Mühazirə MÖvzu 1 Fəlakət təbabəti və Mülki Müdafiə tibb xidmətinin tə şkili, quruluşu, fə nni, vəzifələri MÖvzu 2

Buludun yayılmasının təhlükəli məsafəsinə aşağıdakılar aiddir: 
1. Kimyəvi silahın tətbiq olunduğu rayonun böyüklüyü; 
2. Buxar və duman (aerozolu yaradan) halına keçən zəhərləyici maddələrin miqdarı və onların 
zəhərliliyi; 
3. Havanın şaquli dayanıqlıq dərəcəsi; 
4. Yerin relyefi və bitkilərin xarakteri. 
Zəhərli hava buludu iki yerə bölünür: I və II. Birinci bulud kimyəvi sursatın partlayışı zamanı 
əmələ gəlir. Mühafizə olunmayan adamlara, heyvanlara və başqa obyeklərə təsir fəaliyyəti az olur. 
Ikinci bulud isə yerdən və əşyalardan zəhərləyici maddələrin damcılarının buxarlanması nəticəsində 
əmələ gəlir. Bu da küləyin istiqamətilə yayılır və zəhərləyici maddələrin buxarlanma müddətində 
zədələnmə verir. Bütün bunları kimyəvi şəraitin qiymətləndirilməsində nəzərə almaq lazımdır. 
Qiymətləndirmə qaydaları kimyəvi silahın tətbiqi şəraitindən asılı olaraq müxtəlif ola bilər. Lakin 
bunu çox vaxt aşağıdakı ardıcıllıqla aparırlar: 
1. Maddənin növü, təxmin vasitələri, onun tətbiqi üsulları və miqyası təyin edilir; 
2. Ərazi, külək əsən tərəfdən kimyəvi silahın tətbiq olunması rayonundan proqnoz metodu ilə 
zəhərli hava buludunun təhlükəli yayılma sahəsi və vaxtı, həmçinin onun qalma rayonu öyrənilir. 
Bu proqnoz məlumatlarından hərbiləşməmiş dəstələrin şəxsi heyətini və əhalini xəbərdar etmək 
üçün istifadə edirlər. Düşmən basqınından sonra kəşfiyyatçılar xüsusi cihazların köməyi ilə zəhərləyici 
maddələrin növünü öyrənir və zəhərlənmə rayonunun sərhədlərini nişanlayırlar. Bundan sonra 
dəstələri hərbi hazır vəziyyətə gətirmək, onlara tibbi yardım göstərmək və xüsusi təmizlik aparmaq 
üçün bütün tədbirlər görülür. 

---

Fənn: Hərbi tibbi hazırlıq və fəlakətlər təbabəti 
 
51
MÖVZU 23 
 
Güclü təsirli zəhərləyici maddələrlə zəhərlənmələr, göstərilən ilk tibbi 
yardım 
Kimyəvi təhlükəli obyektlərdə partlayış zamanı boğucu təsirli, ümumi zəhərləyici təsirli, 
neyrotrop təsirli və onların qarışıq formalı zəhərlənmələrinə rast gəlinir. 
Boğucu təsirli zəhərləyici maddələr qrupuna tənəffüs orqanlarına təsir göstərən maddələr aiddir. 
Kliniki gedişi ağciyərlərin kəskin ödemi ilə müşahidə olunur.