Namangan davlat universiteti "iqtisodiyot" kafedrasi
Yüklə 11,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3. Loyihalarni joylaShtiriSh o‘rni Loyihaning joylaShiSh o‘rnini belgilovchi omillar turli-tuman bo‘lib, bu omillarni ham tahlil qiliSh mumkin. Loyiha uchun NPVni maksimallaShtiradigan joy eng yaxShi hisoblanadi. Ko‘p hollarda joylaShiSh o‘rnini tanlaSh ham loyiha ko‘lamini belgilaShdagi kabi bir qator jihatlarni hisobga oliShni talab etadi. Masalan, sanoat korxonasi yoki xom aShyo bazasi yaqiniga yoki boShlanich energiya manbai yaqiniga yoki mahsulot bozori yoniga yoki bo‘lmasa tegiShli infratuzilmaga yaqin joyda quriliShi mumkin. Har bir variant o‘z afzalliklari va kamchiliklariga ega. Maksimal NPV ni ta’minlaydigan joylaShiSh o‘rni tanlaniShi uchun bu afzalliklar va kamchiliklar baholaniShi hamda taqqoslaniShi mumkin. 4. Xarajatlardagi o‘zgariShlar Xarajatlarga va loyihani amalga oShiriSh grafigiga real baho beriSh uchun muhandislik va loyiha-konstruktorlik iShlanmalarining aniq bo‘liShi talab etiladi. Noto‘ri 52 berilgan baho iqtisodiy va moliyaviy tahlilda ham noto‘ri echimlarga olib keliShi mumkin. Xarajatlar smetasi loyiha turi va mavjud uslublarning imkoniyatidan kelib chiqib mumkin qadar maksimal aniqlikda baholangan bo‘liShi kerak. SHuningdek, bunday smeta loyihani moliyalaShtiriSh boShlaniShidan ancha oldin tayyor bo‘liShi kerak. Loyiha turlariga qarab muhandislik va loyiha-konstruktorlik iShlari hajmi turlicha bo‘ladi, masalan, tekis joyda yo‘l quriSh loyihasi hamda toli joyda yo‘l quriSh loyihasida. Agar loyihada standart uskunalarni bir necha bor xarid qiliSh yoki an’anaviy iShlarni bajariSh ko‘zda tutilgan bo‘lsa, muhandislik va loyiha-konstruktorlik iShlariga ketadigan xarajatlar minimal bo‘ladi. Xarajatlar smetasi, odatda, ikki qismdan taShkil topadi: Asosiy smeta. Ko‘zda tutilmagan xarajatlar qo‘Shimcha smetasi. Asosiy smeta dastlab loyihaning maqsadga muvofiqligini asoslaSh uchun tuziladi va tuzatib boriladi. U tuziliSh paytida loyihaning eng aniq qiymatini aks ettiradi. Fizik ko‘rsatkichlarning ko‘zda tutilmagan o‘zgariShi. Sotib olinadigan uskunalar soni va turida, bajariladigan iShlar hajmi yoki loyihani amalga oShiriSh usullarida bo‘ladigan o‘zgariShlar tufayli loyiha xarajatlarining o‘zgariShi fizik ko‘rsatkichlarning ko‘zda tutilmagan o‘zgariShi zahirasida aks etadi. Bunday o‘zgariShlar miqdori va xarakterini doim ham oldindan ko‘rib bo‘lmaydi. Tabiiy hodisalar, sel, bo‘ron, quroqchilik, er qimirlaShlari ko‘zda tutilmagan Shunday hodisalarga misol bo‘la oladi va ularda hech qaysi loyiha to‘liq ximoyalanmagan. Yüklə 11,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|