Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər Tofiq Köçərli

Tofiq Köçərli                                    - 79 - 
 
Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər 
 
qədər  bütün  məkanı  qiyam  alovu  bürüdü»,  «1826  –cı  ilin  sentyabrı  üçün 
Zaqafqaziyanın geniş şərq ərazisi bütünlüklə üsyan alovu içərisində idi».
81 
 
Komandan Yermolovun etirafına görə, Rusiyaya «ən birinci Qarabağ sakinləri 
(oxu:  azərbaycanlıları  –  T.K.)  xain  çıxdılar»
82 
  (oxu:  Rusiya  əhdini  pozaraq 
Qarabağ xanlığını ləğv etdiyinə, müstəmləkəçilik zülmü tətbiq etdiyinə, Kürəkçay 
müqaviləsini    imzalayan  Qarabağ  xanının  və  onun  ailə  üzvlərinin  xaincəsinə 
qətlinə görə qarabağlılar üsyana qalxdılar). 
«Üsyankar qarabağ süvariləri» Gorusdan Şuşaya gələn rus batalyonunu yolda, 
Gorusun  12  verstliyində  darmadağın  etdilər.  «Az  qala  min  süngülü  bütöv  bir 
batalyonun məhv edilməsi Qafqaz diyarı üçün eşidilməmiş bir iş  idi».
83 
 
«Đran  qoşunları  Qarabağa  daxil  olan  kimi  Gəncənin  bütün  əhalisi  ruslara 
xəyanət  etdi»  (oxu:  dərhal  ruslara  qarşı  üsyan  etdi).  Döyüşlərdə  30  rus  əsgəri 
öldürüldü. Rusların Gəncədən Tiflisə qaçaqaçı başladı. Đran qoşunu Gəncəyə daxil 
olanda, artıq burada bir nəfər  də rus əsgəri qalmamışdı. Đran qoşunu ilə Gəncəyə 
gələn  Uğurlu  xan  xanlığı  bərpa  etdi.  Gəncənin  qədim  qüllələrindən  Rusiya 
bayraqları endirildi.
84 
 
Şəki  əyaləti  Rusiyadan  ayrıldı.  Şəki  xanının  oğlu  Hüseyn  xan  hakimiyyətə 
gəldi. Orada yerləşən iki rus rotası atəş açmadan geri çəkildi.  
Keçmiş Şamaxı xanı Mustafa xan Ağsunu tutdu. Dərbənddən Şamaxıya qoşun 
yeridilməsi burada Rusiya hakimiyyətinin devrilməsinin qarşısını aldı. 
Qubada Şixəli xanın oğlu hakimiyyəti ələ keçirdi:  
Lənkəranda  «ümumi  üsyan»  başlandı.  «dörd  min  milisi»  olan  Mirhəsən  xan 
(keçmiş xan)Lənkəranda yerləşmiş kiçik rus qarnizonunu darmadağın etdi. Bundan 
lərzəyə  düşən  700  nəfərlik  dəniz  batalyonu  və  100  kazak  gəmilərlə  Sara  adasına 
qaçdılar.  Ruslar  (37  əsgər  və  200  nəfər  balıq  vətəgələrində  işləyənlər)  Salyandan 
da qaçdılar.
85 
 
Bakının  keçmiş  xanı  Hüseynqulu  xan  «sakinlərdən  2  mindən  artq  adam 
toplayaraq » qalanı mühasirəyə aldı.
86 
 

---