Mühazirələr i.ü. f d., İsmayılova H. Q. Bakı – 2022

6. Xərc-resurs üsulu. Bu üsulda təbii ehtiyatın qiyməti müəyyən edilərkən onun mənimsənilməsinə çəkilən xərc, istifadəsindən gələn gəlirlə birləşdirilir. Bu üsulun üstünlüyü ondadır ki, bu üsulla alınan qiymət əvvəlkilərdən çox olacaqdır. Bu isə təbii ehtiyatların səmərəli istifadəsində stimullaşdırmaya imkan yaradır. Lakin, bunun da yuxarıdakı üsullara xas olan nöqsanları vardır;

7. Renta üsulu. Əksər alimlər təbii ehtiyatların qiymətləndirilməsində bu üsulu ən düzgün hesab edirlər. Lakin, bu nəzəriyyənin izah olunması çox müxtəlif-dir, onun hesablanması üçün təklif edilən yollar da mürəkkəbdir. Bir çox təbii ehtiyatlar üçün hələ heç işlənməmişdir. Bu mürəkkəblik və qeyri-müəyyənlik qiy-mətlərin və ödəmələrin renta qiymətləndirilməsini çətinləşdirir. Onun müəyyən pozitiv momentləri aşağıdakılardır:

a) renta qiymətləndirilməsində ən yaxşı ehtiyatın qiyməti də yüksək olur;

b) ehtiyatın mənimsənilməsinə çəkilən xərc orta qiymətlə ölçülür, deməli, bu qiymətləndirmə daha obyektivdir;

c) ehtiyat mülkiyyətçisi ilə ondan istifadə edən arasında (renta ödəmələri üçün) bölgü əsaslandırılmışdır;

ç) renta qiymətləndirməsi təbii ehtiyatın məhdudiyyət faktını nəzərə alır;