Nafas tizimining yosh xususiyatlari va gegenasi Reja: I kirish II asosiy qism Nafas olishning ahamiyati. Gazlar almashinuvi mexanizmi. Nafas olish organlarining tuzilishi

Nafas xarakatlarining boshqarilish uzunchoq miyadagi bir guruh nerv hujayralarning faoliyati nafas muskullarining qiskarishiga sabab bo’ladi. Bu hujayralar nafas markazi deb ataladi. Nafas markazi hujayralari uzunchoq miyaning o’ng va chap yarmida joylashgan va miyaning biror tomonidagi markaz faoliyatining to’xtashi faqat tegishli tomondagi nafas muskullar ishini to’htatishiga sabab bo’ladi. Nafas markazida faqat nafas olishni yoki faqat nafas chiqarishni ta’minlaydigan neyronlar bor. Ammo uzunchoq miya bugunligicha salanib qolsa, uning yuqorida yotgan bosh miya bo’limlari bilan, xususan miya po’stlog’i bilan aloqa buzilsa, nafas ham izdan chiqadi. Nafas xarakatlari reflektor yo’li bilan boshqariladi. Tanamizning boshqa qismlari tasvirlanganda ham nafas reflektor ravishda o’zgaradi. Masalan: Cho’milish vaqtida so’vuqga chopish nafasni kiska vaqt to’htab qolishiga sabab bo’ladi.

• 
  Nafas xarakatlarining boshqarilish uzunchoq miyadagi bir guruh nerv hujayralarning faoliyati nafas muskullarining qiskarishiga sabab bo’ladi. Bu hujayralar nafas markazi deb ataladi. Nafas markazi hujayralari uzunchoq miyaning o’ng va chap yarmida joylashgan va miyaning biror tomonidagi markaz faoliyatining to’xtashi faqat tegishli tomondagi nafas muskullar ishini to’htatishiga sabab bo’ladi. Nafas markazida faqat nafas olishni yoki faqat nafas chiqarishni ta’minlaydigan neyronlar bor. Ammo uzunchoq miya bugunligicha salanib qolsa, uning yuqorida yotgan bosh miya bo’limlari bilan, xususan miya po’stlog’i bilan aloqa buzilsa, nafas ham izdan chiqadi. Nafas xarakatlari reflektor yo’li bilan boshqariladi. Tanamizning boshqa qismlari tasvirlanganda ham nafas reflektor ravishda o’zgaradi. Masalan: Cho’milish vaqtida so’vuqga chopish nafasni kiska vaqt to’htab qolishiga sabab bo’ladi.
  
• 
  Hiqildok nervi uchlarining nafas yullarida chang yoki shilimshik bilan ta’sirlanishi yo’talga sabab bo’ladi. Burun – halqumning chang yoki shilimshik bilan ta’sirlanishi aks o’rishga sabab bo’ladi.
  
• 
  Sog’lom organizmda nafas oraliq miya po’stlogi ishtirokida boshqarilib boradi. Katta yoshli odam va katta yoshli bolalar o’z ixtiyori bilan nafas tezligini va chuqurligini o’zgartirishi mumkin.