N xolmatov. N. Im om ova makro va mikro



Yüklə 0,53 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə161/207
tarix13.12.2023
ölçüsü0,53 Mb.
#174586
1   ...   157   158   159   160   161   162   163   164   ...   207
Makro va mikro iqtisodiyot.pdf. Xolmatov N. (1)

Iqtisodiy
sikl
Economic
cycle
Экономи
ческий
цикл
asosiy makroiqtisodiy ko'rsat- 
kichlarning (ishlab chiqarish 
darajasi, 
bandlik, 
narxlar) 
muntazam 
ravishda o'z garib 
turishi bo'lib. ularning o'rtacha 
muddati taxminan 8-10 yilni 
tashkil etadi.
2.
Ekzogen
nazariya-
lar
External
theory
Экзоген­
ные
теории
siklik tebranishlarni iqtisodiy 
tizimdan tashqaridagi sabablar 
bilan izohlaydilar.
3.
Endogen
naz.ariya-
lar
Internal
theory
Эндоген­
ные
теории
siklik 
tebranishlar 
iqtisodiy 
tizimning ichidagi (o'zidagi) 
sabablar 
bilan 
izohlaydilar. 
Endogen 
nazariya 
taratdor- 
larining 
fikricha, 
iqtisodiy 
sikllarga aynan iqtisodiy 
omillar sabab bo'ladi.
204


4.
5.
Qisqa
muddatli
sikllar
Short run
fluctua­
tions
Краткое
рочные
циклы
ularning 
muallifining 
ismi 
bilan 
Kitchin 
sikllari 
yoki 
c h o 'c h q a
sikllari 
deb 
ham 
ataladi, chunki Kitchin ularni 
o'rganishda c h o 'c h q a go'shti 
bozorini 
tadqiq 
qilgan. 
Bugungi kunda ular ko'p ro q
«zahira sikllari» degan nom 
bilan mashhurdir.
Uzoq
muddatli
sikllar
Lon« run
fluctua­
tions
Д олгос­
рочные
циклы
Kondratevning uzun to ‘lqinlari 
yoki 
kon'y unkturaning katta 
sikllaridir. Ularning muallifi -
m ashhur rus agrar iqtisodchisi 
N ikolay Dmitrievich Kondra- 
tevdir 
(1892— 1938). 

Angliya, Fransiya va A QSh- 
ning 
XVI11 
asr 
so'n gidan 
keyingi asosiy makroiqtisodiy 
ko'rsatkichlariga (narx dara- 
jasi, foiz stavkasi, ish haqi. 
tashqi savdo aylanmasi, iqtiso- 
diyotning taraqqiyotini belgi- 
lovchi 
tarmoqlarning 
ba’zi 
ko'rsatkichlari) 
oid 
statistik 
materiallarni 
umumlashtirib, 
o'tkazilgan 
tahlillar 
asosida 
«kichik» sikllar (u kichik sikl 
deganda 
biz 
bugun 
o'rta 
muddatli deb atayotgan sikllar- 
ni 
tushunar edi) 
bilan 
bir 
qatorda 
48-55 
yil 
davom 
etadigan «katta» sikllar ham 
bor, degan xulosaga kelgan.
6.
0 ‘rta
muddatli
sikl
Interval
run
Jluctua-
tions
Средпеср
очные
циклы
aynan iqtisodchilaming aksari- 
yati 
o 'rgangan 
va o'rgana- 
yotgan 
sikldir. 
Davlatning 
makroiqtisodiy sivosati asosan
211)


shu siklni tartibga solishga 
qaratilgan bo'ladi. Avval aytib 
o'tilganidek, 
o'rta 
muddatli 
sikllarning asosiy sababi asosiy 
kapitalning yangilanishida deb 
hisoblanadi.
15 — M AVZU: IS H S IZ L IK
M avzuning o ‘quv maqsadi:
Talabalarda iqtisodiy sikl tushim chasi

ishsizlik tushim chasi va
uning turlciri, ishsizlikning sabab va oqiballari, ishsizlik bo 'yicha
denial siyosali: klassik va keynscha yondashuvlar 
xususiyatlari
haqidu bi/im va ко ‘nikmalarni shakllantirishdan iboral.
Tushunchalar va tayanch iboralar
Iqtisodiy sikl, Ishsizlik

friksion ishsizlik, tarkibiy ishsizlik, tabiiy
ishsizlik, siklik ishsizlik, Ouken qonuni, iqH sodivotda gisterezis.
A sosiy savol/ar
1. Ishsizlik tushimchasi va uning turlari
2. lshsizlikni keltirib chiqaruchi sabablar
3. Ishsizlikning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari.
4. Ishsizlik 
b o ‘yicha davlat siyosati: 
klassik 
va 
keynscha 
yondashuvlar.
Jamiyatning iqtisodiy taraqqiyot tarixi iqtisodiyotning hech 
qachon tekis va silliq y o 'l bilan, o lg 'a rivojlanish yo 'lid an ketma- 
ganligini yaqqol namoyon etmoqda. Bu tarix o'zin in g turli bosqich- 
larda iqtisodiy kon'y unkturaning bir-birini davriy ravishda almashtirib 
turgan va almashtirib kelayotgan tanazzul yoki yuksalishni boshidan 
kechirib keldi. Bu o'zgaiishlar 
m akroiqlisodiy beqarorlik
yoki 
bozor
iqlisodiyoti rivojlanishining davriyligi
deb ataladi.
1. Ishsizlik tushunchasi va uning tu rlari
Ishsizlikning foydasi borligiga 
uni boshidan k e c h ir m a g a n la r k o 'p r o q ishonadilar.
Jon Gelbreyt, am erikalik iqtisodchi va diplomat
Ishsizlik 
— bu mamlakat aholisining mehnatga layoqatli yoshga 
yetgan, ishlamaydigan va qonunchilikka k o ‘ra belgilangan muddat 
davomida ish qidiravotgan shaxslardan iborat qismidir.
21 I


Ishsizlikning 
ta'iifiga asosan 
tenglamasini tuzish mumkin:
ish si/lar soni 
Ishsizlik da ra ja si = -------------------
ishsizlik darajasini 
hisoblash
- л 100%.
ishchi kuchi soni
B unda ishsizlar soni tegishli organ va institutlar tomonidan 
taqdim etilgan m a ’lumotlar (masalan, ko'pchilik mamlakatlarda 
mehnat birjalarining statistikasi) asosida hisoblanadi, ishchi kuchi esa 
mamlakatdagi 
Yalpi 
aholi 
soni 
ham da quyidagi 
ayrim 
aholi 
guruhlarining ayirmasi sifatida aniqlanadi1.

Yüklə 0,53 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   157   158   159   160   161   162   163   164   ...   207




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin