi.

Fir`on Bəni-İsraili o qəribə yolun ortasında hərəkətdə gördükdə gözlərində kin qığılcımı parladı. Öz miniyinə bir qamçı vurub, həmin yolla hərəkətə başladı. Əsgərlər də belə etdilər. Onlar Fir`ona ibadətdən və onun istəklərini yerinə yetirməkdən başqa bir şey bilməyən minlərlə güclü əsgər idilər.

Bəni-İsrail Süveyş körfəzinin şərq tərəfində sahilə çatıb, dayandılar. Onlar nigaran halda yolun yarısına qədər irəliləmiş Fir`onun ordusuna baxırdılar. O anlarda isə başqa bir mö`cüzə baş verdi. O zaman su dağları töküldü. Onlar tökülərkən çox dəhşətli görünürdülər. Sağ və soldan hərəkətə gələn dalğalar yerdə təkəbbür edib, Allahın risalətinə iman gətirməyən on minlərlə zalımı hücuma mə`ruz qoydu. Fir`on özünü dənizin qəzəbli dalğaları arasında görərək xar olduğunu duydu. Onun içiboş qüruru və təkəbbürü sona çatmışdı. Ona görə də qışqırdı:

-İman gətirdim. Bəni-İsrailin iman gətirdiyi Allahdan başqa heç bir mə`bud yoxdur. Mən də dindarlardanam.

Fir`on dənizin şor sularını udduğu halda ona cavab verən bir səs eşitdi:

-İndimi? Halbuki, əvvəlcə tüğyan və itaətsizlik göstərdin, fasiqlərdən oldun. Sən bütün o illərdə haqq və ədalətlə mübarizə apardın. İnsanları qula çevirdin. Onları qətlə yetirdin. Allahın mö`cüzə və nişanələrinə kafir oldun.

Fir`on öz mənfur həyatının sona çatdığını bildi. Ona müraciət edən həmin səsi yenə də eşitdi.

-Bu gün sənin bədənini sudan xilas edəcəyik. Lakin, yalnız buna görə ki, gələcək üçün ibrət dərsi olsun. İnsanların çoxu bizim ayə nişanələrimizdən qafildirlər.

Fir`onun qarnı dənizin şor suları ilə doldu. Qəzəbli dalğalar onu udub, sahilə atdı. Zalım fir`onun bütün güclü əsgərləri suda qərq oldular. Musa və Harun Allaha səcdə etdilər.

Amma, sonra hansı hadisələr baş verdi və fir`onun cəsədinin aqibəti necə oldu? Bu sirr keçən əsrlər ərzində tamamilə gizli qalmışdı.

Yüz illər keçdi və yalnız bundan sonra tarixi əsərlərin də təsdiq etdiyi Qur`an həqiqətləri aşkar oldu.

Mumya

Dəniz dalğaları fir`onun cansız cəsədini sahilə atdı. Beləliklə, çətin və ağır zülm dövranı sona yetdi. Misirlilər fir`on Minfitahın cəsədini Misirin cənubunda yerləşən və padşahlara məxsus olan xüsusi yerə aparıb, daş məqbərədə dəfn etmək üçün ona mumya düzəltdilər. Bu minvalla o sirr bütün bu əsrlər ərzində gizli qaldı.

Yüz il bundan öncə, Miladi tarixi ilə 1898-ci ildə arxeoloqların biri padşahların xüsusi məntəqəsində qazıntı zamanı ikinci Ramsisin oğlu Minfitahın mumyasına rast gəldi. Onu Qahirəyə aparıb, 1907-ci il İyul ayının 8-də üz və boynunun düyünlərini açdılar. Fir`onun cəsədi indi də Qahirə muzeyində mövcuddur. Muzeyə tamaşa edənlər hər gün şüşə divarın arxasından onu görürlər.

1975-ci il İyun ayında Misir dövləti o mumyanın üzərində yeni araşdırmalar aparmağa icazə verdi. Həmin araşdırmalardan ələ gələn qəribə nəticələr qətiyyətlə təsdiq edirdi ki, fir`on suda boğulmaqla ölmüşdür. Su onu udmazdan qabaq bədəninə möhkəm zərbələr dəymişdir.

Bu mumya Qur`anın əbədilik həqiqətinə ən böyük maddi şahid kimi qalacaqdır. O zaman Allah-təala zalım fir`onu dağ kimi dalğalar arasında çağıraraq dedi:

-İndimi? Bir halda ki, qabaqca tüğyan və itatəsizlik göstərdin və fasiqlərdən oldun. Amma, bu gün bədənini sudan xilas edəcəyik ki, gələcək nəsillər üçün ibərət dərsi olsun. İnsanların çoxu bizim ayə və nişanələrimizdən xəbərsizdirlər.

Görəsən Musa və qardaşı Harunun əzab-əziyyətləri sona çatdımı?Yox. Zalım fir`on qərq oldu. Bəni-İsrail tayfası salamat halda sahilə çatdı. Amma, Musanın çətinlik və əziyyətləri qurtarmadı. Əslində onun batil ilə mübarizəsindən, Bəni-İsrailin düşmənçilik və inadkarlığından, onların cəhalət və nadanlığından, zülm və azğınlıqlarından ibarət yeni bir dövr başlandı.

Sinay yarımadasında Bəni-İsrailin yaşadığı yerdə çoxlu hadisələr baş verdi.

Bu əhvalatlar silsiləsinin növbəti bölməsində Musa və qardaşı Harunun sərgüzəştləri ilə tanış olacağıq.

Sİnay yarımadasında

Bəni-İsrail tayfası dənizi keçdi. O mö`cüzə bütün qadın, uşaq və qocaların qəlbini Allahın qüdrəti ilə doldurmuşdu. Həyatda elə bir mö`cüzə görməmişdilər. Sular hündür dağ kimi dayanır, dənizin qaranlıq dibi uzun bir dərəyə çevrilir və günəş işığı altında parlayır. Əgər fir`onun azca ağıl və düşüncəsi olsaydı həmin qorxulu dərəyə girməzdi. Qürur onu kor etmişdi. Allahın nişanələri, onun elçisi Musanın mö`cüzələri barədə fikirləşmirdi. Ölkəsinin və millətinin gələcəyini düşünmürdü. İnsanları yalançı və qondarma şeylərlə aldadırdı. On minlərlə əsgər fir`ona ibadət etmək və onun əmrlərini yerinə yetirməkdən başqa heç bir şey bilmirdilər.

Qardaşı Harun və Bəni-İsrail Musanın yanında dayanmışdılar. Onlar fir`ona baxmaq üçün dayanmışdılar. Fir`on öz döyüş arabasına minib, atlarına qamçı vururdu. Atlar kişnəyərək hərəkətə gəlir və onların ardınca isə yüzlərlə döyüş arabası tərpənirdi. Bu zaman gözlənilmədən su dağları töküldü və dəhşətli səslər ucaldı; nəhəng dəniz dalğalarının səsi.

Dalğalar zalım fir`onu və onun qoşununu həlak etmək üçün hər iki tərəfdən töküldü. Nəhayət, fir`on dəniz dalğaları altında qalıb həlak oldu. Dalğalar onu dənizin qaranlıq dərinliklərinə apardılar. Həqiqətən, Bəni-İsrail tayfası bəşəriyyət tarixinin ən böyük mö`cüzəsinin müşahidə edib, Allahın tükənməz qüdrətini öz gözləri ilə görmüşdü.

Mö`minlər səhər vaxtı böyük sür`ətlə hərəkət edən ağ bulud topalarına bənzər atlar gördülər. Bəni-İsraildən bir kişi ağ atların dırnağı altında olan torpağın hərəkətə gəlib, dalğalandığını gördü. Dəsmalını çıxardı. Həmin torpaqdan bir ovuc götürüb, dəsmalına tökdü və təbərrük etmək məqsədilə özüylə götürdü.

Dəniz zalım qoşunları udduqdan sonra sakitləşdi. Onun dalğaları dayandı. Qəzəb və tufandan sonra sakitləşdi. Dəniz zülmü udduqdan sonra rahatlıq tapdı.

Bəni-İsrail sevindi. Zülm və düşmənçilikdən xilas olduqları üçün sevindilər. Onlar aydın sabah və rahat yaşayış fikrində idilər. Beləliklə Musa və onun ardınca Bəni-İsrail Sinay yarımadasındakı bir yerə doğru yola düşdülər.

Görəsən Musanın dərd və müsibətləri sona çatdımı? Musa Bəni-İsraili zülm və sitəmdən, çətinlik və işgəncələrdən, qətl və həbslərdən xilas etmək işində qələbə çalmışdı.

Bəni-İsrail tayfası on illərlə Misirdə yaşamışdı. Onlar bütpərəstliyə adət etmiş, büt və fir`onlara pərəstiş etməyə alışmışdılar. Ona görə də Musa onlara yeganə Allaha pərəstiş yolunu öyrətməli idi; hər şeyi yaradan Allaha. Həqiqətən ondan başqa heç bir tanrı və mə`bud yoxdur.