Mövzu 15. Təlimin təşkili formaları. Təlim şagirdlerrin tedris idrak fealiyyetinin müxtelif şeraitde uygun olaraq sinifde, teserrüfatda canlı güşede ,mektabyani sahede ve.s. obyektlerde müellimin terefinden meqsedeuyğun teşkil olunur. Tedris formalarinin esas ve başlicası ders olmasina baxmayaraq, tedrisin diger teşkili formalari da var. Ekskursiyalar, ders tapşiriği, ev tapşrıği ve.s. Ekskursiyalarin teşkilinde esas meqsed tebii şeraitde baş veren proses ve hadiseler haqqinda şagirdlerdetam tesevvürler formalaşdırır. Mezmununa gore ekskursiyalar 2 cür olur. Giriş ve Ümumileşdirici ekskursiyalar 1.Giriş ekskursiyalarinda şagirdler mövzu ile bağli proses ve hadiseleri musahide edir . 2.Ümumileşdirici ekskursiyalar. Her hansi behsin ümumileşdirilmesi meqsedi güdür. Ekskursiyalar -telim terbiye işinin esasformasidir. Ekskursiyalar qrup yaxud kollektivle keçrilir. Ekskursiyalar keçrilerken aşağıdaki teleblere emel olunmalidir. 1 Ekskursiyalar tesadüfi xarakter olmayib proqram ve mövzuya uyğun aparilir. 2.Ekskursiyanin movzusu ,meqsedi şagirdlere evvelceden melum olmalidir. Şagirdler ücün tehlukeli olan yerlerde ekskursiyala teşkil olunmamalidir. 3.Ekskursiyalarin obyekti şagirdlerin derk olunduğu kimi olmalidir. Ekskursiya 3 merhelede aparilir. 1.Ekskursiyaya hazırliq merhelesi. Bu merhelede muellim ciddi iş görür, obyekti müeyyenleşdirir, obyektle taniş olur. 2.Ekskursiyani esas merhelesi.Şagirdler bu merhelede muellimin rehberliyi ile ekskursia teşkil olnunan eraziye gelir .Obyektle bağlı qeydler aparirlar .Movzu ile bagli dersde kecirilenler yada salinir. 3.Ekskursiyanin yekun merhelesi.-Ekskursiya ya mektebde ,ya da obyektde yekunlaşdirilir. Öyrendikleri ya da salinir. Kolleksiyalar, hərbarilər hazırlanır.
Sinifdənkənar işlər. Sinifdən kənar işlər isə şagirdlər üçün məcburi xarakter daşımır. Buraya fənnə daha çox maraq göstərən şagirdlər cəlb edilir. Bu işlər qurp, kütləvi, fərdi və şagirdlərin artışına müvafiq vaxtda təşkil olunur .Bu fəaliyyətdə şagirdlərin təbiət , xüsusilə canlılar haqqında bilikləri genişləndirir . Praktik bacarıqları formalaşdırır . Sinifdənkənar işlər gənc nəslin hər tərəfli inkişafına elmi dünyagörüşlərinin formalaşmasına biliklərə dərindən yiyələnməsinə xidmət edir . Sinifdənkənar işlərin könüllü xarakteri məktəblilərin orada istədikləri işdə iştirak etmələrinə imkan verir . Sinifdənkənar işlərin tələbləri :
1 ) Şagirdlərin ideya mənəvi tərbiyəsinə xidmət etməli .
2) Şagidlərin görüş dairəsini genişləndirməli biliklərini inkişaf etdirməli.
3) Şagirdlərin maraq dairəsinə uyğun seçilməli .
4) Proqram materialı ilə sıx əlaqələndirilməli.
5) Dövrün aktual məsələlərini həll etməli . 6 ) Şagirdlərin sağlamlığına xidmət etməlidir .
Sinifdənkənar işlər əsas 3 formada aparılır .
1) Kütləvi
2)Qrup
3) Fərdi
Kütləvi sinifdənkənar işlərə kinofilmlərə bağış ekskursiya , gəzinti , səhnəciklər, sərgilər , meşə salmaq v.s
Qrup şəklində işlərə gənc təbiətçilər dərnəyi və digər dərnəklər aiddir .
Fərdi işlərə canlı güşədə tədris təcrübə sahəsində , təbiət qoynunda aparılan işlər və əlavə tapşırıqlar aiddir .