Óndiris qárejetlerin esapqa alıw ushın belgilengen schetlar sisteması

Kapital emes jumıslar esabı 
Bul schet kapital emes jumıslar (waqıtshalıq titulı hám titulsız imaratlardı qurıw h.t.b.) dı orınlaw 
menen baylanıslı bolǵan qárejetler tuwrısındaǵı xabardı ulıwmalastırıw ushın tayınlanǵan .Bul schet 
pudrat shókemleri sonday-aq qurılıs xojalıq usılında alıp barılıp atırǵan qurıwshı kárxanalarda 
qollanıladı. 
Kapital emes qárejetlerdiń esabı tómendegi schetlarda júrgiziledi: 
2710 «Waqıtshalıq(titullı) imarat qırıw» 
2720 «Waqtınshalıq (titulsız) imaratlardı qurıw» 
2790 «Basqa kapital emes jumıslar» Bul schetlar aktiv bolıp debetinde kapital emes jumıslar 
ushın jumsalǵan qárejetler, kreditinde bolsa olardıń esabınan shıǵarılıwı kórsetilgen. Qurılıs maydanın 
jıhazlaw materiallardı imaratlardı konstruksiya hám bilimlerin sınaw, miyneti qorǵaw, óz hám arendaǵa
alınǵan bina hám imaratlar (sonnan titulsız) dı remontlaw hám usıllar menen baylanıslı bolǵan qárejetler 
kapital emes jumıslar schetlarında óesapqa alınbaydı, olar 23 «Járdemshi hám basqa óndirisler» 94 
“Dáwir qárejetleri” hám basqa schetlarda esapqa alınadı. 
2710 “Waqtınshalıq (titullı) imaratlardı qurıw” schetında waqtınshalıq (titullı) bina hám 
imaratlardı qurıw menen baylanıslı bolǵan qárejetler, sonday-aq qurlısqa xızmet kórsetetuǵın basqa bina 
hám imaratlardı qaytadan qurıw hám iykemlestiriw boyınsha orınlanatuǵın jumıslar esapqa alınadı. 
Bunda joqarıda kórsetilgen qárejetler 2710 “Waqıtshalıq (titullı) imaratlardı qurıw” schetında tek qurılıs 
shólkemi qurıwshı menen qurlıs montaj jumısları smetasına hám ob’ekt smetalarına qosılǵan waqıtshalıq 
(titullı) bina imaratlardı qurıw qárejetleri qosılǵan jaǵdayda, pútkil orınlanǵan kompleks boyınsha esap-
kitap alıp barılǵanda esapqa alınadı. 

---

Waqıtshada (titullı) bina hám imaratlardı qurıw menen baylanıslı bolǵan qárejetler qurlıs-montaj 
jumıslardıń smeta qunına hám ob’ektler smetalarına qosılmaǵan bolsa hám olar boyınsha alıp barılsa,
bunday ob’ektler qárejetlerdiń esabı qurlıs qurlıs kárxanaları tárepinen 2010 “Tiykarǵı óndiris”schetında 
ulıwma tártibinde ayrıqsha qurlıs ob’ektleri boyınsha júrgiziledi. Bunday ob’ektler paydalanıwǵa 
qabıllanǵannan keyin qırıwshınıń balansda kórsetiledi hám olar qırıwshı tárepinen qurlıs kárxanasına 
arendaǵa beriliwi múmkin. 
2720 “Waqıtshalıq (titulsız) imaratlardı qırıw” schetında waqıtshalıq (pulsız) imaratlar, maslama 
qurılmalaın (ob’ekt aldı skladları jumıs orınlanıwshınıń idaraları bastırmalar, hawa hám elektr támiynat 
tarqatıwshıları h.t.b.) qurlıs penen baylanıslı bolǵan qárejetler esapqa alınadı. 
2790 “Basqa kapital emes jumıslar” schetında basqa kapital emes jumıslardı orınlaw menen 
baylanıslı bolǵan qárejetler kórsetiledi.
Kapital emes qárejetler schetlarınıń debetinde kkapital emes jumıslardı orınlaw menen baylanıslı 
bolǵan qárejetler kórsetiledi. Waqtınshalıq (titulsız) imaratlar maslama qurlıslardı qurıw menen 
baylanıslı bolǵan kapital emes jumıs boyınsha tek tuwrı qárejetler (ústem qárejetler esaplanbastan) hám 
qalǵan kapital emes jumıslar boyınsha tuwrı qárejetlerge profitsianal bólistiriletuǵın ústeme qárejetler 
esapqa alınadı. 
Kapital emes pitiwi (waqtınshalıq) titullı hám titulsız imaratlar, maslamalardı paydalanıwǵa 
qabıllanıwına qarap olardı qırıw qárejetleri tómendegi schetlarǵa ótkiziledi. 
- tiykarǵı qurallarǵa tiyisli waqıtshalıq (titullı) bina hám imaratlar boyınsha tiyisli tiykarǵı 
qurallardı esapqa alınatuǵın schetlardıń debetine. Sol menen birge bul bin imaratlar boyınsha 
esaplanǵaneskeriw tiykarǵı qurallardıń eskiriwin esapqa alatuǵın schetlardıń kreditinde kórsetiledi. 
- tiykarǵı qurallarǵa tiyisli bolmaǵan waqıtshalıq (titullı) imaratlar boyınsha - arzan hám tez 
eskeretuǵın buyumlardı esapqa alatuǵın tiyisli schetlar debetlenedi. Sonıń menen birge imaratlar boyınsha 
esaplanǵan eskiriw 1310 “Arzan hám tez eskeretuǵın buyumlardıń eskirwi” schetınıń krediti hám dáwir 
qárejetlerin esapqa alatuǵın schetlardıń debetinde kósetiledi. 
- waqtınshalıq (titulsız) imaratlar maslama hám qurılmalar boyınsha 1210 “Skladtaǵı arzan hám 
tez eskiretuǵın buyumlar” schetınıń debetine: 
-toxtatılǵan qurılıs ob’ektlerin buzıw hám demontajlaw menen baylanıslı bolǵan qárejetler 
boyınsha pudrat kárxanaları tárepinen - 4010 “Qarıydar hám buyırpashılardıń alınatuǵın schetlar” 
schetınıń debetine:qurlıstı xojalıq usılında alıp barıp atırǵan qurıwshı kárxanalar kapital quyılma 
qárejetlerin esapqa alatuǵın tiyisli schetlardıń debetine ótkiziledi. 
Kapital emes jumıslar ushın jumsalǵan qárejetler tómendegi schetlar menen korrependentlengen 
halda 2710, 2720 hám 2790 schetlardıń debetind esapqa alınadı.
0710,0720- schetları titullı titulsız bina, imarat hám qurılmalardı qurıw ushın ornatulatuǵın 
úskeneler sarplansa; 
1010 - 1050,1090, 1210- schetlar materiallar hám ATB lar sarplansa. 
2310- schettı járjemshi óndiris xızmetler qunı esabınan shıǵarılsa; 
6710 - cchetı jumısshılarǵa jumıs haqı esaplansa; 
6520 - schetı-sotsial qamsız hám ta’minatqa ajıratpa qılınsa. 

---

Kapital emes jumıslar boyınsha jumsalǵan qárejetlerdi esapqa alatuǵın schetlardıń debetinde 
jıyılǵan qárejetler kappital emes jumıslardı pitiwine qarap esapdan shıǵarılǵanda 2710, 2720 hám 2790 
schetlar kreditlenip tómendegi schetlar debetlenedi. 
0112 schetı-tiykarǵı qurallarǵa tiyisli waqıtshalıq (titullı) bina hám imaratlardı qırıw boyınsha 
kapital jumısları qárejetlerin kórsetiliwi; 
1010, 1210 - schetlar waqıtshalıq imaratlardı buzıw hám táwsilgennen alınǵan material hám 
ATB-lar summasın kórsetiw.
9430- schetı tiykarǵı xızmetushın orınlanǵan kapital emes jumıslardı dáwir qárejetlerine
ótkiziliwi. 
Óndiris qárejetleri schetlarınıń sisteması qárejetler esabın tómendegi izbe-izlik toparlanıwın 
kórsetedi. 
a) ay dawamında qárejet elementleri (material, jumıs haqı, amartizatsiya) óndiris schetların 
debetinde kórsetedi. 
b) Usı ay qárejetine kelesi dáwir qárejetleri ótkiziledi hám kelesi dáwir qárejet hám tólemleri 
shólkemlestiriledi. 
v) Járdemshi óndirisler jumısları ortasında mashina hám ásbap -úskenelerdi asıraw hám olardan 
paydalanıw hám ulıwma óndiris qárejetleri bólistiriledi. 
g) Ásbap-úskenelerdi asıraw hám olardan paydalanıw tiykarǵı sexlardıń ulıwma óndiris 
qárejetleri jámlenip bólistiriledi. 
d) Brakdan kórilgen zıyanlar anıqlanıp ónim ózine túser bahaǵa ótkiziledi. 
e) Tiykarǵı óndiristen alınǵan tayar ónim hám tawsılmaǵan óndiristiń ózine túser bahası 
anıqlanadı. 
Óndirislik qárejetlerin esapqa alıw usılların kórip shıǵıwdan aldın bul qárejetlerdiń analitik esabı 
qanday shólkemlestiriliwi hám júrgiziwshini anıqlap alıw zárúr. 
7.3. Óndiris qárejetleri analitik esabı shólkemlestiriw . 
Óndiris qárejetleri esabı boyınsha registrlar. Óndiris qárejetleri esabı hám ónim ózine túser bahanı 
kalkulyasiyalanıwın shólkemlestiriw uslubiy tiykarǵı finans wázirligi hám makroekonomika hám 
statistika ministrligi tárepinen óndiriledi hám bólistiriledi. 
Analitik esaptı tuwrı shólkemlestiriw hám óz waqtında júrgiziw úlken áhmiyetke iye. Analitik 
esap maǵlumatları kárxana xojalıq xızmetin analiz hám qadaǵalaw, jobalastırıw basqarıw ushın zárúr 
bolǵan informatsiyalar bazası bolıp esaplanadı 
2010 “Tiykarǵı óndiris” hám 2310 “Járdemshi óndiris” schetları boyınsha analitik esap hár bir 
buyrtpa , jumıs túri, ónim túri , kalkulyasiya statyaları hám jumıslar orınlanǵan jay (sex) tı kórsetip 
ayrıqsha júrgiziledi. Bunıń ushın analitik esap kartochkası (vedomostı) islep shıǵarılǵan . 
Óndiristi esapqa alıw kartochkası 

---

Kárxana 
Jıl, ay 
Brak 
qılınǵan 
buyumlar 
atı 
Tovar 
shıǵarıw 
boyınsha 
kalkulyasiya 
birligi 
Ay aqırında 
qalǵan 
tamamlanbaǵan 
óndiris muǵdarı 
Kalkulyasiya 
statyaları 
Ay basında 
tawsılmaǵa
n óndiris 
Esabat ayı 
qárejetleri 
(debet) 
Tawsılmaǵan 
óndiris 
qıtshılıq 
Materialar 
1 - sex 
2 - sex 
70000 
30000 
430000 
270000 
2000 
450000 
278000 
50000 
20000 
jámi: 
100000 
700000 
2000 
728000 
70000 
qárejetler esabı normativ usılda alıp barılǵanda keltirilgen kórsetkishler , normalar , normadan 
ayısıqlar normalardıń ózgerisleri boyınsha rasshifrovka qılınadı .
2510 ”Ulıwma óndiris qárejetleri” schetı boyınsha analitik esap 12- vedomostda júrgiziledi. bul 
vedomost hár bir sexqa hár ayda 2010 .2310, 2610, schetlardıń debet korrespondentleniwshi schetlar 
boyınsha ashıladı Analitik esaptıń maǵlumatları tipovoy metodlar tárepinen názerde tutılǵan titovoy
qárejet statyaları bolıp esaplanadı. 2510 schetına tómendegi statyalar kirgizilgen: úskeneler hám transport
qurallarınıń amortizatsiyası, úskenelerden paydalanıw, úskene hám transport qurallarınıń remont júkleri 
ishinde bir jaydan ekinshi jayǵa kóshiriw ATB lardıń eskiriw, basqa qárejetler tómende 12 vedomostıń 
formasın keltiremiz . 
Joqarıda keltirilgen statyalar boyınsha qárejetler jobalastırıladı demek buxgalteriya esabı hám 
shólkemlestiriledi. 12 vedomost shaxmat formasında bolıp tiyisli grafalarǵa schetlar boyınsha xojalıq 
mashqalalrdıń summası jazıladı. 
1 - statya 2510 - schetınıń debeti 02 schettınıń krediti menen korrespondentlenedi . 2 statya -10, 
6520,6710, 8910, 2310 hám basqa schetlardıń krediti menen : 5 statya tek 1310 “ATB nıń eskiriwi” schetı 
menen korrespondentlenedi . vedomostıń bunday dúziliwi qárejetler quramın qadaǵalaw imkanın beredi. 
Tómendegi kórsetkishlerdiń bar ekenligi 12 vedomostıń artıqlıǵın kórsetedi. 
2510 schetı boyınsha “Ay boyınsha jámi” “smeta boyınsha kvartal jıllıq)» bul kórsetkishlerdi 
salıstırıw ónim ózine túser bahasın tómenletiw ushın rezervlerdi izlew, artıqsha qárejetlerge jol qoymaw 
imkaniyatı jaratadı. Jıl basınan haqıqıy kórsetkishiniń maǵlumatı óndiristi basqarıw hám oǵan xızmet 
kórsetiwdi analiz qılıw ushın paydalanadı. 
Sexlar hám zavod basqarıw boyınsha óndiris qárejetleriniń sintetik esabı 12 - vedomost 
kórsetkishleri menen sheklenedi, barlıq kárxana boyınsha bolsa 10 jurnal orderdan paydalanadı. Bul 
jurnal order 3 bólimnen ibarat. I «Óndiris qárejetleri», II-»Ekonomikalıq elementeli boyınsha qárejetler 
rascheti» III. «Tovar óniminiń ózine túser bahası» . 
Óndiris schetlarınıń krediti boyınsha tovar aylanıslar summası hár ayda 10/1 jurnal orderinen 
esaplanıp shıǵarıladı.