Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər Tofiq Köçərli

Tofiq Köçərli                                    - 70 - 
 
Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər 
 
Şamaxı xanının cəmi 150 adamı var, şəhər 2 saat ərzində asanlıqla tutulur və 
şəhərdən  10  min  suvari  xristian  (oxu:  erməni-T.K.)  qoşun  ruslara  qoşulur  (XVIII 
əsrin  əvvəllərində  Şamaxı  əhalisinin  sayı  haqqında  məlumat  yoxdur.  XIX  əsrin 
əvvəllərində Şamaxı xanlığında 24 min ailə-22 min 500 yüz azərbaycanlı ailəsi və 
cəmi 1500 erməni ailəsi yaşamışdır. (1500 ailədən erməni bax belə, 10 min suvari 
qoşun  yaradır!).  Şamaxı  tutulduqdan  sonra  qoşun  4  hissəyə  bölünərək  Gəncə, 
Larent (Lori), Qafan və Naxçıvana hərəkət etməli idi.  
Ori yazırdı: 
- Gəncə xanının 100 adamı var, «qalanları hamısı ermənilərdir»; 
- Larentdə bəyin 20 adamı var; 
- Qafanda bəyin 20  nəfəri var; 
-«Naxçıvanda  xan  yaşayır,  onun  200  adamı  var…  Naxçıvan  xanı 
başqalarından  daha  çox  bizim    düşməndir.  O  xan  bizim  çox  adlı-sanl 
ermənilərimizi mühakiməsiz qırmışdır»;
57 
- «Bütün bu qəzalarda müsəlmanlar olsa 
da,  onlar  çox  azdı,  xristian  ermənilər  olduqca  çoxdu»  (erməni  həqiqəti  tərsinə 
təqdim etməkdə belə mahirdir!) 
(Görəsən, çar sarayında heç fikirləşən olubmu ki, Şamaxı xanı 150 adamla 10 
min suvari əsgəri olan erməni əhalisini, yaxud Gəncə xanı 100 adamla erməniləri 
necə tabe edə biliblər?) 
-  «Naxçıvan  şəhərindən  15  mil  aralıda  Ordubad  şəhəri  var.  «Ordubadda 
yaşayanların  hamısı  farsdır  (oxu:  azərbaycanlıdır  –  T.K.),  bütün  tacirlər  və 
sənətkarlar  varlıdır,  bütün  dünyada  onlardan  varlı  adam  yoxdur.  Ustalar  silah, 
qılınc, top, parça hazırlayırlar. Həmin parça ilə 100 min əsgər geyindirmək olar»
58
 
(erməni  qarşı tərəfi şirnikləndirməyi belə bacarır!); 
-  Şamaxıdan  Naxçıvan  şəhəri  yaxınlığındakı  Araz  çayına  qədər,  «heç  bir 
düşmən  adamları  (oxu:  azərbaycanlılar  –  T.K.)  yoxdur,  yalnız  xristianlar  var» 
(erməni «qatıq qaradır» deməkdə belə püxtələşib!). 
Sonra  bütün  qoşun  Naxçıvanda  cəmləşməli  və  oradan  5  min  əsgər  Đrəvana 
hərəkət  etməli  idi.  Orinin  məlumatına  görə,  hasarlı  Đrəvan  qalasının  iki  darvazası 

---