Darsning maqsadi:
1. Tarbiyaviy: Qo‘shiq kuylash orqali o‘quvchilarda o‘zaro mehroqibat,
do‘stlik, tabiatga muhabbat tuyg‘usini o‘stirish.
2. Ta’limiy: Lad haqida ma’lumot berish, asarni tahlil qilish.
3. Rivojlantiruvchi: qo‘shiq kuylash vositasida o‘quvchilarni musiqiy
o‘quvini o‘stirish, ikki ovozli kuylash malakalarini rivojlantirish.
Darsni jihozlash:Musiqa cholg‘u asbobi (pionino, rubob), ko‘rgazmali
qurollar (paxtazor rasmi tasvirlangan), musiqa savodidan tarqatma kartochkalar,
tinglash uchun SD va DVD disklari, rasmlar, kompyuter va slaydlar.
Darsning turi: Aralash.
Darsning borishi: O‘quvchilar bilan salomlashib, davomatni aniqlayman.
Uyga berilgan vazifalar bo‘yicha o‘quvchilarga savollar beraman.
1. Uyga qaysi qo‘shiq vazifa qilib berilgan?
2. Repriza nima?
3. Lad nima?
4. O‘tgan darsda qanday asarni tinlagandingiz?
85
So‘ngra o‘quvchilarga qo‘shiq kuylash holatini eslatib, diqqatini o‘zimga
jalb etib, ovozlarni sozlayman.
Artikulatsiya apparatini ishga solib kuylashni hamda ikki ovozda kuylash
mashqini takrorlataman. Oldingi darsda o‘rgatilgan qo‘shiqni o‘quvchilar bilan
takrorlab mustahkamlayman. So‘ngra yangi «Oq paxta terdik, terdik» N.
Norxo‘jayev musiqasi, P. Mo‘min she’ri hamda qo‘shig‘ini ifodali qilib kuylab
beraman.
Qo‘shiqni mazmunini ochib beraman. Bu qo‘shiqda dalalarimizda paxtalarni
lo‘ppi-lo‘ppi ochilib, shoxchalarda chiroqlardek osilishi, bolalarni yuzlari oftobda
shirmoy nonga o‘xshashi. Bolalar paxtalarni etaklab terib xirmonga hissa
qo‘shishlari haqida kuylanadi. Bu qo‘shiq sho‘x, quvnoq xarakterda, o‘rtacha
tempda yozilgan. Re major tonligida, kuplet shaklida 4/4 o‘lchovida yozilgan. Bu
qo‘shiqni kompozitor Nadim Norxo‘jayev yozgan. U 1947-yil 26-dekabrda
Toshkent shahrida tug‘ilgan. U yoshligida musiqaga qiziqib, musiqa maktabi,
musiqa bilim yurtida va Toshkent Davlat Konservatoriyasining kompozitorlik
fakultetini tamomlagan. U fortepiano uchun pyesa, preludia, sonatalar, asarlar,
konsertlar, kattalar va bolalar uchun juda ko‘p qo‘shiqlar yozgan. Bulardan
«Hakkalar», «Salom bergan bolalar», «Balig‘im», «Navro‘zim», «Diyor madhi»,
«Biz askarmiz» nomli qo‘shiqlarni yozgan. She’rini esa sevimli bolalar shoiri
Po‘lat Mo‘min yozgan. U «Yaxshi bola», «Sho‘x qizaloq», «Chamandagi
gullarmiz», «Oftob yaxshimi, odob yaxshimi» nomli juda ko‘p she’rlar yozgan.
So‘ng qo‘shiqni musiqiy jumlalarga bo‘lib qo‘shiqni o‘rgataman. Qo‘shiqning 1-
qatorini naqaroti bilan o‘rgataman. Sof intonatsiya, nafas, talaffuz ustida
ishlayman. So‘ngra musiqa savodidan major ladi haqida ma’lumot beraman.
Tovushlarni muayyan tartibga o‘zaro bog‘lanib kelishiga lad deyiladi. Ladlar
ikki turga bo‘linadi: major va minorlar. Quvnoq, sho‘x, tantanavor asarlar major
ladida yoziladi. Hozir kuylagan qo‘shig‘imiz va tinglagan asarlarimiz ham major
ladida. Qo‘shiq – raqs shaklida yozilgan, quvnoq, tantanavor xarakterda. Sizlar
bilan hozir SD diskida «Oq paxta terdik, terdik» asarini tinglaymiz. Ommaviy
qo‘shiqlar
86
xalq og‘zaki ijodiga mansub bo‘lib avloddan-avlodga o‘tib keladi. Bunday kuy-
q‘oshiqlarga «Alla», «Ililla yor», «lapar», «Oyijon boshginam og‘ridi-yo», «Dutor
bayoti», «Yallama yorim» kabi asarlar kiradi. Bu asarlar sho‘x, quvnoq, raqsona
xarakterda yozilgan.
Asarni tinglab bo‘lgach, mavzuni mustahkamlash uchun o‘quvchilarga
savollar beraman:
1. Tinglagan asarimizni nomi qanday?
2. Asar qanday ladda, qanday tempda, qanday shaklda yozilgan?
3. Kuylagan qo‘shig‘imizni mualliflari kimlar?
4. Bu qo‘shiqda bolalar yuzlarini nimaga o‘xshatishyapti?
5. Bolalar paxtalarni etaklab yig‘ib nimani to‘ldirishdi?
Berilgan savollarga javob bergan o‘quvchilarni baholayman, darsga yakun
yasab, uyga vazifa beraman.
Dostları ilə paylaş: |