Naftion kislota (natriyli tuzi)

Izopropilbromid sintezining hisobi 
Dastlabki moddalar 
Moddalarning kеrakli 
miqdori 
Ortiqch
a 
Rеaktivni
ng nomi 
va 
formulasi 
Molеk
ulyar 
massa
si 
Spravoch
nikdan 
olingan 
konstantal
ar 
Konsе
ntratsi
yasi 
Ko`rsatmada 
berilgani 
Tеngl
amag
a 
ko`ra 
mol 
mol % 
mol 
gramm 
100 
% 
Bеrilga
n 
kontsе
nt 
ratsiya 
Izopropil 
spirt 
C
3
H
7
OH 
1 
(0,25) 
Sulfat 
kislota 
H
2
SO
4
98 
d = 1,84 
98 % 
1 
(0,25) 
Kaliy 
bromid 
KBr 
119 
- 
- 
1 
(0,25) 
Sintеz qilingan moddaning miqdori va konstantalari 
 
Sintеz qilingan 
moddaning nomi 
va formulasi 
Moddaning konstantalari 
Moddaning miqdori  
Amalda 
topilgani 
T
qaynash
 
Adabiyotda 
bеrilgani 
T
qaynash
 
gr Nazariyaga 
nisbatan 
% 
Ko’rsatmadagiga 
nisbatan 
% 
Izopropil bromid 
C
3
H
7
Br 
 
 
 
 
 

---

37 
27- rasm. Izopropilbromid olish qurilmasi:1-qum hammomi; 2- tubi 
yumaloq kolba; 3- sovutkich; 4- allonj; 5- yig’gich kolba; 6- muzli hammom 
 
Dibutil efir sintezi 
 
2n-C
4
H
9
OH 

 

4
2
SO
H
n-C
4
H
9
– O – C
4
H
9
+H
2
O 
Reaktivlar. 25 ml n-butil spirt, sulfat kislota (d – 1,84), natriy gidroksid, 
kalsiy xlorid. 
100 ml sig’imli, tubi yumaloq kolbaga 25 ml n-butil spirt quyiladi, yaxshi 
aralashtirib turib, asta-sekin 2,8 ml konsentrlangan sulfat kislota qo’shiladi va hosil 
bo’lgan aralashmaga bir tomoni kavsharlangan shisha kapillyar tashlanadi. 
Kolbaga ikki shoxli forshtoss o’rnatib, bitta shoxiga tomizgich voronka, 
ikkinchisiga esa “lovushka” orqali qaytarma sovutkich ulanadi va 140-145
0
C da 
(hammomga termometr o’rnatish kerak) moy hammomida qizdiriladi. Aralashma 
bir tekis qaynashi kerak, u qizdirilganda butilen, butilenning polimerlanish 
maxsulotlari, CO
2
hosil bo’lib, ko’mirlanish ham sodir bo’ladi. Vaqti-vaqti bilan 
“lovushka” dagi distillat ajratkich voronkaga quyiladi. Pastki qavat (suv) 
o’lchagich silindrga quyiladi, ustki qavat esa yana ajratkich voronkaga va 
tomchilatib qaytadan reaksion kolbaga quyiladi. Oldin ikki komponentdan iborat 
aralashma, keyin esa uch komponentdan iborat (butil spirt, suv va dibutil efir) 
aralashma haydaladi. Ikki komponentli aralashmaning qaynash temperaturasi 
93,5
0
C, uch komponentli aralashmaniki esa 91
0
C dir. Ajralib chiqayotgan suvning 
miqdori tenglama bo’yicha hisoblangandagi miqdorga tahminan to’g’ri kelganda 
(3,5 – 4 soatdan keyin) aralashmani qizdirish to’xtatiladi. Kolbadagi aralashma 
sovitilib, ajratkich voronkaga quyiladi va natriy gidroksidning 3n eritmasi bilan 
yuviladi. Suvning muhiti ishqoriy bo’lguncha yuvish davom ettiriladi (lakmus 
qog’ozi bilan aniqlanadi). Keyin efir qavati ikki marta suv va osh tuzining 
to’yingan eritmasi bilan yuviladi. Yuvilgan dibutil efir kalsiy xlorid bilan 
quritiladi, deflegmatori uncha katta bo’lmagan kolbaga filtrlab o’tkaziladi va 
haydaladi, 141-144
o
C da qaynaydigan fraksiya yig’iladi. Efir oxirigacha 
haydalmaydi, chunki efirlar havo kislorodi bilan reaktsiyaga kirishib, portlovchi 
gidroperoksidlar hosil qilishi mumkin. Dibutil efirning unumi 10 g. 
Dibutil efir – rangsiz suyuqlik, etanol va efir bilan aralashadi, suvda 
erimaydi. Molekulyar massasi130,23; suyuqlanish temperaturasi – 98
o
C, qaynash 
temperaturasi 142,4
o
C;

---

38