N. M. AĞABƏyli

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
III FƏSIL 
 
INŞAAT KERAMIKASI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
§ 1. Ümumi məlumat 
   
Gildən  (əlavəli  və  ya  əlavəsiz)  qəlibləmə  və  bişirmə  yolu  ilə 
hazırlanan  materiallara  keramik  materiallar  deyilir.  Bütün  süni  daş 
materiallardan  ən  qədimi  keramik  materiallardır.  Dövrümüzə  qədər 
gəlib çatan gil kərpicinin 5000 ildən artıq yaşı vardır. 
Müasir  tikintidə 

  binaların  demək  olar  ki,  bütün  konstruktiv 
elementlərində, üzlük və bəzək işlərinin yerinə yetirilməsində, sanitar-
texniki  məmulatların,  odadavamlı  və  turşuyadavamlı  materialların 
istehsalında,  eləcə  də  elektrotexnika,  metallurgiya  və  digər  sənaye 
sahələrində keramik material və məmulatlardan geniş istifadə edilir. 
Təyinatına  görə  keramik  material  və  məmulatların  aşağıdakı 
növləri vardır: divar materialları (kərpic, boşluqlu daşlar və onlardan 

---

 
 
 
 
47 
47 
hazırlanan  panellər  və  s.);  damüstü  materiallar  (kirəmit,);  örtük 
məmulatları  (müxtəlif  növ  keramik  daşlar);  xarici  üzlük  materialları 
(şirlənmiş  tavacıqlar  və  fasonlu  detallar);  yüngül  betonlar  üçün 
məsaməli  doldurucular  (keramzit,  aqloporit);  istilik-izolyasiya 
məmulatları;  sanitar-texniki  məmulatlar  (əl-üzyuyan,  vanna,  unitaz); 
döşəmə  tavacıqları;  yol  kərpici,  turşuyadavamlı  materiallar  (kərpic, 
tavacıq, boru); odadavamlı materiallar; yeraltı kommunikasiya məmu-
latları (kanalizasiya və drenaj boruları). 
Müasir keramik material və məmulatların əsas texnoloji növləri 
terrakota, kaşı (mayolika), fayans (saxsı) və çinidir (farfordur). 
Terrakota 

  ağ  və  rəngli  gillərdən  bişirilmiş  məsaməli  şir-
lənməmiş  keramik  məmulatdır.  Bişirildikdən  sonra  terrakota  özünə 
məxsus  (açıq  sarıdan  qırmızı-qəhvəyi  və  qara  rəngədək)  rəng  alır. 
Ondan  heykəltaraşlıq  əsərləri,  memarlıq  detalları,  divar  materialları, 
üzlük tavaları və s. material və məmulatlar hazırlanır. 
Kaşı 

 bişmiş rəngli gildən hazırlanan məsaməli şirlənmiş (mi-
nalanmış)  keramik  materialdır.  Ondan  memarlıq  abidələrində,  bəzək 
işlərində geniş istifadə edilir. 
Fayans — bərk, xırdaməsaməli keramik materialdır. Adətən, ağ 
rəngdə  olub,  çinidən  məsaməliliyinin  və  suhopmasının  çox  olmasına 
görə  (12  %-ə  qədər)  fərqlənir.  Sukeçirməsini  azaltmaq  üçün  şirlə 
örtürlər.  Saxsıdan  (fayansdan)  ən  çox  qablar,  ağ  və  rəngli  üzlük 
tavacıqları,  sanitar-texniki  məmulatlar  istehsal  etmək  üçün  istğifadə 
edilir. 
Çini 

 su və qaz keçirməyən ağ, saxsılaşmış keramik material-
dır.  O,  termik  və  kimyəvi  davamlı  material  olub,  yüksək  mexaniki 
xassələrə  malikdir.  Çinidən  korroziyayadavamlı  kimya  aparatları, 
elektrik  və  radiotexnika  məmulatları,  yüksək  keyfiyyətli  qablar, 
sanitar-texniki məmulatlar və digər materiallar hazırlanır.