Muhit at Tavorix

Muhit at Tavorix
Saroy urug’I Qarshi va Shahrisabz oraligida yashagan. Muallif Abdulazizxon taxt egallaganidan so’ng, biroz vaqt o’tib Karmina ga keladi. Buxoro hukumatini Iskandar devonbegi saroyga topshirib ketadi. Demak, o’sha vaqtda saroy urug’I ma’lum darajada siyosiy obroga ega bo’lgan
Kitobda Qatag’on urug’I haqida yozilgan. Bu urug’ shimoliy Afg’oniston atroflarida yashagan.
Imomquli Kelachi (qalachi) bu qabila haqida ham yozilgan. Imomquli kelachi1681 yil Subhonqulixon shu odamni turkisotn tomonga yonaltiradi. Ni Nasafni jam ilish uchun jo’natdi. 47 b

1681 yil 28 oktabrda S taxtga chiqdi. Uni 4 ta odam bular: amirlar: Hodimbiy otaliq, Imomquli devonbegi, Qulibiy devonbegi, Muahmmadjonbiy devonebi taxtga kigizda olib bordi.

Osha vaqtda s ning munshiysi Oxund mullo mir Muhammad munshiy bo’lgan.
Subhonnig sarkardalari bu Xushikabiy yuz. Iskandar devonegi saroy, xoja Quli devonbegi o’tarchi Xurrambiy hoji os va voshqalar bo’lan.
O’tarchi shaklada beriladi bu kitobda bu qabilaning nomi. Ular S honing taxxga chiqishida asosoiy rol o’ynagan. xoja Quli devonbegi o’tarchi bo’lgan. 58 b
Asarda Xitoy-qipchoq urug’arini Anushaxonning kelshi va yengilganidan so’ng Miyonkol tarafga chekinadi. Ikki urug’ “yo’ldan ozgan va ko’rnamak” xorazmliklar bn birga ketadi.
Anushaxon 3 marta ham kelganida Miyonkolga chekinadi va yan a xitoy qipchoq uruglari bn birlashadi. 1685 y 7 uyilda bo’lagn. 64 b
Anushaxon Samarqanda uyanadi. Unga qizni Xoja Quli o’tarchi tavsiya qialdi. 64 b
Demak ular ortasida keng urush bo’ldi. Siddiq Muahmmad keyin Ismatulloni oatasi oldiga jo’natdi.
S va S Muhammad o’rtasida jang bo’ladi. Jang tafsilaotlaridan tushungan S m otasiga Imat ni jo’natadi, keyin otasi kelgan elchiga qo’shib, Qilich biy turkmanni ham jo’natadi.
Mirzo muahmmad aminni yana S ga j’natadi. 77 b
S Muhamadni o’limga hukm qilishda xonga maslahat bergan amirlardan biri Tangriberdi parvonachi bo’lgan u orlot qabilasidan bo’lib, S yaqin amirlaridan biri bo’lgan. \
Aytiladiki, Anusha Urganjiy S Balxdaligidan foydalanib, yana B Xujum qiladi. Shu payt Xrazmda Isyon bb o’g’li Xudaydodni to’ra qilib ko’taradi.
1688 yil 30 oktabrda Amir G’oyib Nazar devonbegi xon oldiga kelib, Eron shoj=hi Shoh Sulaymon taxtga chqiaanini bayon qilmagannini, S ni mensimagannini aytdi va agar xon xoxxlasa, safaviylarning chegara hududidagi Bolo Murg’obni bosib olib xonga tortiq qilishini aytadi. Xon ruxsat berganidan so’ng u bu shahar qal’asini bosib oladi.. ma’lum janglar bo’ladi. Murg’ob hokimi Abdulla sultonni o’zi bilan olib keladi. Keyin Bolo Murg’obda Yor Muhammad Ming va uning qabilasni o’sha joyga qoldirib ketadi. 100 b.

Demak, Xushikabiy yuz Marv ga 1689 yily 12 noyabrda yurishdan keyin buxoroga kelganida ujoyda ikki davlat rum va Qashg’ar elchilari kelganlini yozadi. Rum elchisi xonning safaviylarga qarshi kurashga sherik likda yordamiga javoban kelgan. Qash’ar elchisi Qirg’izlardan hokimiyatni olsih uchun yordam so’rab kelgan edi. Mo’minbiy Yobu ni rum elchisi bilan birga elchi qilib Rumga jo’natadi.

Yobu o’zbek urug;aridan iri. Dabu va Karmana oraliqlarida yashagan.
S Balxga Uchunchi bor yo’lga tushadi. U Nasafda dam oladi va uni Muhammad Ibrohimbiy juda zo’r kutib oladi. Shu joyda xon Xoja va Xojamyor mang’itlarning xondan qochib shahrisabzga ketganliklarini biladi. Mang’it urug’I Qarshi atroflarida yashagan. 107b
Shukurbiy Xоji Turkman xorazm xoni Ernakxonga qarshi Qorako’lga jo’natilgan amirlardan bir. Turkamnlar ham siyosiy yuqori lavozimlarda bo’lganligini korish mumkin. Ular shuningdek, Mahmudbiyning Badaxshonga yurushi vaqtida u bn birga qatnashgan.
Rahimbiy Yuz S davrida otaliq darajasiga ko’tarilgan. 131

Subhonquloxon Mahmudbiy qatag’on bilan urushda o’z jangchilari bilan birga qalmoqlardan ham foydalangan. 142 b

Bu jangda qipchoqlar ham qattiq jang qilgan. 143
Odilbiy ming ming qabilasidan. Balxda otaliq vazivasida bo’lgan.