Muhandislik geologik tadqiqotlar

simmetriya elementi
deb ataladi. 
Kristallarda simmetriyaning 32 xil ko’rinishi bo’lib, 7 guruhga yoki Kristallogra-
fik singoniyalarga ajraladi. Ular triklinik, monoklinik, rombik, trigonal, tetrogonal, 
gegsogonal, kub singoniyalardir. Ular murakkablik jihatidan quyi, o’rta va yuqori 
singoniyalarga bo’linadi. Bu singoniyalarga kiruvchi minerallar kristallarida 
yoqlar, tekislik, markaz va o’qlar soni ifodalangan va bir mineral ikkinchisidan 
shu bilan farq qiladi.
 
 
5.3. Minerallarning fizikaviy xossalari. 
Minerallarning asosiy fizikaviy xossalari qattiqligi, zichligi, birikkanligi, 
sinishi, yaltiroqligi, rangidir. Ular minerallarning kimyoviy tarkibi va kristal 
panjaralarning tuzilishiga bog’liq bo’ladi. 
Qattiqligi.
Minerallarning qattiqligi unga biror qattiqrok bo’lgan
moddaning botib kirishiga qarshiligi tushunilib, qattiqligi ma’lum bo’lgan mineral 
yoki predmet bilan tirnalib aniqlanadi. Minerallarning qattiqligini Moos shkalasi 
bo’yicha aniqlanib, unda qattiqligi 1 dan 10 gacha bo’lgan minerallar qattiqlik
navbati bilan joylashgandir. 
5.3-rasm
. Simmetriya 
tekisliklari va markazi 

---

31 
Minerallarning qattiqlik (
MOOS
) shkalasi 
№ 
Mineral-
lar 
Moos 
qattiqlik 
shkalasi 
Qattiqlik 
miqdori
kg/sm
2
 
Quyidagilar 
ishlatib 
aniqlanadi. 
Mineral 
larning 
qattiqlik 
gruppasi 
Rasmi 
1. 
Tal’k 
1 
2,4 
tirnoq bilan 
chiziladi 
Yumshoq 
2. 
Gips 
2 
36,0 
pichoq bilan 
chiziladi 
O’rtacha 
Qattiq 
3.