Musiqiy akustika

Tebranish. To‘lqinlarning tarqalish tezligi
tebranishning umumiy harakati aniq yoki tahliliy harakatdir. Harakatning takrorla-
nishi ma’lum yoki oraliq vaqtga bog‘liq, ichki hissiyot kuchlarining umumiy ta’siri jism-

---

6
niki hisoblanadi. Jismga tashqi muhit ta’siri 
tashqi kuchlar 
deyiladi. erkin tebranish inson 
ichki hissiyoti orqali hosil bo‘ladi. Biron-bir tashqi jism ta’sirida o‘zgaruvchi muntazam 
teb ranish
 majburiy tebranish
deyiladi. Havodagi to‘lqinlarning tarqalish tezligi 
to‘lqin tez-
ligi
deyiladi. Bir-biriga yaqin oraliqdagi tebranish nuqtasi 
to‘lqin uzunligi 
deyiladi. to‘lqin 
tarqalish tezligi atrof-muhitga bog‘liq. to‘lqinning paydo bo‘lishi uning tebranish chastota-
si, ya’ni to‘lqinning boshlanish manbasiga bog‘liq. uning tezligi esa atrof-muhitga bog‘liq. 
Shuning uchun bir xil chastota turli xil tarqalishi mumkin.
Tebranishning oraliq chastotasi 
tebranishning umumiy ko‘rinishi deb, ovoz kuchlarining ma’lum bir vaqtdagi harakati-
ning takrorlanishiga aytiladi. eng kam miqdordagi tebranish oralig‘i va unda o‘tadigan vaqt 
tebra nish oralig‘i 
deyiladi. tebranish oralig‘i t sekund bilan o‘lchanadi. tebranish qaytishi-
da o‘tgan ma’lum vaqt 
tebranish chastotasi 
deyiladi. tebranish chastotasini o‘lchashda uni
1 sekundga bog‘liq harakati hisobga olinadi.
Rezonansning paydo bo‘lishi
tashqi o‘zgaruvchi harakat kuchlari ta’sirida qo‘zg‘atilgan tovush tebranishlari orqali 
sekin kucha yib boradi. ma’lum bir vaqtga kelib jismda majburiy tebranish kuchlari paydo 
bo‘ladi. Shunda ichki tebranish amplitudasi tashqi tebranish kuchlari bilan barobarlashadi. 
Bu maj buriy tebra nish ma’lum bir yuqori nuqtaga yetganda ichki tebranish orasidagi teb-
ranish chastotasiga 
rezonans
deyiladi. Rezonansning yuqoriligi inshootlarning buzilishiga 
olib keladi. ularning o‘z tebranish chastotasi kelib urilayotganda tebranish chastotasi bi-
ularning o‘z tebranish chastotasi kelib urilayotganda tebranish chastotasi bi-
lan kuchi barobar bo‘ladi. Shuning uchun katta ko‘priklardan o‘tayotgan askarlar bir xil 
qa dam tashlamaydilar.