Mustaqillikka erishish arafasida O`zbekistondagi ijtimoiy-siyosiy jarayonlar ppt

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR
VAZIRLIGI
TERMIZ DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI
BOSHLANGʻICHTAʼLIMYOʻNALISHI
SIRTQI TAʼLIMBOʻLIMI
1-KURS 23-02 GURUH TALABASI 
BOBOSHEVA NURXALNING 
O’ZBEKISTONNING ENG YANGI TARIXI 
FANIDAN 
TAYYORLAGAN 
TAQDIMOT ISHI.

---

---

---


Turg’unlik holati. “Qayta qurish” siyosatining oqibatlari.
“Orol fojeasi. Farg’ona fojeasi. Davlat tili haqida Qonun.
O`zbekistonda
Prezident
lavozimi.
«Mustaqillik
Deklaratsiyasi». 1991-yil 17-mart referendumi. Mustaqil
davlatlar ittifoqini tuzish masalasi. Favqulodda holat davlat
qo`mitasi. 1991-yil 29-dekabrdagi referendum.

---

---


XX asrning 80-yillari oxirida O`zbekistondagi ijtimoiy-
siyosiy hayot.Ma`lumki, XX asrning 70-80 yillarida
SSSRda
iqtisodiyotning
rivojlanish
sura’ti tobora
pasayib,
sarf-xarajatlari
ortib
bordi.
Mavjud
imkoniyatlarni
hisobga
olmasdan
ishlab
chiqilgan
ijtimoiy, oziq-ovqat, agrar, energetika, ekologiya va
boshqa sohalardagi dasturlar samara bermadi, iqtisodiy
ziddiyatlarni chuqurlashtirib yubordi. Farg’ona fojeasi.
Qayta
qurish
millatlararo
munosabatlarning
keskinlashuvida ham o`z aksini topdi. Uzoq yillar
davomida
to`planib,
shakllangan
ijtimoiy-iqtisodiy,
siyosiy, madaniy sohadagi muammolarning millatlararo
munosabatlarga ta’sir etmasligi mumkin emas edi.

---


1989 yil may-iyun oylarida Farg’ona, Toshkent viloyatlarida
va Andijon shahrida millatlararo mojarolar ro`y berdiki, u
respublikada va butun mamlakatda g’oyat darajada katta
shov-shuvlarga sabab bo`ldi hamda respublikada siyosiy
vaziyatning keskin tus olishiga olib keldi. Ma’lumki,
ikkinchi jahon urushi yillarida mustabid tuzum tomonidan
deportatsiya qilingan bir qator xalqlar qatorida mesxeti
turklari ham bo`lib, ular asosan aholi zich yashaydigan
Farg’ona viloyatiga, bir qismi Andijon, Namangan va
Toshkent viloyatlariga joylashtirilgan, buning oqibatida esa
ijtimoiy-iqtisodiy
va
millatlararo
munosabatlarda
qo`shimcha muammolar yuzaga kelgan edi. Bu muammoga
sovet davlati o`z vaqtida e’tibor bermadi. Aksincha,
«rivojlangan sotsializm» davriga kelib SSSRda «milliy
masala butunlay hal qilindi» deb «tantana» qilindi.

---

---


Farg’ona fojialari haqida respublika matbuotida 
va boshqa ommaviy axborot vositalarida to`g’ri 
ma’lumot berilmaganligi, bu mojarolarning 
kelib chiqishida asosan «mahalliy aholi aybdor» 
deb bir tomonlama va noxolis baholanishi 
vaziyatni yanada keskinlashtirdi. 11 iyunda 
Toshkent shahrida ishlayotgan va o`qiyotgan 
farg’onalik yoshlardan 100 ga yaqini «qizil 
maydonda» namoyish uyushtirib, Farg’ona 
voqealari haqida «noto`g’ri» ma’lumot 
berishlarga qarshi fikr bildirdilar va boshqa bir 
qator talablar qo`ydilar. 

---


1989
yil
8
iyunda
Qo`qonda
tinch
namoyishchilar ana shu harbiy qism askarlari
tomonidan o`qqa tutildi, natijada 50 dan ziyod
namoyishda qatnashgan aholi halok bo`ldi
(ularning
ko`pchiligi
yoshlar
edi),
200 dan ortig’i esa yarador qilindi. Umuman 3-
12 iyun kunlari Farg’ona viloyatida bo`lgan
millatlararo to`qnashuvlar va ularni harbiylar
tomonidan o`qqa tutilishi oqibatida 103 kishi
halok bo`lgan, 1009 kishi jarohatlangan va 650
xonadonga o`t qo`yilib, vayron qilingan.

---

Farg’onada uyushtirilgan siyosiy ig’vogarlik Tbilisi, Tog’li Qorabog’, Bokuda tashkil etilgan 
ig’vogarliklardan biri edi. Keyinchalik 1990 yil fevral-mart oylarida Bo`ka va Parkent, 1990 
yil iyunda O`sh va O`zganda ham Shunday urinishlar bo`ldi. Yovuz kuchlar o`z maqsadiga 
erisha olmadilar. O`zbekistonning yangi rahbariyati tomonidan ko`rilgan Chora-tadbirlar 
natijasida keskinlik bartaraf qilindi. 
Yovuz kuchlar o`z maqsadiga erisha olmadilar. O`zbekistonning yangi rahbariyati 
tomonidan ko`rilgan Chora-tadbirlar natijasida keskinlik bartaraf qilindi. 

---


XX asr 90-yillariga kelib jahon va sobiq 
ittifoqdagi o`zgarishlar hamda yuzaga kelgan 
vaziyat o`zbek xalqining mustaqillik uchun 
bo`lgan kurashini tezlashtirib yubordi. Bu 
o`rinda O`zbekiston Kompartiyasi Markaziy 
Komitetining 1989-yil-23 iyundagi plenumi 
va unda Islom Karimovning birinchi kotib etib 
saylanishi juda katta ahamiyat kasb etdi. 
Ushbu anjumanda I. Karimov 
O`zbekistonning sobiq Ittifoqda tutgan o`rni 
va rolini aniq-ravshan belgilab berdi, madaniy 
merosni va tarix haqiqatini tiklash, milliy urf-
odatlar va an’analarni rivojlantirish obyektiv 
zarurat ekanligini isbotladi.

---


Respublikada «Ish bilan ta’minlash» dasturi ishlab chiqildi. Ana shu dasturga binoan
1990-yilda 300 ming kishi, asosan yoshlar ish bilan ta’minlandi. Aholining kam
daromadli qismini ijtimoiy jihatdan himoyalash uchun 1990-yilda byudjetdan va
korxonalr hisobidan 142 mln. so`m qo`shimcha mablag’ ajratildi.

1991-yilga kelib O`zbekistonda respublikaning davlat mustaqilligiga doir mutlaqo 
yangi davlat ramzlarini tayyorlash va qabul qilish borasida dadil ishlar qilina 
boshlandi. 1991-yil 15-fevralda O`zbekiston Oliy Kengashi 
«O`zbekistonning davlat 
ramzlari to`g’risida»
maxsus qaror qabul qildi.

O`zbekistonning o`z suvereniteti uchun kurashi, avvalo, respublikada qabul qilingan 
har bir qonunning mazmuni va mohiyati jihatidan sobiq Ittifoq qonunlaridan tubdan 
farq qilishida, bundan tashqari, har bir qonun avvalgidek Ittifoq qonuniga 
moslashtirib emas, balki respublika manfaati ifoda etilganligi bilan ajralib tura 
boshladi. Xususan, 1991 yilning 22 iyulida O`zbekiston SSR Oliy Kengashi 
Prezidiumining 
«O`zbekiston SSR hududida joylashgan Ittifoqqa bo`ysunuvchi davlat 
korxonalari, muassasalari va tashkilotlarini O`zbekiston SSRning huquqiy tobeligiga 
o`tkazish»
to`g’risida qabul qilgan qarori ham O`zbekiston SSR Prezidenti I.A. 
Karimov, O`zbekiston SSR Oliy Kengashi va hukumati O`zbekistonning siyosiy-
iqtisodiy mustaqilligi, uning milliy suvereniteti uchun dadil qadamlar 
tashlaganligining isbotidir.

Sovet imperiyasining tanazzulga yuz tutishi. 1991 yilning aprel oyiga kelib, Markaz 
o`zining ta’sir doirasini saqlab qolish maqsadida mustaqil davlatlar ittifoqini 
tuzishga intildi. 1991 yil aprelda Novo-Ogoryovoda SSSR Prezidenti M.S. 
Gorbachevning 9 respublika rahbarlari bilan uchrashuvi bo`ldi. Ishtirokchilar 
tomonidan 
«Mamlakatdagi vaziyatni barqarorlashtirish va tanglikni bartaraf etishga 
doir kechiktirib bo`lmaydigan Choralar to`g’risida» 
qo`shma Bayonot imzolandi. Bu 
hujjat 
«9 Q 1»
(9 respublika Q Markaz) degan nomni oldi. Uning mazmuni markazning yon 
berganini, Kiyevda bildirilgan fikr-mulohazalarga rozi bo`lganini ko`rsatadi.