Mustaqil Ish Reja: Etalon nima? Etalon paydo bo'lish tarixi O'zbekiston Respublikasining milliy etalon bazasi

Kupchilikgama’lumkietalonlarbujudaaniqo’lchovchiqurilmalar. Shuninguchunhamulartashqimuhitga,ya’nilaboratoriyadagi haroratni,havonamligini,atmosferabosiminio’zgarishiga,harxil tulqinlarga,vibratsiyaga,elektrik,magnitvaelektromagnit maydonlarigavashungao’xshashta’siretuvchiomillargasezgir. Shusababdantashqimuhitnietalonlargata’siriniilojiboricha kamaytirishmaqsadidaEtalonmarkaziningbinosio’zigaxos uslubdaqurilganmaxsusxonalargaega.

• 
  Kupchilikgama’lumkietalonlarbujudaaniqo’lchovchiqurilmalar. Shuninguchunhamulartashqimuhitga,ya’nilaboratoriyadagi haroratni,havonamligini,atmosferabosiminio’zgarishiga,harxil tulqinlarga,vibratsiyaga,elektrik,magnitvaelektromagnit maydonlarigavashungao’xshashta’siretuvchiomillargasezgir. Shusababdantashqimuhitnietalonlargata’siriniilojiboricha kamaytirishmaqsadidaEtalonmarkaziningbinosio’zigaxos uslubdaqurilganmaxsusxonalargaega.
  
• 
  Jumladanetalonlarjoylashganlaboratoriyalardagihavo haroratinio’zgarishi0,1-0,05gradus(…oS)danoshmasligini ta’minlashuchunlaboratoriyaxonalariantiqausulda termoizolyatsiyalangan.Buninguchunetalonsaqlanadiganxona xuddishushakldagi,faqato’lchamikattaroqxonaichiga joylashtirilgan.Bundantashqarixonalargaquyoshnuritushib haroratnio’zgarishigasababbulmasligiuchunlaboratoriya xonalariderazasizqurilgan.Xonavakaridorharoratikonditsioner yordamida20gradusdaushlabturiladi.
  
• 
  O’lchashasboblaridankengtarqalganlaridanbiribu–taroziva uningtoshlari.Buo’lchashasboblarinito’g‘riishlashigava kafolatligigakattatalabquyiladi.Sababiularishlabchiqarishda, ma’lumtexnologiyanita’minlashda,savdo–tijoratda,bojxona, pochtavasoliqoperatsiyalarinio’tkazishdavaboshqa maqsadlardakengqo’llaniladi.To’g‘riishlashivakafolatli bo’lishinita’minlashmaqsadida,ularvaqt-vaqtibilanmassa etalonlaribilanqiyoslanibturiladi.Etalonlarmarkazida1
  

milligramm(mg)dan30kilogramm(kg)gachabulganetalon tarozitoshlarivaetalontarozi-komparatorlarmavjud.Etalon tarozilarimizaniqligi0,1mikrogramm(mkg)dan5mggacha. Masalan1kggachao’lchovchietalontarozimizatigi 1mikrogrammgaxatoqiladi-ya’nietalontarozidao’lchash bajarilayotganidaetalontoshgabirordonachangg‘uborlari tushsaunietalontarozisezadivako’rsatishio’zgaradi.Shuning uchunhametalontarozilarvatarozilartoshlarinisaqlash sharoitiga,yuqoridaaytibo’tilgandek,judaqattiqtalablar qo’yiladi.

• 
  milligramm(mg)dan30kilogramm(kg)gachabulganetalon tarozitoshlarivaetalontarozi-komparatorlarmavjud.Etalon tarozilarimizaniqligi0,1mikrogramm(mkg)dan5mggacha. Masalan1kggachao’lchovchietalontarozimizatigi 1mikrogrammgaxatoqiladi-ya’nietalontarozidao’lchash bajarilayotganidaetalontoshgabirordonachangg‘uborlari tushsaunietalontarozisezadivako’rsatishio’zgaradi.Shuning uchunhametalontarozilarvatarozilartoshlarinisaqlash sharoitiga,yuqoridaaytibo’tilgandek,judaqattiqtalablar qo’yiladi.
  
• 
  Bittamaqolahajmidahammaetalonlarimiztug‘risidabatafsil ma’lumotberishalbattaqiyin.Hozirchaqolganetalonlarning
  
• 
  tashqikurinishivametrologikxarakteristikalaribilankifoyalanib qolamiz.(1-3rasm)
  
• 
  Etalonlarmarkazininghozirgakundagiasosiyyo‘nalishlari:
  
• 
  • etalonbazasinirivojlantirishvatakomillashtirishning asosiyyo’nalishlarinianiqlash;
  
• 
  • etalonlarinisaqlash;
  
• 
  • etalonlariniqo’llash(etalonlardanfoydalanibo’lchash vositalariniqiyoslashvakalibrovkalashnibajarish);