Mühazirə ÖTÜRMƏLƏRİn dizayni 1 Ötürmələr haqqında ümumi məlumatlar

Firlan- ma tezliyi	Mühərriyin tipi	Mühəri- yin gücü, Pm, kW	Mühərriyin fır. tezliyi n, d/d	Firlan- ma tezliyi	Mühərriyin tipi	Mühərri- yin gücü, Pm, kW
Mühərriyin fır. tezliyi n, d/d
3 000 d /d	4A 71 B2Y3	1,1	2810	1 000 d /d	4A 71 B6 Y3	0,55	915
	4A 80 A2Y3	1,5	2850		4A 80 A6 Y3	0,75	920
	4A 80 B2Y3	2,2	2850		4A 80 B6 Y3	1,10	930
	4A 90 L2Y3	3,0	2880		4A 90 A6 Y3	1,50	930
	4A 100 L2Y3	4,0	2880		4A 100 A6 Y3	2,20	950
	4A 110 L2Y3	5,5	2880		4A 112 MA6 Y3	3,00	955
	4A 112 M2Y3	7,5	2900		4A 112 MB6 Y3	4,00	955
	4A 132 M2Y3	11,0	2910		4A 132 6 Y3	5,50	960
	4A 160 S2Y3	15,0	2920		4A 132 M6 Y3	7,50	965
	4A 160 M2Y3	28,5	2930		4A 160 6 Y3	11,0	965
	4A 180 S2Y3	22,0	2930		4A 160 M6 Y3	15,0	965
	4A 180 M2Y3	30,0	2930		4A 100 M6 Y3	18,5	970
	4A 200 M2Y3	37,0	2940		4A 180 M6 Y3	22,0	970
1 300 d /d	4A 71A 4Y3	0,55	1360		4A 25 M6 Y3	30,0	980
	4A 71B 4Y3	0,75	1360		4A 25 M6 Y3	37,0	980
	4A 80A 4Y3	1,10	1400		4A 250 6 Y3	45,0	980
	4A 80 B 4Y3	1,50	1400		4A 250 M6 Y3	55,0	985
	4A 90L4 Y3	2,20	1430		4A 280 M6 Y3	75,0	985
	4A 100L 4Y3	3,00	1430	750 d /d	4A 112 MA8 Y3	2,2	710
	4A 100L 4Y3	4,00	1440		4A 112 MB8 Y3	3,0	710
	4A 112M 4Y3	5,50	1440		4A 132 8 Y3	4,0	720
	4A 132S 4Y3	7,50	1440		4A 132 M8 Y3	5,5	720
	4A 132M 4Y3	11,0	1440		4A 160 8 Y3	7,5	725
	4A 160S 4Y3	15,0	1450		4A 160 M8 Y3	11,0	725
	4A 160M 4Y3	18,50	1450		4A 180 M8 Y3	15,0	730
	4A 180S 4Y3	22,0	1450		4A 200 M8 Y3	18,5	730
	4A 180M 4Y3	30,0	1450		4A 200 8 Y3	22,0	735
	4A 200 M 4Y3	37,0	1470		4A 225 M8 Y3	30,0	735
	4A 2001 4Y3	45,0	1470		4A 250 8 Y3	37,0	740
	4A 225M 4Y3	55,0	1480		4A 225 M8 Y3	45,0	740
	4A 250S 4Y3	75,0	1480

Mühərriyin P_i tələbolunan gücünə görə mühərrik kataloğundan və ya verilmiş olan cədvəl 2.3 – dən şərtinə görə standart elektrik mühərriyi seçilir. Burada P_m standart elektrik mühərriyinin gücüdür.
4.3. Güc və hərəkət ötürücü mexanizmlərin ötürmə ədədləri

Güc və hərəkət ötürücü mexanizmlərin ötürmə ədədlərini hesaplamaq üçün nominal rejimdə elektrik mühərriyinin valindakı firlanma tezliyi n_m (d /d) və çıxış valındakı firlanma tezliyi n_ç (d /d) məlum olmalıdır. Əger n_ç məlum olmazsa, onda n_ç - nin qiyməti, verilmiş olan başqa parametrələrə görə hesablanır. Məsələn, lentlı konveyerin barabanının diametri D, m və çevrəvi sürəti V_ç , m/s olarsa, çıxış valındaki firlanma tezliyi:

, d /d (2.27)
sistemin ümumi ötürmə ədədi isə
(2.28)
i

Cədvəl 2.4. Müxtəlif mexanizmlərin ötürmə ədədləri
Ötürücü mexanizmlər	Ötürmə ədədi u	Ötürücü mexanizmlər	Ötürmə ədədi u
1. Silindirik dişli çarx mexa- nizmi 2. Konik dişli çarx mexanizmi 3. Sonsuz vint mexanizmi	3 ... 6 2 ... 4 8 ... 40 (80)	4. Qayış mexanizmi 5. Zəncir mexanizmi	2 ... 4 3 ... 6

fadəsindən hesablanır. Burada u₁, u₂, u₃ , ... , u_n - güc və hərəkət ötürücü mexanizmləri əmələ gətirən hər bir mexnizmin ayrı-ayrıliq-da ötürmə ədəd-ləridir və müxtə-lif mexanizmlə-rin tövsiyə edi-lən qiymətləri cədvəl 2.4-də verilmişdir.
4.4. MÜHAZİRƏ 4-ə aid həll edilmiş məsələ nümunələri




Şəkil 2.4
Məsələ 2.1. Şəkil 2.4-də verilmiş yükqaldırma maşınında barabanı döndərən güc və hərəkət mexanizminin kinematik hesabını aparın.
Barabanın və ya reduktorun aparılan valındakı güc P_ç = P₂ = 20 kW və fırlanma tezliyi verilir. Elektrik mühərriyi ilə hərəkət ettirilən yük orta zərbəlidir
H ə l l i:

1. Barabana güc ötürən intiqalın ümumi faydalı iş əmsalı:

burada = 0,98 – silindirik dişli çarx ötürməsinin f.i.ə.; = 0,99 – reduktorun bir cüt yastığındakı itkiləri nəzərə alan əmsal; = 0,99 – barabanın valındakı yastıqların itkilərini nəzərə alan əmsaldır. F.i.ə.-nın qiymətləri cədvəl 2.1-dən seçilir.

2. Mühərriyin tələb olunan gücü (2.11) tənliyindən:

təyin edilir. P_m =14,72 kW - a görə cədvəl 2.3-dən elektrik mühərriyi seçilir:

Mühərriyin tipi – 4A 180 S4 Y3; mühərriyin gücü P_m = 22 kW;
fırlanma tezliyi n_m = 1450 d/d.
3. İntiqalın ümumi ötürmə ədədi:



4. Reduktorun vallarının fırlanma tezlikləri və bucaq sürətlərinin təyini:
a. Mühərriyin və ya reduktorun aparan valında:

n₁ = n_m = 1450 d/d; r/s

b. Reduktorun aparılan və ya barabanın aparan valında:
;

Çıxışdakı sürət fərqi:

olur və % 0.062 < ∆n = % (2….4) olduğu üçün uyğundur.

5. Valların burulma momentlərinin təyini:
a. Mühərriyin və ya reduktorun aparan valında:





b. Barabanın aparan valında:





6. Valların burulma momentlərinin təyini. Orta zərbəli yük üçün cədvəl 2.2-dən k₀ = 1,25 seçilir:

***




Şəkil 2.5
Məsələ 2.2. Şəkil 2.5-də verilmiş iki yükqaldırma maşınında barabanı döndərən güc və harəkət mexanizminin kinematik hesabını aparın.
Barabanın və ya reduktorun aparılan valındakı güc P_ç = P₂ = 20 kW və fırlanma tezliyi verilir. Elektrik mühərriyi ilə hərəkət ettirilən yük orta zərbəlidir.
H ə l l i:

1. 
   İntiqalın ümumi faydalı iş əmsalı:
   

burada = 0,98 – silindirik dişli çarx ötürməsinin f.i.ə.; = 0,99 – reduktorun bir cüt yastığındakı itkiləri nəzərə alan əmsal; = 0,99 – barabanın valındakı yastıqların itkilərini nəzərə alan əmsaldır. F.i.ə.-nın qiymətləri cədvəl 2.1-dən seçilir.

2. Mühərriyin tələb olunan gücü (2.11) tənliyindən:

təyin edilir. P_m =14,72 kW - a görə cədvəl 2.3-dən elektrik mühərriyi seçilir:

Mühərriyin tipi – 4A 2001 4Y3; mühərriyin gücü P_m = 25 kW;
fırlanma tezliyi n_m = 1400 d/d.
3. İntiqalın ümumi ötürmə ədədi:

4. Reduktorun vallarının fırlanma tezlikləri və bucaq sürətlərinin təyini:

a. Mühərriyin və ya reduktorun aparan valında:

n₁ = n_m = 1 470 d/d; r/s

b. Reduktorun aparılan və ya barabanın aparan valında:

Çıxışdakı sürət fərqi:

olur və % 0,75 < ∆n = % (2….4) olduğu üçün uyğundur.

5. Valların burulma momentlərinin təyini:
a. Mühərriyin və ya reduktorun aparan valında:





b. Barabanın aparan valında:





6. Valların burulma momentlərinin təyini. Orta zərbəli yük üçün cədvəl 2.2-dən k₀ = 1,25 seçilir:
və

***




Şəkil 2.6.
Məsələ 2.3. Lentli konveyerin bara-banını hərəkət etdirən mexanizminin kinematik hesabını aparın (şəkil 2.6). Güc ötürən mexanizm sonsuv vint reduktorundan və zəncir mexanizmidən ibarətdir.
Konveyerin barabanındakı (çıxışda) burulma momenti T_ç = 1 800 Nm və bucaq sürəti w_ç = 3,5 r/s verilir.


H ə l l i:


1. Kinamatik cxemə görə intiqalın ümumi faydalı iş əmsalı:



burada = 0,8 – sonsuz vint mexanizmin f.i.ə. ; h₂ = 0,97 – zəncir mexanizmin f.i.ə. ; h₃ = 0,99 – sonsuz vint reduktorunun bir cüt yastığındakı itkiləri nəzərə alan əmsal (iki cüt yastıq istifadə edilmişdir); h₄ = 0,99 – barabanın valındakı yastıqların itkilərini nəzərə alan əmsaldır. F.i.ə.-nın qiymətləri cədvəl 2.1-dən seçilir.
2. Mühərriyin tələb olunan gücü (2.11) tənliyindən:

təyin edilir. P_m ³ P_i şərtindən asılı olaraq cədvəl 2.3-dən P_m =8,4 kW - a görə elektrik mühərriyi seçilir: