Mundarija

Ultrabinafsha  nurlar.  Bo`rtma  nematodalarning  issiqxona  o`simliklari 

ildizida  ko`payib  ketishiga  sabab,  S.  M.  Myuge  va  M.N.  Talievalarning  fikricha 

issiqxona  oynalari  orqali  ultrabinafsha  nurlarning  kam  tushishidir.  Tajribalarningt 

bir  xil  sharoitda  o`simliklar  uch  variantda  yetishtirib  (oyna  ostida,  polietilenda  va 

ochiq  maydonda)  kuzatgan.  Birinchi  variantda  nematodalar  soni  boshqa 

variantlarga  nisbatan 5 marta ko`p bo`lgan [63].  

Termik  usul.  Parazit  fitonematodalar  bilan  kurash  amaliyotida  nam  va 

issiqlik  bilan  qayta  ishlash  usuli  ko`p  qo`llaniladi.  Issiqxona  va  bog`larda  tuproqni 

sterilizatsiya  qilish  uchun  qaynoq  suvli  rezervuarlardagi  maxsus  trubalar  tizimidan 

kelayotgan  issiq  bug`  bilan  bug`lash  o`tkazilgan.  Bu  usul  tuproq  og`ir  ,  sovuq  va 

ho`l  bo`lmaganda  samarali  natija  bergan,  lekin  tuproq  o`ta  quruq  bo`lmasligi 

---

 

34 

kerak.  Birinchi  holatda  tuproq  strukturasi  buziladi  va  uni  qayta  ishlash  xarajati 

oshadi. Quruq tuproqda esa nematodalar yuqori haroratga chidamligi  oshadi.  

Narsiss  piyozchalari  44,4

0

  C  li  issiq  suv  bilan  3  soat  davomida  ishlov 

berilganda  2,  3,  va  4  chi  bosqichlardagi  lichinkalarining  96-97  %  i,  tuxumlarining 

esa  54  %  i  nobud  bo`lgan.  Qulupnay ko`chatlarida nematodalarni yo`qotish uchun 

ular  qaynoq  suvga  (46-47

0 

C  )  10  daqiqa  solib  qo`yilgan.  E.  M.  Drozdovskiy 

qulupnayning  ko`chatlari  15  daqiqa  davomida  47

0 

C  saqlash  kerakligini 

ta`kidlagan.  Shuni  qayd  etish  kerak-ki,  qulupnayning  turli  navlari  termik  qayta 

ishlashga  turlicha  ta`sir  ko`rsatadi  va  ehtiyotsizlik  bilan  ishlatilgan  ortiqcha  harorat 

salbiy ta`sirlarga  sabab bo`ladi [55].  

Xrizantemani  xrizantema  nematodalaridan  qalamchalarini  46

0

  C  da  5  daqiqa 

saqlash  orqali  tozalash  mumkin.  Hozirgi  paytda  o`simliklarning  ildiz  sistemasiga 

issiqlik  bilan  ishlov  berish  bo`yicha  ijobiy  natijalarga  erishib  kelinmoqda. 

Manzarali  o`simliklarning  ildizi  10  daqiqa  davomida  50

0

  C  da  saqlanganda 

Pratylenchus va Helicotylenchus  nematodalarini  bartaraf etish mumkin.   

S.  I.  Shipinova  va  V.  S.  Treskova  daraxt  ko`chatlarini  bo`rtma 

nematodalaridan  tozalash  uchun  uch  yillik  nihollarni  qaynoq  suvga  isitishni  tavsiya 

etgan.  Bu  uchun  15  daqiqa  davomida  50

0

  C  da  ildizlarni  qayta  ishlash  samarali 

natija  bergan.  

Ivitish.  Nematodalar  bilan  kurash  usullariga  o`simliklarning  yaxlit  o`zini 

yoki  ayrim  qismlarini  suvda  ivitish  ham  kiradi.  Bunda  nematodalar  suvga  chiqadi 

va  idish  tubiga  to`planadi.  Bu  usul  100  %  samara  bermasada  o`simliklar 

tarkibidagi  nematodalar  populyatsiyasining  boshlang`ich  zichligini  kamayishiga 

olib keladi.