Mühazirə toplusu Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

partlayış təhlükəli istehsalatlarda tətbiqi məhduddur. 
...İstilikdəyişdirici aparatlar texnoloji proseslərdə istifadə olunan avadanlıqların
30-40%-ni təşkil edir.İstilikdəyişdiricilər ayrıca sərbəst avadanlıq kimi,eləcə də 
reaksiya aparatları ilə birgə istifadə edilir.Təyinatı üzrə onları soyuducular, 
qaynadıcılar,kondensatorlar,defteqmatorlar və s. adlanır.İstilikverməsinə görə onlar 
səthi istilikdəyişdiricilərə və qarışdırıcı istilikdəyişdiricilərə ayrılır. 

---

...təsnifatı...şəkillər,kompensatorlar... 
Kütləvi istifadə olunduğu üçün yaxşı dərəcədə onlar normalaşdırılmışdır və 
ona görə də onlar standartlar(DÜİST və TŞ) və texniki şərtlərə görə 
seçilirlər...İstilikdəyişdiricilər(70%) 1 M Pa (10 kqq/
𝑠𝑚
2
) təzyiqdə və 200 selsidən 
aşağı temperaturda işləyir.(Bəzi hallarda 150 M Pa (1500 kqq/
𝑠𝑚
2
),-200-1600 
dərəcə selsi temperaturda işləyənlər də olur) 
Istilikdəyişdiricilərin seçilməsində və təhlükəsizliyində aşağıdakılar nəzərə 
alınmalıdır ;
-yüksək təzyiqli mühit(maddə) boru ilə,aşağı təzyiqli boruları ilə hərəkət 
etməlidir. Belə halda istilikdəyişdiricinin korpusu aşağı təzyiq altında olacaq ;
-çirklənmiş,özlülüyü çox olan və çirk(çöküntü) verən mühitlər 
istilikdəyişdiricinin rahat təmizlənən hissəsinə yönəldilməlidir. 
-mühitlərin hərəkətləri mümkün qədər əks hərəkətli olmalıdırlar(onda 
mühitlərin hərəkəti təbii sirkulyasiyası istiqamətinə düşür) 
-soyuducu su(sərbəst tökülmə halında) aşağıdan verilməlidir ki,aparatın bütün 
en kəsiyi su ilə dolu olsun. 
İstilikdəyişdiricilərin (borugövdəlilərin-80%-i bu tiplidir) təhlükəsiz 
istismarının əsas şərtlərindən biri istilik gərginliyinin 
kompensasiyasıdır...(kompensatorlar haqqında)... 
...Çoxsaylı quruducular növünü iki qrupa bölmək olar: fasiləli və fasiləsiz. 
Dövri prinsiplə işləyən quruducu aparatlar kameraya bənzəyir,quruducu material 
kameraya yüklənir və oradan ventilyasiya vasitəsilə qızdırılmış hava üfürülür. 
Material tros və ya platforma,yaxud əllə yüklənir.Xidmət personalı açıq havada 
qalır,tozla kontaktda olur.Belə quruducular kiçiktonnajlı məhsulun qurudulmasında 
istifadə olunur.Burda toksiki və təhlükəli maddələrin qurudulmasına icazə verilmir. 

---

Fasiləsiz quruducular müxtəlif konstruksiyalara malikdir.Lentli,barabanlı, 
qaynar laylı,dırmıqlı quruducular vardır. 
Quruducu aparatların təhlükəsiz olması üçün onlar kip olmalı (ətrafa zərərli 
maddələrin düşməməsi üçün),üstü bağlı və yerlərdə ventilyasiya sistemi ilə təchiz 
edilməlidir.Zərərli maddələrin,qazların ayrılmaması üçün vakuumdan istifadə 
olunur.Vakuum quruducular toz və zərərli buxarları tutmağa,məhsulun 
parçalanmasının qarşısını almağa,qurutma temperaturunu aşağı salmağa imkan 
verir.Partlayış təhlükəli maddələrlə işləyərkən qurutma inert qazlarla aparılır və 
qaz bağlı sistemdə sirkulyasiya edilir.Bunlar da təhlükəsizliyin təminində olduqca 
vacibdir... 
Lahiyələndirilmə hesabalatlarında krana verilən bütün təklükəsizlik tələblərinin 
yerinə yetirilməsi 

Qovşaq və mexanizmlərin yerləşdirilməsi və kompaklaşdırılması, sərbəst və 
rahat onlara yaxınlaşmanın mümkünlüyü, təhlükəsiz quraşdırma, təmiz və istismar 

Ötürücü və verici mexanizmlərin gövdədə yerləşdirilməsi 

Təsadüfi qoşula bilən hissənin və təhlükəli zonanın çəpərlənməsi 

Elektrik aparatları və naqillər elektrikavadanlıqlarının təhlükəsizliyinə 
verilən tələblərə uyğunluğu (yerlə birləşdirmə, avtomatik ayrılma və s.) 

Yükqaldırıcı maşınlar və mexanizmlər təhlükəsizlik cihazı və qurğuları ilə 
təmin edilməlidir. 
Təhlükəsizlik cihaz və qurğularına aşağıdakılar daxildir; 

Sonluq ayırıcıları (konsovige klyuçateli); 

Yükqaldırıcını məhdudlaşdırıcı; 

Təhlükəli gərginliyi avtomatik siqnalvermə vasitələri; 

Oğurlanmanı xəbərvermə qurğular; 

Külək təzyiqini göstərən anemometrlər; 

əylənclər

---

və s. 
liftlərdə sürəti məhdudlaşdırma, artıq yüklənməni xəbər vermə, qəza zamanı 
avtomatik saxlama və s. 
Bütün bunlar təhlükəsizliyin təminində xüsusi əhəmiyyət kəsb edir ..