MüMİn sekman, Kişisel gelişim ve

Öğrenilmiş çaresizlik aklı zayıflatır
Öğrenilmiş  çaresizlik  üç  şeyi  zayıflatır:  Akıl,  istekler  ve 
duygular!  Öğrenilmiş  çaresizlik  insanlarda  üç  önemli  yetersiz­
liğe  (veya  bozukluğa)  neden  olur:  Motivasyonel  (motivational) 
zayıflama,  entelektüel  (cognitive)  zayıflama  ve  duygusal  (emo- 
tional) zayıflama.
1.  Öğrenilmiş  çaresizlik  yaşayanlar  önce  tutkularını  kaybederler. 
İstediğini  elde  etmenin  kendi  ellerinde  olmadığını  gören 
insanlar,  kendi  isteklerine  karşı  ilgisizleşirler.  İsteyerek 
yaptıkları  davranışlar  azalır,  mecburi  oldukları  için  yap­
tıkları  davranışlar  artar.  Bir  devlet  dairesine  gittiğinizde 
gördüklerinizin açıklaması budur.
2.  Öğrenilmiş çaresizlik yaşayanların akılları ve düşünme yetenek­
leri  de  zayıflar.  Bunun  nedeni  olaylar  karşısında  akıllarını 
kullanmanın  sonucu  değiştirmeyeceğine  inanmalarından 
dolayı,  sorunlarını  çözmek  için  beyinlerini  fazla  kullan­
mamalarıdır.  Birinci  aşamada  akıllarını  kullanarak  elekt­
rikten  kurtulamayan  köpekler,  ikinci  aşamada  sorunlarını 
çözmek için akıllarını kullanmamayı seçmişti. Kaçma dav­
ranışı  ile  elektrik  şokunun  kesilmesi  arasında  bir  bağlantı 
olmadığına  inandıklarından,  yeni  fırsatı  göremiyorlardı. 
Öğrenilmiş  çaresizlik  psikolojisinde  uzun  süre yaşayan  bir 
kişinin  davranışları  ile  sonuçlar  arasındaki  bağlantıyı  görme 
yeteneği  zayıflar. Bu yüzden davranışlarının sonuçlarına kar­
şı  özensizleşirler.  Bu  kişiler  kendi  iradi  seçimlerine  değer
30

---

vermezler.  Müebbetten  hapis  yatanlarm  kendilerine  'ka­
der  kurbanı'  demelerinin  de,  gazetelerde  okuduğumuz 
incir  çekirdeğini  doldurmayacak  nedenlerle  işlenen  cina­
yetlerin de nedeni seçimlerinin sonuçlarını görememektir.
3. 
Öğrenilmiş  çaresizlik  durumunda  yaşayanların  duyguları 
da  zayıflar.  Uzun  süre  acı  çeken,  ondan  kurtulmak  için 
çabaladığı  halde  başaramayan  insan,  o  acıyı  kabullenir, 
onunla  yaşamayı  öğrenir.  Yaşama  sevincini  kaybeder. 
Köpekler,  ikinci  kutuda  kaçarak  kurtulma  imkânları  var­
ken acıdan (elektrik şoku) kaçmayı istememiştir.
Öğrenilmiş  çaresizlik  canlıları  sadece  psikolojik  olarak  değil,  biyo­
lojik  olarak  da  çökertmektedir.  Bir  araştırmada  birer  dakika  arayla 
kafesine  5  saniyelik  elektrik  şoku  verilen  bir  kobay  farenin,  baş­
larda  panik  olurken,  sekseninci  defadan  sonra  hiç  hareketsiz 
şoku  aldığı  görülmüştür.  'Acıların  faresi'  acılardan  kurtulmak 
için  çabalamak  yerine  acıyla  yaşamayı  öğrenmiştir.  Bu  deneyde 
80.  elektrik  şokundan  sonra  farenin  biyolojik  savunma  meka­
nizmasının  bile  çalışmamaya  başladığı,  sadece  psikolojik  değil, 
biyolojik olarak bile tepkisizleştiği gözlenmiştir.