Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər Tofiq Köçərli

Tofiq Köçərli                                    - 130 - 
 
Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər 
 
Bir  qayda  olaraq  müstəmləkəçi  dövlət  işğal  və  ilhaq  etdiyi  əraziyə  öz 
əhalisindən köçürür ki, orada özünə sosial baza yaratsın və ona arxalanaraq oranı, 
deyək ki, işğalçı Rusiyadırsa ruslaşdırsın, yaxud Đngiltərədirsə ingilisləşdirsin.  
1911-ildə Savrov yazacaq: 
«Rusiya  müstəmləkəçilik  fəaliyyətini  Zaqafqaziyaya  rusları  deyil,  yadelliləri 
(ermənilər nəzərdə tutulur – T.K.) köçürməkdən başladı… Hazırda Zaqafqaziyada 
yaşayan  1  milyon  300  min  erməninin 1  milyondan  çoxu  yerli  ermənilərə  mənsub 
deyil, bizim məskunlaşdırdığımızdır». 
Bununla əlaqədar Şavrovun həyəcan təbili: 
«Araşdırmaq  lazımdır  ki,  rus  hakimiyyəti  nəticə  etibari  ilə  Qafqazda  nə 
yaratmaq istəyir – Rusiyamı, ya Ermənistanmı». 
«Rusiyamı, ya Ermənistanmı»?! 
Veliçkoya görə, Đran və Türkiyə ermənilərinin kütləvi surətdə Zaqafqaziyaya 
köçürülməsi  «Zaqafqaziyanın  bəzi  hissələrinin  (Azərbaycanın  və  azərbaycanlılar 
yaşayan  digər  rayonların  –  T.K.)  ermənilər  tərəfindən  müstəmləkələşdirilməsinin 
başlanması idi». 
Veliçko həm də yazmışdır: 
 «Müsəlmanlar,  zəbt  edilmiş  vilayətlərin  sakinləri  acı  istehza  ilə  soruşurlar: 
«Ruslar  haradadır?  Onlar  bizi  kim  üçün  zəbt  ediblər?  Hər  halda  özləri  üçün 
etməyiblər. Biz cəsur rus əsgərlərini görmüşük, indi isə zəif ya acgöz, özü də çox 
vaxt  mənşəcə rus olmayan rusiyalı məmurları görürük. Nə sizin tacirlər, nə sizin 
əkinçilər  burda  görünmür!  Bütün  ermənilər  bizim  dünənki  qullarımızdır. 
Gizlətmək nə lazım! Belə pis adamlara hökmranlıq vermək üçün müharibə etməyə 
dəyərdimi!» 
Və bir də: 
«Gürcülər  və  Qafqazda  qarabağlı  girov  müsəlmanlar  istehza  ilə  gülərək 
deyirlər  ki,  rus  hökuməti  Zaqafqaziyadan  qoşunu  çıxararsa,  ermənilərdən 
sürsümük də qalmaz» (Kursivlər Veliçkonundur – T.K.)  

---