MÜhazirə mikroorqanizmləRİn genetikasi



Yüklə 327,65 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/3
tarix05.05.2017
ölçüsü327,65 Kb.
#16872
  1   2   3

MÜHAZIRƏ 5. 

MIKROORQANİZMLƏRİN GENETİKASI, 

MIKROORQANİZMLƏRİN GENETİKASI, 

ƏTRAF MÜHIT AMİLLƏRİNİN 

ƏTRAF MÜHIT AMİLLƏRİNİN 

MIKROORQANİZMLƏRƏ TƏSİRİ, 

MIKROORQANİZMLƏRƏ TƏSİRİ, 

MIKROORQANIZMLƏRİN DOĞURDUĞU 

MIKROORQANIZMLƏRİN DOĞURDUĞU 

MÜHÜM BİOKİMYƏVİ PROSESSLƏR

MÜHÜM BİOKİMYƏVİ PROSESSLƏR

Genetika orqanizmlərin irsiyyəti və dəyişkənliyi haqqında elmdir. 

Genetika orqanizmlərin irsiyyəti və dəyişkənliyi haqqında elmdir. 

Hər bir orqanizmin inkişafı onu əhatə edən mühitdə baş verir. 

Hər bir orqanizmin inkişafı onu əhatə edən mühitdə baş verir. 

Mühitin müxtəlif amilləri orqanizmlərin inkişafında ona təsir 

Mühitin müxtəlif amilləri orqanizmlərin inkişafında ona təsir 

edərək dəyişkənlik əmələ gətirir.

edərək dəyişkənlik əmələ gətirir.

Mikroorqanizmlərdə əsasən iki formada dəyişkənlik nəzərə 

Mikroorqanizmlərdə əsasən iki formada dəyişkənlik nəzərə 

çarpır: 

çarpır: 


1) irsiyyətlə əlaqədar olan dəyişkənlik bu nəslə keçir və mutasiya 

1) irsiyyətlə əlaqədar olan dəyişkənlik bu nəslə keçir və mutasiya 

adlanır; 

adlanır; 

2) geri qayıda bilən və genetik aparatla əlaqədar olmayan 

2) geri qayıda bilən və genetik aparatla əlaqədar olmayan 

dəyişkənlikdir ki, bu da modifikasiya adlanır.

dəyişkənlikdir ki, bu da modifikasiya adlanır.



İrsi dəyişkənlik

İrsi dəyişkənlik. Bu dəyişkənlik mikrob hüceyrəsinin genetik 

. Bu dəyişkənlik mikrob hüceyrəsinin genetik 

mexanizminin dəyişilməsi ilə əlaqədardır. Belə dəyişiklik müxtəlif 

mexanizminin dəyişilməsi ilə əlaqədardır. Belə dəyişiklik müxtəlif 

yollarla meydana çıxa bilir. Bunlara mutasiya, konyuqasiya, 

yollarla meydana çıxa bilir. Bunlara mutasiya, konyuqasiya, 

transformasiya, transduksiya, rekombinasiya daxildir.

transformasiya, transduksiya, rekombinasiya daxildir.

Mutasiya 

Mutasiya –

– orqanizmin irsi əsaslarında 

orqanizmin irsi əsaslarında –

– genotipində (gen, 

genotipində (gen, 

xromoson, genol) gözlənilmədən (qəflətən) sıçrayışla baş verən 

xromoson, genol) gözlənilmədən (qəflətən) sıçrayışla baş verən 

irsi dəyişilmədir.

irsi dəyişilmədir.



Mutasiya

Mutasiya

– nuklein turşularının (DNT və ya RNT) molekul 



nuklein turşularının (DNT və ya RNT) molekul 

quruluşunun dəyişilməsi və ya nukleidlərin parçalanması yolu ilə 

quruluşunun dəyişilməsi və ya nukleidlərin parçalanması yolu ilə 

meydana çıxan dəyişgənlikdir ki, bu da çox zaman gen mutasiya 

meydana çıxan dəyişgənlikdir ki, bu da çox zaman gen mutasiya 

termini ilə ifadə olunur. Bakterial mutasiyalar iki yerə bölünür: 

termini ilə ifadə olunur. Bakterial mutasiyalar iki yerə bölünür: 

1) spontan, yəni xarici mühit amillərinin təsiri altında təbii baş verən 

1) spontan, yəni xarici mühit amillərinin təsiri altında təbii baş verən 

mutasiyalar;

mutasiyalar;

2) induksion, yəni xüsusi mutagen maddələrin təsiri ilə əmələ 

2) induksion, yəni xüsusi mutagen maddələrin təsiri ilə əmələ 

gələn mutasiyalar. Bu axırıncılara müxtəlif radiasiya növləri 

gələn mutasiyalar. Bu axırıncılara müxtəlif radiasiya növləri 

(ultrabənövşəyi, rentgen şüaları, neytron və protonlar) və 

(ultrabənövşəyi, rentgen şüaları, neytron və protonlar) və 

temperaturun təsiri ilə yaranan mutasiyalar aiddir.

temperaturun təsiri ilə yaranan mutasiyalar aiddir.

Transformasiya

Transformasiya..

Genetik


Genetik materialın

materialın (DNT v

(DNT və

ə ya


ya RNT) 

RNT) bir


bir mikrob

mikrob


h

üceyr



ceyrə

əsind


sində

ən dig


n digə

ərin


rinə

ə k


köçü

öçürrü


ülm

lmə


əsi

si ililə


ə ged

gedə


ən d

n də


əyi

yiş


şk

ənliy



nliyə

ə

transformasiya



transformasiya adı

adı verilmişdir

verilmişdir. 



Transduksiya



Transduksiya

– bakteriofaq



bakteriofaq ((bakteriyanı

bakteriyanı yoluxduran

yoluxduran v

ə onu



onu m

əhv



hv

ed

edə



ə bil

bilə


ən 

n viruslar

viruslar) 

) vasit


vasitə

əsil


silə

ə bir


bir bakteriya

bakteriya h

üceyr


ceyrə

əsind


sində

ən 


n genomun

genomun


m

müə


üəyy

yyə


ən hiss

n hissə


əsinin

sinin dig

digə

ər 


r bakteriya

bakteriya h

üceyr


ceyrə

əsin


sinə

ə k


köçü

öçürrü


ülm

lmə


əsin

sinə


ə

deyilir


deyilir. 



Rekombinasiya

Rekombinasiya

– Morfoloji



Morfoloji c

əh



ətd


tdə

ən ox


n oxş

şar


ar, 

, lakin


lakin fizioloji

fizioloji

c



əh



ətd


tdə

ən f


n fə

ərqli


rqli olan

olan cinsi

cinsi h



üceyr



ceyrə

əllə


ərin

rin birl


birləş

əşm


əsidirki


sidirki, 

, bu


bu

hadis


hadisə 

ə bakteriya

bakteriya v

ə faqlarda



faqlarda m

müş


üşahid

ahidə 


ə olunur

olunur. Əmələ gələn 

. Əmələ gələn 

rekombinatda resipientin tam, donorun isə müəyyən hissə gen 

rekombinatda resipientin tam, donorun isə müəyyən hissə gen 

yığımı iştirak edir.

yığımı iştirak edir.

Plazmidilər.

Plazmidilər.

Bir çox bakteriyalarda xromosomdan başqa gen 

Bir çox bakteriyalarda xromosomdan başqa gen 

daşıyıcısı olan əlavə xırda ölçülü, qapalı DNT halqası da 

daşıyıcısı olan əlavə xırda ölçülü, qapalı DNT halqası da 

müşahidə olunur. Belə əlavə halqalar plazmidilər adlanırlar. Bu 

müşahidə olunur. Belə əlavə halqalar plazmidilər adlanırlar. Bu 

termini də 1952

termini də 1952--ci ildə C.Lederberq təklif etmişdir.

ci ildə C.Lederberq təklif etmişdir.



Modifikasiya

Modifikasiya d



əyi

yiş

şk



ənliyi

nliyi..

Xarici


Xarici m

ühitin



hitin ttə

əsiri


siri altında

altında


orqanizmd

orqanizmdəə

əəm



əllə



ə g

əllə



ən, 

n, irs


irsə

ən 


n ke

keç


çm

əy



ən m


n mü

üv



əqq

qqə


əti

ti

d



əyi


yiş

şk



ənliy

nliyə


ə modifikasiya

modifikasiya adı

adı verilmişdir

verilmişdir. Bu, 

. Bu, 

mikroorqanizml



mikroorqanizmlə

ərin


rin m

üxt



xtə

əlif


lif xass

xassə


əllə

ərin


rinə

ə aid 


aid ola

ola bil


bilə

ər.


r.

Ətraf mühit amillərinin mikroorqanizmlərə təsiri

Ətraf mühit amillərinin mikroorqanizmlərə təsiri

Digər canlılar kimi, mikroorqanizmlərin də inkişafı və həyat 

Digər canlılar kimi, mikroorqanizmlərin də inkişafı və həyat 

fəaliyyəti yaşadığı xarici mühit amilləri ilə sıx surətdə 

fəaliyyəti yaşadığı xarici mühit amilləri ilə sıx surətdə 

əlaqədardır. Mühit şəraiti əlverişli olduqda, onların inkişafı 

əlaqədardır. Mühit şəraiti əlverişli olduqda, onların inkişafı 

intensivləşir. Qeyri

intensivləşir. Qeyri--əlverişli şərait yarandıqda isə ya hüceyrə 

əlverişli şərait yarandıqda isə ya hüceyrə 

inkişafdan qalır, ya da hüceyrə tamamilə tələf olur. Bəziləri isə 

inkişafdan qalır, ya da hüceyrə tamamilə tələf olur. Bəziləri isə 

əlverişsiz şəraitə düşdükdə spor, bəziləri isə

əlverişsiz şəraitə düşdükdə spor, bəziləri isə

kapsula 

kapsula 


əmələ 

əmələ 


gətirirlər.

gətirirlər.

Mikroorqanizmlərə təsir göstərə bilən xarici mühit amillərini üç 

Mikroorqanizmlərə təsir göstərə bilən xarici mühit amillərini üç 

qrupa bölmək olar: 

qrupa bölmək olar: 

fiziki, kimyəvi və bioloji 

fiziki, kimyəvi və bioloji 

amillər.

amillər.


Fiziki amillərin mikroorqanizmlərə təsiri

Fiziki amillərin mikroorqanizmlərə təsiri

Mikroorqanizmlərin inkişafına təsir edən fiziki amillərə 

Mikroorqanizmlərin inkişafına təsir edən fiziki amillərə 

rütubət, 

rütubət, 

temperatur, şüa enercisi, ultrasəs, qidalı mühitin qatılığı, 

temperatur, şüa enercisi, ultrasəs, qidalı mühitin qatılığı, 

osmotik və hidrostatik təzyiq, elektrik cərəyanı 

osmotik və hidrostatik təzyiq, elektrik cərəyanı 

və s. aiddir. 

və s. aiddir. 


Mikroorqanizmlər rütubətə olan həssaslığı ilə bir

Mikroorqanizmlər rütubətə olan həssaslığı ilə bir--birindən 

birindən 

fərqlənir. Bu xüsusiyyətlərinə görə mikroorqanizmləri üç qrupa 

fərqlənir. Bu xüsusiyyətlərinə görə mikroorqanizmləri üç qrupa 

bölmək olar:

bölmək olar:

1. Rütubətə çox həssas olanlar 

1. Rütubətə çox həssas olanlar 

(hidrofil)

(hidrofil)

– buraya sirkə turşusu 



buraya sirkə turşusu 

bakteriyaları, nitratlaşdırıcı bakteriyalar, azotobakterlər, bir çox kif 

bakteriyaları, nitratlaşdırıcı bakteriyalar, azotobakterlər, bir çox kif 

göbələkləri və s. aid edilir.

göbələkləri və s. aid edilir.

2. Nisbətən az rütubətli mühit sevənlər 

2. Nisbətən az rütubətli mühit sevənlər 

(mezofil) 

(mezofil) 

– bunlar quraqlıq 



bunlar quraqlıq 

şəraitdə həyat fəaliyyətini bir neçə həftə və ya aylarla saxlaya 

şəraitdə həyat fəaliyyətini bir neçə həftə və ya aylarla saxlaya 

bilir. Məsələn, vərəm çöpləri, bəzi aktinomisetlər, göbələklər.

bilir. Məsələn, vərəm çöpləri, bəzi aktinomisetlər, göbələklər.

3. Quraqlığa davamlı mikroorqanizmlər 

3. Quraqlığa davamlı mikroorqanizmlər 

(kserofil) 

(kserofil) 

çox az rütubətli 

çox az rütubətli 

mühitdə on illərlə tələf olmadan yaşayır, çünki belə mikroblar 

mühitdə on illərlə tələf olmadan yaşayır, çünki belə mikroblar 

quraqlıq şəraitdə spor halına keçirlər. 

quraqlıq şəraitdə spor halına keçirlər. 

Mühit temperaturunun təsiri. 

Mühit temperaturunun təsiri. Mühit temperaturu 

Mühit temperaturu –

– mikrobların 

mikrobların 

həyatına təsir edən ən mühüm amillərdən biridir. Hər bir 

həyatına təsir edən ən mühüm amillərdən biridir. Hər bir 

mikroorqanizm müəyyən temperatur həddində inkişaf edə bilir. 

mikroorqanizm müəyyən temperatur həddində inkişaf edə bilir. 

Onların inkişafı üçün ən aşağı temperatur minimal, ən yüksək 

Onların inkişafı üçün ən aşağı temperatur minimal, ən yüksək 

temperatur 

temperatur –

– maksimal, ən fəal inkişafı üçün olan temperatur isə 

maksimal, ən fəal inkişafı üçün olan temperatur isə 



optimal

optimal temperatur adlanır. 

temperatur adlanır. 



Mikroorqanizmlərin inkişafını müəyyən edən bu üç temperatur 

Mikroorqanizmlərin inkişafını müəyyən edən bu üç temperatur 

göstəricisini 

göstəricisini kardinal nöqtə



kardinal nöqtə adlandırmaq qəbul edilmişdir.

adlandırmaq qəbul edilmişdir.

Mikroorqanizmləri temperatura həssaslığına (münasibətinə) 

Mikroorqanizmləri temperatura həssaslığına (münasibətinə) 

görə üç qrupa

görə üç qrupa-- psixrofil, mezofill və termofillərə bölürlər:

psixrofil, mezofill və termofillərə bölürlər:

1) 


1) 

Psixrofillərə

Psixrofillərə

inkişafı aşağı temperatura uyğunlaşmış 

inkişafı aşağı temperatura uyğunlaşmış 

mikroorqanizmlər aiddir. 

mikroorqanizmlər aiddir. Bunlar

Bunlar üçü

üçün minimal 

n minimal temperatur

temperatur --

10

10°°C



C--d

ək, optimal 10



k, optimal 10°°--15

15°°C


C--dək, 

dək, maksimal

maksimal 20

20--30


30°°C

C--dir. 


dir. 

Soyu


Soyuğ

ğa 


a ə

əks


ksə

ər 


r mikroblar

mikroblar davaml

davamlııd

dıırr


2) 

2) 


Mezofill

Mezofill

mikroblar

mikroblar orta

orta temperaturu

temperaturu sev

sevə


ənl

nlə


ərdir

rdir. Minimal 

. Minimal 

temperatur

temperatur 0

0°°C


C--d

ən +10



n +10°°C, optimal 25

C, optimal 25--35

35°°C, 

C, maksimal



maksimal 40

40--


50

50°°C


C--dir. 

dir. Bunlara

Bunlara ttə

əbi


biə

ətd


tdə

ə geni


geniş

ş yay


yayıılm

lmış


ış bakteriyalar

bakteriyalarıın v

n və

ə

g



öb



əllə

əkl


klə

ərin


rin, el

, elə


əc

ə d



ə onlar


onlarıın 

n ə


əks

ksə


ər 

r patogen

patogen n

ümay



mayə

ənd


ndə

əllə


əri

ri

aiddir



aiddir. 

3) 



3) 

Termofil

Termofil

mikroorqanizml

mikroorqanizmlə

ər 


r nisb

nisbə


əttə

ən y


n yü

üks


ksə

ək 


k temperaturda

temperaturda

inki

inkiş


şaf

af edirl


edirlə

ər. 


r. Onlar

Onlar üçü

üçün minimal 

n minimal temperatur

temperatur +30

+30°°C, optimal 

C, optimal 

50

50--60



60°°C, 

C, maksimum

maksimum 70

70--80


80°°C

C--dir.


dir.

Mikroorqanizmlərlə mübarizədə yüksək temperaturdan geniş 

Mikroorqanizmlərlə mübarizədə yüksək temperaturdan geniş 

istifadə olunur. Yüksək temperaturla bakteriyaları məhv etməyin 

istifadə olunur. Yüksək temperaturla bakteriyaları məhv etməyin 

iki üsulu vardır: pasterizasiya, sterilizasiya.

iki üsulu vardır: pasterizasiya, sterilizasiya.



Pasterizasiya 

Pasterizasiya 

çox yüksək temperaturda tərkibini dəyişən yeyinti 

çox yüksək temperaturda tərkibini dəyişən yeyinti 

məhsullarını (süd, şərab, ikra, meyvəşirələri) qorumaq və orada 

məhsullarını (süd, şərab, ikra, meyvəşirələri) qorumaq və orada 

olan mikroorqanizmlərin vegetativ formalarını (60

olan mikroorqanizmlərin vegetativ formalarını (60--70

70°°C


C--də 20

də 20--30 

30 

dəqiqə və ya 70



dəqiqə və ya 70--80

80°°C


C--də 5

də 5--10 dəqiqə qızdırılır) məhv etmək 

10 dəqiqə qızdırılır) məhv etmək 

üçün onların 60

üçün onların 60--80

80°°C


C--də 20

də 20--30 dəqiqə qızdırırlmasın ibarətdir. 

30 dəqiqə qızdırırlmasın ibarətdir. 

Lakin oradakı bakteriyaların sporları və termofil bakteriyalar 

Lakin oradakı bakteriyaların sporları və termofil bakteriyalar 

məhv olmur. Sporların vegetetiv formaya çevrilməsi üçün həmin 

məhv olmur. Sporların vegetetiv formaya çevrilməsi üçün həmin 

məhsullar bir sutka müddətində otaq temperaturunda saxlanılır, 

məhsullar bir sutka müddətində otaq temperaturunda saxlanılır, 

sonra aparılan təkrarı pasterilizasiya ilə həmin hüceyrələr də tələf 

sonra aparılan təkrarı pasterilizasiya ilə həmin hüceyrələr də tələf 

edilir. Bu üsul

edilir. Bu üsul

tindalizasiya 

tindalizasiya 

adlanır. Bu prosesdən konserv 

adlanır. Bu prosesdən konserv 

sənayesində meyvə və tərəvəzlərdən konserv hazırlanmasında 

sənayesində meyvə və tərəvəzlərdən konserv hazırlanmasında 

istifadə edilir. 

istifadə edilir. 

Sterilizasiya

Sterilizasiya

dedikdə hər hansı bir əşyanın və ya 

dedikdə hər hansı bir əşyanın və ya 

maddənin tərkibində olan mikroorqanizmlər tam mənada məhv 

maddənin tərkibində olan mikroorqanizmlər tam mənada məhv 

edilməsi nəzərdə tutulur. Bu məqsədlə mexaniki, fiziki, termiki və 

edilməsi nəzərdə tutulur. Bu məqsədlə mexaniki, fiziki, termiki və 

kimyəvi təsirlərdən istifadə edilir. 

kimyəvi təsirlərdən istifadə edilir. 


İİşığı

şığın t

n tə

əsiri

siri

şığı



şığın t

n tə


ərkibind

rkibində


ə m

üxt



xtə

əlif


lif şü

şüalar


alar oldu

olduğ


ğu 

u üçü


üçün, o 

n, o ə


əks

ksə


ər 

mikroblara



mikroblara ö

öld


ldü

ürrü


üc

ü ttə



əsir g

sir gö


öst

stə


ərir.X

rir.Xü


üsus

susə


ən, q

n, qıısadal

sadalğ

ğal


alıı ultrab

ultrabə


ən

öv



vşə

şəyi


yi

şü

şüalar



alar k

əskin 



skin bakteriosid

bakteriosid ttə

əsir

sirə


ə malikdirl

malikdirlə

ər.Ultrab

r.Ultrabə

ən



öv



vşə

şəyi


yi şü

şüalardan

alardan suyun

suyun


s

üd



ün, 


n, materiallar

materiallarıın 

n sterilizasiyas

sterilizasiyasıında

nda istifad

istifadə


ə olunur

olunur..


Rentgen

Rentgen v

ə radium 



radium şü

şüalar


alarıı

az

az miqdarda



miqdarda v

ə q



qıısa

sa

m



üdd


ddə

ətd


tdə

əmikroorqanizml

mikroorqanizmlə

ərin


rin inki

inkiş


şaf

afıın


nıı v

vəç


əçoxalmas

oxalmasıın

nıı stimulla

stimullaş

şd

dıırrıır, 



r, 

y



üks

ksə


ək 

k dozada


dozada is

isə


ə onlar

onlarıö


ıöld

ldü


ürrü

ür. 


r. Elektrik

Elektrik c

ərrə


əyan

yanıı y


üks


ksə

ək 


k tezlikd

tezlikdə


ə

mikroorqanizml

mikroorqanizmlə

ərrə ö


ə öld

ldü


ürrü

üc



ü ttə

əsir g


sir gö

öst


stə

ərir


rir..

Osmotik

Osmotik ttə

əzyiqin

zyiqin ttə

əsiri

siri.M

.M

ü



ühitin

hitin osmotik

osmotik ttə

əzyiqinin

zyiqinin mikroorqanizml

mikroorqanizmlə

ərin

rin


h

əyat



yatıında

nda m


üh



üm 

m rolu


rolu vard

vardıır.Osmotik

r.Osmotik ttə

əzyiq


zyiq m

ühitd



hitdə

ə h


əllll olan

olan madd

maddə


əllə

ərin


rin

qat


qatııllığı

ığı ililə

ə yaran

yaranıır.Qat



r.Qatııllııq art

q artııq 

q olduqda

olduqda, 

, bu

bu ttə


əzyiq

zyiq y


üks


ksə

ək 


k olur

olur.. Osmotik

Osmotik

ttə


əzyiq

zyiq n


ə q


əd



ər y

r yü


üks

ksə


ək 

k olarsa


olarsa, 

, suyun


suyun ffə

əall


allığı

ığı v


ə onun


onun h

üceyr



ceyrə

əy



ə daxil

daxil


olmas

olmasıı bir

bir o q

o qə


əd

ər 



r az

az olur


olur.. Osmotik

Osmotik ttə

əzyiqi

zyiqi h


üceyr


ceyrə

ə ttə


əzyiqind

zyiqində


ən y

n yü


üks

ksə


ək 

k olan


olan

hipertonik

hipertonik m

əhlullardan



hlullardan ə

əks


ksə

ər 


r mikroorqanizml

mikroorqanizmlə

ər 

r ö


özl

zlə


ərin

rinə


ə laz

lazıım 


m olan

olan suyu

suyu

ala 


ala bilmir.Biologiyada

bilmir.Biologiyada bu

bu ttə

əzyiq


zyiq fizioloji

fizioloji quraql

quraqlııq 

q kimi


kimi qeyd

qeyd olunur.T

olunur.Tə

əbii


bii

m



ühitd

hitdə


ə buna

buna ş


şoran

oran torpaqlarda

torpaqlarda v

ə duzlu



duzlu hovuzlarda

hovuzlarda ya

yaş

şayan


ayan

mikroorqanizml

mikroorqanizmlə

ərd


rdə

ə rast


rast g

əlm



lmə

ək 


k olar

olar..


Bakterial

Bakterial h

üceyr


ceyrə

əllə


ərin

rin daxilind

daxilində

ə osmotik

osmotik ttə

əzyiq


zyiq 10

10--20%


20%--lili saxaroza

saxaroza


m

əhlulunun



hlulunun ttə

əzyiqin


zyiqinə

ə m


üvafiq


vafiq g

əlir



lir..

Əg

Əgə


ər 

r bakteriyalar

bakteriyalar y

üks



ksə

ək 


k osmotik

osmotik ttə

əzyiqli

zyiqli m


əhlula


hlula daxil

daxil edil

edilə

ərs


rsə

ə, o 


, o zaman

zaman


h

üceyr



ceyrə

əllə


ərd

rdə


ə

plazmoliz

plazmoliz

hadis


hadisə

əsi


si ba

baş


ş verir

verir v


ə bunun


bunun da

da n


ətic


ticə

əsind


sində

ə onlar


onlar

inki


inkiş

şafdan


afdan qal

qalıır.Mikroorqanizml

r.Mikroorqanizmlə

ər 


r ç

çox a


ox aş

şa

ağı



ğı osmotik

osmotik ttə

əzyiqli

zyiqli m


ühit


hitə

ə

d



düş

üşd


ükd


kdə

ə m


ühitd


hitdə

ə olan


olan su

su h


üceyr


ceyrə

əy



ə daxil

daxil olub

olub onu

onu ş


şiiş

şirdir


irdir ki

ki, 


, bu

bu

hadis



hadisə

əy



əturqor

turqor ad

adıı verilir

verilir..

Ç

Çox y



ox yü

üks


ksə

əkt


ktə

əzyiqli


zyiqli m

ühitd



hitdə ö

ə öz h


z hə

əyat


yat ffə

əaliyy


aliyyə

ətl


tlə

ərini


rini davam

davam etdir

etdirə

ən 


mikroorqanizml

mikroorqanizmlə

ərrə 


ə 

osmofill

osmofillə

ərr

deyilir


deyilir. 

. Əks


Əksə

ərrə


ən 

n bunlar


bunlar duz

duz sev


sevə

ənl


nlə

ər 


r –



holofill



holofillə

ərr

olub


olub, 

, natrium

natrium--xlorid

xloridə


ə y

üks



ksə

ək d


k də

ərrə


əc

əd



ə ttə


əllə

əbkar


bkar olmalar

olmalarıı ililə

ə

s



əciyy

ciyyə


əllə

ənirlər


nirlər..

Yüklə 327,65 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin