Elmilik prinsipi
Coğrafiya fənninin tədrisində elmilik prinsipi -coğrafiyanın tərkibinə daxil olan
elm sahələrinin təmsil edilməsi və coğrafi məzmunu əks etdirən fakt və
məlumatların düzgünlüyünü əhatə edir. Bu prinsip təlimdə şagirdləri elmi
biliklərlə, elmi dünyagörüşü ilə silahlandırmağı nəzərdə tutur. Təlim elə
qurulmalıdır ki, şagirdlər cisim və hadisələrin zahiri, müşahidə olunan
əlamətlərindən tədricən daxili xüsusiyyətlərinə, yəni hadisədən mahiyyətə keçə
bilsinlər.
Elmilik prinsipi coğrafi qabiliyyətləri inkişaf etdirməkdə, təbiət və cəmiyyət
hadisələrinə elmi baxışlar aşılamaqda, elmi biliklərə maraq və tələbat yaratmaqda
böyük
əhəmiyyətə
malikdir.
Coğrafiya fənninin tədrisində elmilik prinsipi bir neçə cəhətdə özünü göstərir:
- ətraf aləm haqqında düzgün təsəvvürlər formalaşdırmaq, şagirdləri
müşahidəçiliyə
alışdırmaq;
- qazanılmış təsəvvürləri, faktiki materialları ümumiləşdirmək əsasında nəticələr
çıxartdırmaq;
- nəzəri biliklərin, coğrafi anlayış və qanunların şüurlu başa düşülməsinə, onların
əsasında
duran
həyat
hadisələrinin
dərk
edilməsinə
nail
olmaq;
- fənlərarası əlaqə yaratmaq yolu ilə dünyaya bitkin baxış, elmi dünyagörüşü
formalaşdırmaq;
- şagirdləri tədricən elmi idraka yaxınlaşdırmaq: müstəqil problemlər qoyub,
onların
həlli
yollarını
tapmağa
istiqamətləndirmək.
Elmilik prinsipi təlimin təşkilinə bir sıra tələblər verir. O, təlimin bütün sahələrində
- həm onun məzmununda ( standart və dərsliklərdə) və metodlarında, həm də
şagirdlərin
təlim
fəaliyyətinin
təşkilində
gözlənilməlidir.
Təlim metodları, xüsusən müəllimin şərhi, müsahibəsi, şagirdlərin müstəqil
fəaliyyəti elmiliyə əsaslanmalıdır. Coğrafiyanın tədrisində elmilik prinsipinin
yerinə yetirilməsində bir sira problemlər vardır:
a. faktların qeyri dəqiqiliyi- faktlar müxtəlif mənbələrdən alındığına görə
coğrafiya dərsliklərində olan materialar ilə digər mənbəərdəki faktlar arasında
6
fərqlərə rast gəlinir;
b. Statistik göstəricilər- -xüsusilə iqtisadi-coğrafi xarakterli rəqəm
materiallarının təqdim edilməsində fərqlər yarana bilər. Bu ayrı-ayrı siniflərdə
eyni materialdan istifadə zamanı meydana çıxır ( məsələn Azərbaycan əhalisinin
sayı VI sinif dərsliyi yazılarkən yəni 2013- cü ildə 9,6 milyon nəfər olduğu halda ,
XI sinif dərsliyində 2018 –ci ildə 9,7 mln nəfər göstərilir.
Dostları ilə paylaş: |