Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər Tofiq Köçərli

Tofiq Köçərli                                    - 55 - 
 
Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər 
 
Primakov aşağıdakı nəticəyə gəlir: 
-  «Hazırda  ayrılmağa  qədər  öz  müqəddaratını  təyinetmə  formulası 
köhnəlmişdir»; 
- «Bu formuladan imtina etmək lazımdır»; 
-  Lakin bu  imtina  «heç  bir vəchlə  milli  məsələnin  mövcud olmasını  və  onun 
həllinin vacibliyini inkar etməməlidir». 
- «Öz müqəddaratını təyinetmə hüququ dövlətin ərazi bütövlüyünü qorumaqla 
ziddiyyət  təşkil  etməməlidir.  Deməli,  yeni  dövlətlərin    yaranması  təkcə  öz 
müqəddaratını  təyin  edən  milli,  ya  etnik    qrupun  müstəqil  qərarı  əsasında  deyil, 
həm  ayrılanın,  həm  də  əhalinin  dövlət  çərçivəsində  qalan  hissəsinin  razılğı  ilə 
mümkündür. 
Əgər  razılığa  gəlinmirsə,  milli    məsələnin  həllinin  yeganə  yolu  öz  birliyini 
saxlayan  dövlət  çərçivəsində  muxtariyyətdir.  Bu  muxtariyyət  öz  müqəddaratını 
təyin edən milli ya etnik qrupa iqtisadi, siyasi, mədəni sahələrdə ən geniş hüquqlar 
verməlidir». 
33 
 
Separatizm  dünyaya  meydan  oxuduğu  bir  zamanda  dünyagörmüş,  çox 
hadisələrin episentrində olmuş akademik Primakovun «… ayrılmağa qədər virusu» 
haqqında yeni baxışları və konkret təklifləri xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.  
Kaş  Primakov  bu    qənaətlərə  böyük  ixtiyar  sahibi  olanda  gələydi  və  onun 
prinsipial  mövqeyi  Rusiya  hökumətinin  MDB  məkanında  separatizmə 
münasibətinə real təsir edəydi. 
Kaş çox gec də olsa, heç olmasa indi başa düşülsün ki, öz müqəddaratını təyin 
etmək probleminə münasibətdə ikili standart siyasəti təhlükəli yoldur. 
Aqressiv  separatizm  nə  qədər  tez  cilovlansa,  bütün  xalqlar  udarlar.  Əlbəttə, 
çox yerlərdə milli azlıqların kəskin problemləri var: onlar malalanmamalıdır, sivil 
yolla,  demokratikcəsinə,  ədalətlə  və  qanun  çərçivəsində  həll  edilməlidir.  BMT 
nizamnaməsinə,  beynəlxalq  huquq  normalarına,  «o  cümlədən  dövlətlərin  ərazi 
bütövlüyünə  aid  hüquq  normalarına  uyğun  surətdə  və  kənardan  müdaxilə 
olunmadan» həll edilməlidir.  

---