N. A. Egamberdieva

'J
i f ?
W
, \ «
\ j
«
SM
6-
N om ozgoh II m a d a n iy a ti b u y u m la ri: I— 5-sopol id is h la r va u la rn in g
n a q s h la ri, 6 -7 -a y o l h a y k a lc h a la ri. 8-pona, 9 -p ich o q , 10-m ctall bezak.
'S'
i
F
w
N om ozgoh III m a d a n iy a ti b u y u m la ri: l-4 -so p o l id is h la r va u la rn in g
n a q s h la ri, 5 - 6 -a y o l h a y k a lc h a la ri, 7 -8 -h a y v o n h a y k a lc h a la ri, 
9 -m is q ilic h . 10-m etall o*q uchi, I l-m e ta ll igna, 
1 2 -1 3 -ta q in c h o q , 14-m uhr.

---

N am ozgoh IV -V m a d a n iy a ti b u y u m la r i:
1-9-sopol b u y u m la r. 1 0 -1 1-ayol h a y k a lla ri, 1 2 -1 3 -h a y v o n fig u ra la ri,
1 4 -1 5 -a ra v a c h a la r, 16-IX-m etal m u h r la r, 1 9-m etal o ‘q , 20-m etall b o g “lo g ‘ich, 
2 1 -2 3 -m e la ll p ic h o q la r, 2 4 -m a n /ilg o h p la n .

---

S o p o l q u v u rla r . J a r q o 'to n .
J o 'm r a k ii sopol b u y u m . S o p o llitc p a. 
T a rn o v sim o n jo 'm r a k li c h o y n a k .
J a r q o 'to n .
S o p o l id is h la r to 'p la m i. S o pollilepa m a d an iy a ti.

---

Ik k i p o g 'o n a li xum d o n . J a r q o ‘to n .
Sopol id is h la r. M o 'lali d a v r i.
K c n a ta r q a b r.

---

U r u g ' s a rd o rin in g q a b r i. J a r q o 'tu n .
P e rse p o l sa ro y i rele fi. M il.avv.V asr.

---

S o‘q a.

---

O q sh ax o n q a l 'a . T ik la n g an .
M in g o 'r ik . I—XI11 a s rla rd a g i
s h a h a r la rh i. 
Y unusubod O q lcp asi. T ik la n g a n .
Shoshlcpa. MiLavv. II asr larhi.

---

Qozog‘iston cho‘llari, Amudaryo, Sirdatyo va Zarafshonning quyi 
havzalarida, tog‘li hududlarda yashaganlar. Bu chorvador qabilalar 
ko‘pincha cho‘l zonasida yashaganliklari uchun maxsus adabiyotlarda 
«bronza asrining cho‘l zonasi qabilalari» nomi bilan yuritiladigan bo‘ldi.
C ho‘l zonasi qabilalari u erlam ing tabiiy geografik sharoitga 
moslashib hayot kechirishgan. U lar erto‘la va yarim ertoMa tipidagi 
kulbalarda, qora uylarda yashaganlar. 
Sopol idishlar qo‘lda yasalib, 
qo‘pol va m o‘rt boMgan. Ularning turlari ham kam boMib, 
ochiq 
gulxanda pishirilgan, sirtiga chiziqli, taroq uslublaridagi geom etrik 
naqshlar chizilgan. Lekin bronza metallurgiyasi sohasida anchagina 
muvaffaqiyatlarga erishganlar.
Z am onbobo m adaniyati Zarafshon daryosining quyi havzasida 
topilgan chorvachilik va motiga dehqonchiligi bilan shug‘ullangan 
qabilalaming yodgorligi hisoblanadi. U Buxoro viloyati Q orako‘l 
tumanining cho‘l zonasidagi Zamonbobo ko‘li bo‘yida joylashgan.
Zamonbobo madaniyatiga oid qabristonni 1950 yilda Y a.G ‘.G ‘ulo- 
mov topdi. Qabristonda 1951-1960 yillarda olib borilgan arxeologik 
tadqiqotlar natijasida bronza davriga oid 40dan ortiq qabr ochilgan. 
Mozorlar tuzilishi jihatidan ayvonli laxat (podboy) shaklida boMgan. 
Zamonbobo 
qabristonidan yaproqsim on 
shaklda 
ishlangan 
tosh 
paykonlar, osti yassi va tuxumsimon boMgan sopol idishlar, bronzadan 
ishlangan kurakchalar, halqasimon bilakuzuklar, qimmatbaho toshlardan 
yasalgan juda ko‘p munchoqlar, je z oyna, igna, bigiz, terrakota 
haykalcha, namozgoh madaniyatiga tegishli sopol parchalari va boshqa 
narsalar topilgan.
1961 
yili A.Asqarov Zamonbobo qabristonidan uncha uzoq boMma­
gan joydan, Zarafshonning qadimgi o ‘zani Gurdush-Gujayli sohilidan 
shu madaniyatga tegishli qishloq qoldiqlarini topdi. U erda olib borilgan 
arxeologik tadqiqotlar natijasida zamonboboliklam ing x o ‘jaligi va 
turmushiga doir yangi materiallar to ‘plandi. 
U erdan ertoMa tipidagi 
kulba harobasi, bir nechta engil chayla o ‘rni, ikki yarusli xum don 
harobasi va devor qoldiqlari topib o ‘rganildi. ErtoMa maydoni 200 kv.m
boMib, uning maydonida qator o'choqlar, kulba karkasining ustun 
chuqurchalari saqlangan.
Suvyorgan m adaniyatiga oid dastlabki yodgorliklar 1945-1946 
yillarda 
QoraqalpogMstonning 
JonbosqaPa 
tumanidagi 
Jo n b o s-6
qarorgohidan va 1954 yillarda Oqchadaryoning qadimgi irm oqlari 
bo'yidan Qamishli 1, Qamishli 2 qarorgohlaridan topilgan. U larning 
materiallari asosida S.P.Tolstov Suvyorgan madaniyatini rivojlanishi- 
ning bosqichlarini aniqlagan. Olim uni miloddan avv. II ming yillikning

---

birinchi yarmiga oid boMib, Kaltaminor madaniyatining qamishli 
bosqichi deb ko‘rsatadi.
Suvyorgan madaniyati sopol idishlari ustida 
qizil rang izlari 
saqlanganligi bilan ajraladi. Tadqiqot jarayonida suvyorganliklar 
dastlab doira shaklidagi yarim ertoMalarda yashaganlar, keyinchalik esa 
u to ‘g ‘ri to‘rtburchak shaklida b o ‘lgan.
M iloddan avv. II m ing yillikning ikkinchi yarm iga kelib, bu 
m adaniyatni yaratgan urug‘-jamoalar tozabog‘yobliklar bilan aralashib 
ketadilar.
T o zab o g ‘yob m a d a n iy a ti 1938 yilda Amudaryoning quyi havza- 
sidagi Oqchadaryo o ‘zani bo‘yidagi Tozabog‘yob kanali bo‘yidan
S.P.Tolstov tomonidan topilgan.
Tozabog‘yob madaniyati qadimgi Xorazm hududida miloddan 
avvalgi II ming yillikning ikkinchi yarmida (mil.avv. XV asr) 
shakllangan. Bu m adaniyat aholisi erto‘la va chaylalarda yashab, 
chorvachilik va qisman, qoMtiq dehqonchiligi bilan shug‘ullanganlar. 
T ozabog‘yob kulbalari yarim ertoMa shaklida qurilib, ulam ing o‘rtacha 
m aydoni 12-18