Naxçıvan Muxtar Respublikasının 90 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında

“Gəmiqaya” Tarix-Bədii Qoruğu

N axçıvan  dünyanm   ən  qədim   şəhər  m əskənlərindən  biridir.  Şərqdə  və  bütün  dünyada  ən  qədim 

şəhərlərdən  biri  hesab  olunur.  O rta  əsr  tarixçisi  Stefan  O rbelyani  N axçıvanın  e.ə.  1539-cu  ildə  şəhər 

olduğu  haqda  m əlum at  vermişdir.  Sistem ləşdirilm iş  yazılı  m ənbələr,  N axçıvan  ərazisindən  arxeoloji 

qazıntılar zam anı əldə olunan arxeoloji m ateriallar, m əşhur G əm iqaya qayaüstü yazıları və bu ərazidəki 

digər abidələr sübut edir ki, N axçıvan şəhərinin  5  min il yaşı vardır.

Tarixin m üx təlif m ərhələlərində yadellilərin işğalı altına keçm əsinə, dağıdıcı m üharibələr m eydanm a 

çevrilm əsinə  baxm ayaraq,  Naxçıvan  öz  tarixi-m ədəni  sim asını  qoruyub  saxlamışdır.  1917-ci  ilin 

sonlarından erm ənilərin N axçıvana qarşı ərazi iddialannın xüsusilə güclənm əsi  1918-ci ilin əvvəllərində 

real təhlükəyə  çevrildi.

1920-ci ildə R usiya ilə Erm ənistan arasında imzalanmış hərbi-siyasi sazişə görə A zərbaycan torpağı 

olan,  Zəngəzurun  Erm ənistana  verilm əsi  ilə  N axçıvanm   A zərbaycandan  ayrı  düşm əsi  N axçıvanm  

m uxtariyyəti  m əsələsini  gündəliyə  gətirdi.  1921-ci  il  16  m artda  bağlanm ış  M oskva  və  1921-ci  il  13 

oktyabrda bağlanm ış  Q ars m üqavilələri N axçıvanm  taleyinin həll edilm əsində böyük əhəm iyyətə m alik 

oldu.  1924-cü il fevralın 9-da A zərbaycan SSR-in tərkibində N axçıvan M uxtar Diyarı N axçıvan M uxtar 

R espublikasına çevrildi.