Murakkab qum tiqinlariga qarshi kurashish usullari

---

ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
 
International scientific-online conference 
171 
XO’JAOBOD GAZNI YER OSTIDA SAQLASH INSHOOTI QUDUQLARIDA 
MURAKKAB QUM TIQINLARIGA QARSHI KURASHISH USULLARI 
Mamatova Nigora Navruz qizi
1 
“Neft va gaz konlarini ishga tushirish va 
undan foydalanish “ ta’lim yo’nalishi II kurs 
magistranti: 
Xabibullayev Saidaziz Shoxsuvarovich
2 
ilmiy rahbar: dots., phd. 
1-2
Toshkent Davlat Texnika universiteti 
https://doi.org/10.5281/zenodo.7091329 
Annotatsiya: Ushbu maqolada, gazni yer osti da saqlash inshooti quduqlarida qum 
tiqinlari, yoki qattiq zarralarni tozalashni takomillashtirish maavzusida so’z 
bordi. Tabiiyki maqolada keltirilgan ma’lumotlar barcha kon lar uchun ham 
tegishlidir. 
Kalit so’zlar: qum tiqinlar, quvurlar, magistral quvur, organic, noorganik 
moddalar, tazyiqli Baronyan–Vezirov yig‘ish tizimi. 
Respublikamiz bo’yicha to’rtda – Gazli , Xo’jaobod, Shimoliy So’x gazni yer 
ostida saqlash nshootlari mavjud bo’lib, ular asosan yer osti gaz omborlari sifatida 
60-yillar o’rtalaridan “O’ztransgaz” davlat birlashmasi tizimida qurila boshlagan. 
O’zbekistonda “O’ztransgaz”AJ tabiiy gazni yetkazib berish, saqlash va 
realizatsiya qilish bilan shug’ullanadi. 1999 yilga kelib ulkan salohiyatga ega gaz 
omborlaridan biri Andijon viloyatida joylashgan “Xo’jaobod” gazni yer ostida 
saqlash omborining birinchi navbati ishga tushurildi. Ushbu gazni yer ostida 
saqlash inshooti Farg’ona vodiysi viloyatlari va halq xo’jaligi ob’ektlarini qish 
mavsumida tabiiy gaz bilan uzluksiz ta’minlash maqsadida Andijon viloyatidagi 
“Xo’jaobod” neft-gaz konining ishlab tugab bo’lgan qatlamlari bazasida 1996-
1998 yillarda qurilgan. 1996-yilda XIX-XXII gorizontlarda umumiy gazni saqlash 
hajmi yiliga 1,8*10
9
m
3 
ni tashkil qilsa, undan tashqari uning faol gaz saqlash hajmi 
900mln m
3
va bufer gaz saqlash hajmi yiliga 900mln*10
9
m
3 
ni tashkil qiluvchi yer 
osti gaz saqlash omborini ishlatish loyihasi ishlab chiqilgan. Ushbu inshoot 
joylashgan hududning iqlimi keskin kontinental hisoblanadi. 
Kompressor stansiyasi yordamida ushbu inshootda sig’imi 900mln.m
3
bo’lgan 
yer osti gaz ombori, gaz xaydash agregatlariga ega. “Xo’jaobod” gazni yer ostida 
saqlash inshooti kompleksining umumiy quvvati 42300kVt bo’lgan kompressor 
stansiyasi va ikkita gaz to’plash punktlarini mujassamlashtirgan bo’lib 62ta gaz 
qudug’idan foydalanadi. “Xo’jaobod” GYOSIda asosan bahor va yoz mavsumida 
kompressor stansiyasiga 20-25 atmosferagacha bosimda tabiiy gaz qabul qilib 
olinadi, miqdori o’lchanadi va suyuqlikdan, mexanik zarrachalardan tozalanadi. 
U yerdagi gazninig bosimi 250 atmosferagacha ko’tariladi, sovutilgandan keyin 

---