N. M. AĞABƏyli

 Hiqroskopiklik. Materialın havadan su buxarını udması qa-
biliyyətinə hiqroskopiklik deyilir. Hiqroskopiklik materialın təbiəti ilə 
əlaqədardır. Bir qrup materiallar (ağac, sement, gips və s.) öz səthləri 
ilə  havadan  su  molekullarını  intensiv  olaraq  çəkir,  digərləri  isə 
(mılonaft,  asidol  və  s.)  onları  itələyir.  Birinci  qrup  materiallara 
hidrofil, ikinci qrup materiallara isə hidrofob materiallar deyilir. 

 Nəmayırma. Materialın bir gün ərzində nisbi nəmliyi     60 
%  və  temperaturu  20
0
S  olan  havada  kütləsinə  yaxud  həcminə  görə 
itirdiyi suyun miqdarına nəmayırma deyilir. 
Nəmayırma  materialın  nəmliyi  ilə  havanın  nisbi  nəmliyi  ara-
sındakı  fərqdən  və  materialın  təbiətindən,  məsaməliliyindən  asılıdır. 
Nəmliklər  arasındakı  fərq  çox,  məsamələr  iri  və  material  hidrofob 
olduqca nəmayırma da çox olur. 

 Suhopma. Materialın suyu çəkib özündə saxlama qabiliyyə-
tinə suhopma deyilir.  
Materialın  suhopması  su  ilə  doydurulmuş  material  nümunə-
sinin  kütləsi  (m
1
)  ilə  quru  nümunənin  kütləsi  (m
0
)  arasındakı  fərqlə 
müəyyən edilir və quru materialın kütləsinin yaxud həcminin (V) faizi 
ilə ifadə olunur. Buna görə suhopmanın iki növü vardır: kütləyə görə 
və həcmə görə. 

---

 
 
 
 
8 
8 
Kütləyə görə suhopma 
%,
100
0
0
1



m
m
m
W
k
 
həcmə görə suhopma isə  
%
100
0
1



V
m
m
W
h
 
düsturu ilə təyin edilir.  
Inşaat materiallarının suhopması, başlıca olaraq, məsamələrin 
həcmindən, onların növündən və ölçülərindən, eləcə də materialı təşkil 
edən maddənin təbiətindən və hidrofilliyindən (islanma dərəcəsindən) 
asılıdır. 
Materialların kütləyə görə suhopması geniş hədd daxilində də-
yişir.  Məs.,  qranitin  suhopması  0,1

0,7,  ağır  betonunku 

  2

4,  gil 
kərpicinki 

  8

15,  qazlı  silikatınkı 

  50

75,  oduncağınkı

  150

200, 
mineral pambığınkı isə 600 %-ə qədər olur. 
Materialın quruluşunu qiymətləndirmək üçün onun suhopma-
sından  istifadə  edilir.  Bundan  ötrü  məsamələrin  su  ilə  doyma  əmsalı 
təyin edilir. 
Suhopma materialın əsas xassələrinə mənfi təsir göstərir: ma-
terialın  sıxlığı  və  istilikkeçirməsi  artır,  möhkəmliyi  və  şaxtayada-
vamlılığı azalır, bəzi materiallar şişir (ağac, gil) və s. 

 Suyadavamlılıq. Su ilə doydurulmuş materialın əsas fiziki-
mexaniki  xassələrini  saxlaması  qabiliyyətinə  suyadavamlılıq  deyilir. 
Materialın bu xassəsi sıxlıq və məsamələrin quruluşu ilə əlaqədardır. 
Bir sıra materiallar su ilə doymuş halda möhkəmliyini artırır (sement, 
beton),  digər  materiallar  isə  əksinə,  möhkəmliyini  azaldır  (gips 
materialları). 
Materialların  suyadavamlılığı  kəmiyyətcə  yumşalma  əmsalı 
ilə xarakterizə olunur. 
Su ilə doydurulmuş  materialın möhkəmliyinin (R
su
) quru hal-
dakı  möhkəmliyinə  (R
q
)  olan  nisbətinə  yumşalma  əmsalı  deyilir  və 
aşağıdakı düsturla hesablanır: 
K
y
 = R
su
/R
q
. 

---

 
 
 
 
9 
9 
Bu əmsalın qiyməti suda yumşalan materiallar üçün (gil) sıfra, 
tamamilə  sıx  materiallar  üçün  (metal,  şüşə)  isə  vahidə  bərabərdir. 
Yumşalma  əmsalı  0,8-dən  kiçik  olan  materialları suda  və  nəm  yerdə 
olan konstruksiyalarda işlətmək olmaz. 
Yumşalma  əmsalı  0,8-dən  böyük  olan  materiallara  suyada-