Mühazirə toplusu Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

15.4
Yanğın və partlayışın yayılmasının aradan qaldırılması 
15.5
Partlayış əleyhinə klapan və membranlar 
15.6
Yanğın və partayış təhlükəli istehsalatlar üçün elektrik avadanlıqları. 
15.7
Yanğın təhlükəli otaqların elektrik avadanlıqları 

---

Bakı – 2021
MÖVZU 15 
15.1 Texnoloji proseslərdə yanğın profilaktikası 
Hər hansı bir texnoloji prosesin aparılması zaman partlayış və yanğın 
təhlükəsi yaranması aşağıdakılardan asılıdır : 
-işlənən maddənin miqdarından və onların fiziki-kimyəvi xassələrindən ; 
-aparat və avadanlıqların konstruktiv xüsusiyyətlərindən,eləcə də rejimdən 
(temperatur,təzyiq və s.) ; 
-yanğın mənbəyinin olmasından və yanğının tez yayılması üçün şəraitdən... 
Yanğın təhlükəsizliyini təmin etmək üçün (texnoloji proseslərin 
aparılmasında) ümumi tədbirlər aşağıdakılardır : 
-çox təhlükəli texnoloji əməliyyatların az təhlükəlilərlə əvəz olunması ; 
-təhlükəli texnoloji qurğular və avadanlıqların izolə edilmiş yerlərdə 
yerləşdirilməsi (binalarda və ya açıq havada) ; 
-istehsal binasında yanar və partlayıcı maddələrin miqdarının azaldılması ; 
-aparatlarda,ventilyasiya qurğularında qaz xəttlərində təhlükəli-yanacaq 
maddələrin əmələ gəlməsi imkanını aradan qaldırmaq ; 
-qaynar qarışıqların fleqmatizasiyası,ingibitor və inert əlavələrdən istifadə ; 
-yüngülyanan maddələrin saxlanması və onlarla işlərin aparılmasını inert qaz 
mühitində aparılması ; 
-istehsalın fasiləsizliyini,mexanikləşdirilməsi və avtomatlaşdırılması ; 

---

-avadanlıqların kipləşdirilməsi (kommunikasiya birləşmələri,texnoloji 
aparatlarda-boşaltma-doldurma yerlərində) ; 
-müəyyən edilmiş texnoloji rejimə və standartlara ciddi əməl olunması ; 
-avadanlıqların-kommunikasiyaların təmirə saxlanması,təmirdən sonra 
istismara verilməsi işlərində buxar və inert qazlarla üfürülməsi ; 
-təhlükəli yerlərdə alışma mənbələrinin olmasının aradan qaldırılması ; 
-yanğın və partlayışın yayılmasının qarşısının alınması. 
Profilaktik tədbirlərin işlənməsi üçün əvvəlcə texnoloji prosesin yanğın 
təhlükəsi qiymətləndirilməli (eləcə də onun ayrı-ayrı qovşaqları) sonra onun 
əsasında tədbirlər hazırlanmalıdır. 
Maddənin yanğın təhlükəsi onların qatılıq və temperatur alışma həddləri ilə 
müəyyən edilir.Bu parametrlərin texnoloji proseslərin göstəriciləri ilə müqayisə 
edilməsi nəticəsində istehsal,partlayış,yanğınpartlayış və yanğın təhlükəsizliyi 
kateqoriyası müəyyən edilir. 
İstehsal sahələrində yanğın və partlayışın səbəbləri aşağıdakılardır : 
-texnoloji aparatın daxilində qaynar qazların əmələ gəlməsi ; 
-qaynar qazların və buxarların texnoloji aparatlardan çıxaraq atmosferə və ya 
binaya(otağa)daxil olması,burada yanğın və partlayış qatışıqlarının əmələ gəlməsi ; 
-binada qaynar mayenin tökülməsi nəticəsində. 
Aparatlarda yanğın-partlayış təhlükəli qaynar qarışıqların əmələgəlməməsi 
üçün temperatur rejiminin seçilməsi və inert qazların verilməsi təhlükəsizliyi təmin 
edir. 
Alçaq təzyiqli aparatlarda (məsələn vakuum rektifikasiya kalonlarında) 
qaynar qazların yaranması və yanğın partlayış təhlükəsi hava sorulması nəticəsində 
yaranır. 

---

Aparatlarda partlayış ən çox saxlanması (təmiri) və istismarı zamanı 
(təmirdən sonra) baş verir.Qaynar qazlar mayelərin tam boşalmamasından,inert 
qazlarla üfürülməməsindən,kip sistemdən ayrılmaması,partlayış təhlükəli qazların 
qarışığının əmələ gəlməsi təhlükəni artırır.