Mündəricat Səh. Zona nəzəriyyəsinə görə metallar, yarımkeçiricilər və dielektriklər

Mövzu 4.Solenoidin və toroidin maqnit sahəsi
Solenoid və toroid elektrik cərəyanı ilə əlaqədar maqnit sahəsi yaradan qurğulardır.

• 
  Solenoid: Solenoid, adətən daxilində dəmir içlik yerləşdirlmiş və keçiriciliyinə malik olan bir böyük maqnit keçiricisi ilə təsvir olunur. Solenoidin maqnit sahəsi, cərəyanlı naqil hərəkət edəndə müəyyən qaydada istiqamətlənmiş elektrik cərəyanına təsir edən mexaniki qüvvə ilə xarakterizə olunur. Solenoidin səciyyəvi maqnit sahəsi 1,5–2 T arasında olur
  
• 
  Toroid: Toroid, dairəvi formada olan və daxilində cərəyan axını olan bir maqnitdir. Toroidin maqnit sahəsi, dairənin içindəki cərəyan axınına baxır. Toroidin maqnit sahəsi solenoiddən fərqli olaraq dairənin içindədir. Toroidin maqnit sahəsi, dairənin içindəki cərəyan axınına baxır. Toroidin maqnit sahəsi solenoiddən fərqli olaraq dairənin içindədir.
  

Maqnit sahəsi — materiyanın elə növüdür ki, onun aşkara çıxması bu sahəyə gətirilmiş və müəyyən qaydada istiqamətlənmiş elektrik cərəyanına təsir edən mexaniki qüvvə ilə xarakterizə olunur. Elektrik və cazibə sahələri kimi maqnit sahəsinin də özünəməxsus xarakterik xüsusiyyəti vardır. Bu xüsusiyyət ondan ibarətdir ki, o, sahəyə nisbətən müəyyən qaydada istiqamətlənmiş elektrik cərəyanına mexaniki qüvvə ilə təsir edir. Bu xassəyə ancaq maqnit sahəsi malikdir, elektrik və cazibə sahələri bu xassəyə malik deyildir. Maqnit sahəsinə gətirilmiş cərəyanlı naqil hərəkət edirsə, deməli bu hərəkətin əmələ gəlməsinə maqnit sahəsi enerjiyə malikdir. Enerji isə materiyasız mövcud deyil. Deməli o, həm də kütləyə malik olmalıdır. Buradan aydın olur ki, maqnit sahəsi də maddidir. Başqa sahələr kimi maqnit sahəsinin də kütləsini təyin etmək hələ də mümkün olmamışdır. Maqnit sahəsini xarakterizə edən kəmiyyət, maqnit sahəsinin intensivliyidir. Maqnit sahəsinin mənbələri yoxdur, yəni təbiətdə elektrik yüklərinə oxşar maqnit yükləri mövcud deyildir. Cərəyanlı naqilə maqnit sahəsində təsir edən qüvvə Amper qüvvəsi adlanır. Maqnit induksiyası naqilə perpendikulyar olduqda təsir qüvvəsi öz maksimum Fmax qiymətinə çatır. Maqnit sahəsini şimal maqnit qütbündən çıxan və cənub maqnit qütbündə qapanan qüvvə xətləri ilə göstərirlər. Üzərində dəmir qırıntıları olan kağız vərəqəni maqnitin üstündə yerləşdirməklə maqnit sahəsini “görmək olar”: qırıntılar maqnit sahəsinin qüvvə xətləri boyunca düzülür.