N. M. AĞABƏyli

 
 Məmulatın bişirilməsi 
Keramik  məmulatın  bişirilməsi  onun  istehsalında  ən  məsul 
mərhələdir.  
Keramik məmulatı 200 
0
S temperatura qədər qızdırdıqda, onun 
tərkibində  olan  fiziki  birləşmiş  su  kənar  olur.  Temperaturun  sonrakı 
artımında 

 300

400 
0
S temperaturda məmulatın tərkibində olan üzvi 
qatışıqlar  və  ya  əlavələr  oksidləşir  və  asan  uçan  maddələr  ayrılır. 
400

600 
0
S  temperaturda  gilli  mineralların  tərkibində  olan  kimyəvi 
birləşmiş  su  kənar  olur,  qələvi-torpaq  metalların  karbonatları 
parçalanmağa başlayır, kristallik kvars həcmini artırır, üzvi qatışıqlar 
yanır və digər dəyişikliklər baş verir. 700

800 
0
S temperaturda məmu-
latın  tərkibində  ola  biləcək  yanacaq  qatışıqları  yanıb  qurtarır  və 
asanəriyən  maddələr  əriyir.  Sobada  temperatur  800

900 
0
S-yə  qalx-
dıqda  gilli  mineralların  və  qələvi-torpaq  metalların  karbonatları  tam 
parçalanır  və  keramik  kütlədə  maye  faza  əmələ  gəlməyə  başlayır. 
1000 
0
S-dən yuxarı temperaturda maye fazanın miqdarı artır və onda, 
çətinəriyən  və  odadavamlı  oksidlər  həll  olaraq,  yeni  kimyəvi 
birləşmələr əmələ gəlir. Maye faza (ərinti) bərk hissəciklər arasındakı 
boşluqları  dolduraraq,  onları  bir-birinə  yapışdırır.  Nəticədə  keramik 
kütlənin saxsılaşması baş verir. 
Keramik  material  və  məmulatları  bişirmək  üçün  dövri  və  fasi-
ləsiz işləyən sobalardan istifadə edilir. 
Dövri  işləyən  sobalarda  bişiriləcək  material  oraya  doldurulur, 
bişirilir, soyudulur və boşaldılır.Belə sobalara kameralı sobalar aiddir 
və onlarda kameraların sayı bir, iki və daha çox ola bilər.  
Fasiləsiz işləyən sobalara həlqəvi və tunel sobalar aiddir. 
Həlqəvi soba uzunsov qapalı halqa formada işçi kanaldan ibarət 
olub,  şərti  olaraq  qurutma,  qızdırma,  bişirmə  və  soyutma  zonalarına 
bölünmüş  olur.  Sobanın  xarici  divarında  hər  kameranı  doldurub-bo-
şaltmaq  üçün  qapı  boşluğu  vardır.  Istehsal  prosesində  bişiriləcək 
material yaxud məmulat hərəkətsiz qalır, zonalar isə yerini dəyişir.
  
Sobanın bir kamerasındakı bişmiş hazır kərpic boşaldılır, qonşu 
kameralar  çiy  kərpiclə  dolu  olur,  kameralarda  qızdırma,  bişirmə  və 
soyutma işləri gedir. 

---

 
 
 
 
62 
62 
Soyuyan  kərpicin  istisindən  çiy  kərpicin  qurudulması  üçün 
istifadə  olunur.  Bu  məqsədlə  qızmış  hava  soyuma  zonasından  çiy 
kərpic doldurulmuş kameralara verilir. 
Həlqəvi  sobalarda  əksər  hallarda  bərk  yanacaq  işlədilir.  Ya-
nacağı  sobanın  tağtavanında  olan  borucuqlardan  birbaşa  kameraya 
töküb yandırırlar. Təbii qaz yatağı olan yerlərdə qaz yanacağını bila-
vasitə, kameranın içərisində yandırırlar. 
Həlqəvi sobalarda bişirmə müddəti 4

5 gün davam edir. 
Tunel  sobalar  daha  geniş  yayılmışdır.  Bu  sobaların  uzunluğu 
60

165 m, eni 1,5

3 m, hündürlüyü isə 1,5

2,8 m-dir. Tunelin içərisi 
odadavamlı material ilə hörülmüş olur. 
Sobanın  işçi  kanalı  üç  zonadan  ibarətdir:  qızdırma,  bişirmə  və 
soyutma.  Vaqonetlərə  doldurulmuş  bişiriləcək  keramik  məmulat 
əvvəlcə  qızdırma  zonasına  verilir.  Burada  o,  bişirilmə  zonasından 
gələn  tüstü  qazları  və  soyutma  zonasından  vurulan  isti  hava  ilə 
qızdırılır.  Sonra  vaqonetlər  relslər  üzrə  hərəkət  edərək  bişirmə  zo-
nasına daxil olur. Qızdırılmış keramik məmulat bu zonada yandırılan 
yanacağın  istiliyi  hesabına  tam  bişirilir.  Bişirilmiş  məmulat  soyutma 
zonasına  daxil  olaraq,  tunelin  axırından  verilən  soyuq  havanın 
hesabına soyuyur. 
Kameralı  və  həlqəvi  sobalara  nisbətən  tunel  sobalarda  məh-
suldarlıq  daha  yüksəkdir  və  belə  sobalarda  bişirmə  rejiminə  düzgün 
əməl  etmək  və  əmək  şəraitini  yaxşılaşdırmaq  mümkün  olur.  Tunel 
sobalarda  keramik  material  və  məmulatın  bişirilmə  müddəti  40

80 
saat davam edir.