Natyurmort chizmatasviri
RASM CHIZISHDA CHAMALASH USLUBI
Yüklə 7,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
24 RASM CHIZISHDA CHAMALASH USLUBI Ko‘pchilik musavvirlar rasm chizishda chamalash uslubdan foyda- lanadilar. 2 - rasm. Chizilayotgan naturaning qogozga nisbatan joylashuvi. а) qogozga nisbatan katta; b) qogozga nisbatan kichik; V) qogozga nisbatan to‘gri joylashtirilgan. Bu uslubda naturaga qo‘lni cho‘zgan holda qalam bilan uning bo‘yi, eni, qalinligi va boshqa elementlarining bir - biriga nisbati aniqlanadi. Fransuz rassomi Delakrua bu uslubga tanqidiy ko‘z bilan qaragan. Uning fikricha, bu uslub ko‘zning chamalash qobiliyatini rivoj-lantirmaydi, balki uni o‘tmaslashtiradi. Bu o‘rinda yana shuni aytish kerakki, bu uslubda o‘lchashda N.N. Rostovstev fikriga ko‘ra, albatta xatolik bo‘ladi. Shu sababli qadimgi davr rassomlari “sirkul qo‘lda emas, ko‘zda bo‘lishi kerak” deya fikr bildirishgan (3 - rasm). 25 3 - rasm. Rafael Santi. Donni Maddalena portreti (qalamchizgi). Rassom N.Ge proporsiya o‘lchamlari haqida ajoyib fikr aytgan edi: “Chizish – o‘lcham munosabatlarini ko‘rishdir”. O‘lcham munosa- batlarini o‘rganishning dastlabki bosqichida “vizirovaniye”, ya’ni chamalash usuli bilan tekshirish mumkin. Bu usulni qo‘llash juda oson. Qalam uzatilgan qo‘lga nisbatan perpendikulyar holatda ushlanib, naturaning bir tomoni qalam uzunligi bilan rassom o‘tirgan joydan o‘lchanadi. Naturaning ma’lum bir tomoni, masalan, balandligi qalamdan katta barmoq tirnog‘igacha bo‘lgan masofa orqali belgilanadi. Ammo chamalash usulini natyurmort kabi ob’ektlarning proporsional o‘lchamlarini aniqlashda doimo qo‘llash tavsiya etilmaydi. 26 4 - rasm. Natyurmort namunasi. Rassom uchun eng ishonchli qurol chizg‘ich va sirkul yoki boshqa chizish asboblari emas, balki uning ko‘zidir. (4 - rasm). Ko‘z rassom uchun eng ishonchli qurol deganda, biz oddiy ko‘zni emas, balki mashq qilgan, chizayotgan, ishimizdagi eng oddiy kamchiliklarni ham ilg‘ay oladigan, predmet shakli, hajmi va tuslarini hech bir asbobsiz aniqlay oladigan ko‘zni nazarda tutamiz. Darhaqiqat, ko‘z naturadagi eng oddiy shakllardan tortib, murakkab holatdagi borliq voqea -hodisalarigacha ilg‘aydi, chizishda rassom uchun eng ishonchli qurol bo‘lib xizmat qiladi. 27 Rassom uchun o‘z ishini tekshirishning yana bir usuli qalam bilan ko‘z yordamida mo‘ljalga olish usulidir: siz naturani o‘ziga qarab tez ilg‘ab chizdingiz. Ishingiz aniqmi, nisbatlar to‘g‘ri topildimi, tevarak - atrof bilan o‘zaro mutanosibligi qanday? Bu jarayonda qalamni qo‘lga olib, qo‘lni oldinga cho‘zgan holda naturaning vertikal va gorizontal holatini, bir - biriga nisbatan o‘lchami qanday, natura qaysi burchak ostida turganligi yoki bukilganligini aniqlang. Yuqoridagi holatlarning barchasini ko‘z bilan mo‘ljalga olgan holda aniqlash mumkin. Ko‘z bilan chamalagan holda quyidagi mashqni bajarish foydadan xoli emas. Qog‘ozga chizilgan uzun chiziqni 2, 3, 5 va hokazo bo‘laklarga bo‘ling. Bunda har bir bo‘linmaning o‘zaro teng bo‘lishiga erishing. Mashqni davom ettirib, predmetlarni ham xuddi shu asosda o‘lchab, aniq nisbatlarini topishga harakat qiling. Leonardo da Vinchi chizishni o‘rganish jarayoni o‘rganuvchi uchun qiyin, zerikarli bo‘lmasligi va undan ko‘ngli qolmasligi uchun turli xil o‘yinlardan foydalanishni tavsiya etadi. Masalan, olim ko‘z bilan chamalab o‘lchashni rivojlantirish uchun quyidagicha yozadi: “Bir kishi devorga qandaydir to‘g‘ri chiziq tortsin, qolganlar esa undan 10 tirsak uzoqlikda qo‘lida nozik tayoqcha ushlab, uning kerakli qismini o‘lchasin. So‘ngra har biri borib, devordagi namuna bilan o‘z o‘lchaganini solishtirsin va bunda kimning o‘lchagani haqiqatga yaqin bo‘lsa, o‘sha g‘olib hisoblanadi va oldindan belgilangan masofani zabt eta oladi”. Yüklə 7,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|